Nhiệm vụ và phương hướng của kế hoạch 5 năm lần thứ nhất phát triển kinh tế quốc dân (1961-1965). Báo cáo bổ sung tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III do đồng chí Nguyễn Duy Trinh trình bày, ngày 7-9-1960

Thưa các đồng chí thân mến,

Kế hoạch nǎm 1960 và kế hoạch 3 nǎm sắp kết thúc; bắt đầu từ nǎm 1961, chúng ta sẽ bước vào kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất.

Trong quá trình chuẩn bị Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng, Ban Chấp hành Trung ương đã thảo luận những nhiệm vụ và phương hướng của kế hoạch 5 nǎm, và đã giao cho Uỷ ban kế hoạch Nhà nước cùng với một số đồng chí phụ trách các ngành kinh tế và vǎn hoá xây dựng bản dự án số kiểm tra của kế hoạch 5 nǎm.

Vì việc nghiên cứu mới tiến hành một bước, còn phải tổ chức nghiên cứu ở các ngành, các cấp, bảo đảm chính xác hơn, cho nên Ban Chấp hành Trung ương chỉ trình ra Đại hội trong phần thứ IV của Báo cáo Chính trị, những nhiệm vụ cơ bản và những phương hướng chủ yếu của kế hoạch 5 nǎm. Những nhiệm vụ và phương hướng ấy được Đại hội thông qua sẽ là những cǎn cứ để Ban Chấp hành Trung ương lãnh đạo việc xây dựng dự án kế hoạch và quyết định bản kiến nghị về kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất.

Theo sự uỷ nhiệm của Ban Chấp hành Trung ương, tôi xin trình bày sau đây bản báo cáo bổ sung về "Nhiệm vụ và phương hướng của kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất phát triển kinh tế quốc dân (1961-1965)". Nội dung bản báo cáo bổ sung này dựa theo kết quả thảo luận của Ban Chấp hành Trung ương kết hợp với kết quả nghiên cứu dự án số kiểm tra, nhằm trình bày rõ thêm những nhiệm vụ và phương hướng của kế hoạch 5 nǎm đã nêu lên trong bản Báo cáo Chính trị.

I- NHẬN ĐỊNH TÌNH HÌNH MIỀN BẮC SAU KHI HOÀN THÀNH KẾ HOẠCH 3 NĂM

Từ khi hoà bình lập lại, miền Bắc nước ta đã bước vào thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội. Dưới sự lãnh đạo của Đảng ta và nhờ sự giúp đỡ tận tình của Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em khác, nhân dân lao động miền Bắc nước ta đã vươn lên với một khí thế cách mạng mới, đã hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ cải cách ruộng đất và nhiệm vụ khôi phục kinh tế, hiện đang hoàn thành kế hoạch 3 nǎm phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển vǎn hoá.

Những thắng lợi to lớn ấy của chủ nghĩa xã hội và hoà bình, là tiếp tục thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám và của cuộc kháng chiến anh dũng của nhân dân ta. Điều đó nói lên một sự thật hùng hồn là: nhân dân một nước nhỏ yếu, kinh tế lạc hậu, có sự lãnh đạo của Đảng của giai cấp công nhân thì có thể phát huy mọi nǎng lực tiềm tàng của mình, đánh thắng kẻ thù thực dân và phong kiến, giành độc lập và tự do thật sự, và sử dụng quyền làm chủ của mình để đẩy mạnh phát triển kinh tế và vǎn hoá theo con đường xã hội chủ nghĩa, đưa nước nhà nhanh chóng thoát khỏi tình trạng lạc hậu và nghèo đói, tiến lên xây dựng một nền kinh tế và vǎn hoá tiên tiến, đem lại hạnh phúc cho toàn dân. Điều đó nói lên tính hơn hẳn của chế độ dân chủ nhân dân và nǎng lực cách mạng dồi dào của nhân dân ta ở miền Bắc đang xây dựng chủ nghĩa xã hội, đồng thời cũng nói lên sự phát triển tất yếu của cuộc đấu tranh anh dũng của đồng bào ta ở miền Nam, của cuộc đấu tranh của nhân dân ta trong cả nước nhằm chống đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng, thực hiện thống nhất Tổ quốc, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh. Nắm vững những bài học kinh nghiệm trong hơn 30 nǎm vận động cách mạng và chấp hành đúng đắn đường lối cách mạng trong giai đoạn mới của Đảng ta, nhất định chúng ta sẽ giành được những thắng lợi to lớn hơn nữa, không một sức phản động nào ngǎn cản nổi bước tiến của dân tộc ta.

Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc mới trải qua 6 nǎm, đó chỉ mới là một quãng ngắn trên con đường ngàn dặm đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Chúng ta đã giành được những thắng lợi bước đầu, nhưng là những thắng lợi rất quan trọng.

1. Các ngành kinh tế và vǎn hoá đều bắt đầu phát triển với nhịp độ nhanh^*

Đến cuối nǎm 1960, giá trị tổng sản lượng nông nghiệp và công nghiệp tǎng gấp đôi so với nǎm 1955; riêng nông nghiệp tǎng 43,5%, công nghiệp và thủ công nghiệp tǎng 384,5%. Trong những nǎm đầu khôi phục kinh tế, giá trị sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp nǎm 1956 tǎng gần gấp đôi so với nǎm 1955; tính từ nǎm 1956 đến nǎm 1960, công nghiệp và thủ công nghiệp bình quân hàng nǎm tǎng 25,1%. Về nông nghiệp, từ nǎm 1955 đến nǎm 1959, giá trị sản lượng đều tǎng, riêng nǎm 1960 có thể sút thua nǎm 1959 nhưng vẫn trội hơn nǎm 1958. Lấy giá trị sản lượng nông nghiệp nǎm 1959 so với nǎm 1955 thì tǎng 52,4%, bình quân hàng nǎm tǎng 11,2%.

Nông nghiệp và công nghiệp cùng song song phát triển, nhờ công nghiệp tǎng nhanh hơn cho nên tỷ trọng giữa công nghiệp và nông nghiệp được điều chỉnh bước đầu tiến bộ hơn trước:

Về nông nghiệp, nǎm 1960, vụ chiêm gặp nhiều khó khǎn về thời tiết, thu hoạch bị sút kém, kế hoạch cả nǎm vì thế sẽ không đạt. Để đánh giá đúng sự phát triển của nền nông nghiệp của ta, cần phải nhìn qua các nǎm. Nǎm 1955, toàn miền Bắc sản xuất 3.893.000 tấn lương thực, trong đó riêng thóc là 3.523.000 tấn; nǎm 1959 sản xuất 5.700.000 tấn lương thực, trong đó riêng thóc là 5.193.000 tấn. Sản lượng lương thực bình quân đầu người đã tǎng từ 286,8kg lên 367,2kg, riêng về thóc từ 259,5kg tǎng lên 334kg. Nǎng suất thóc bình quân mỗi hécta cũng tǎng từ 16,2 tạ lên 22,84 tạ. Từ một nền sản xuất nông nghiệp vốn rất thấp kém, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề, chỉ trong 5 nǎm sau khi lập lại hoà bình, miền Bắc nước ta đã tiến lên hàng đầu trong các nước Đông - Nam á về nǎng suất lương thực bình quân mỗi hécta và sản lượng lương thực tính theo đầu người,đó là một thắng lợi có ý nghĩa kinh tế và chính trị rất lớn. Mặt khác, nền nông nghiệp của ta trước đây có tính chất độc canh, nay đã bắt đầu phát triển toàn diện hơn. Lương thực tǎng nhanh và vẫn giữ địa vị chủ yếu, nhưng cây công nghiệp, chǎn nuôi phát triển nhanh hơn, cho nên từ nǎm 1955 đến nǎm 1959, tỷ trọng của cây lương thực từ 54,5% xuống 52,5%, tỷ trọng của cây công nghiệp từ 1,7% tǎng lên 3,2%, tỷ trọng của chǎn nuôi từ 14,6% tǎng lên 19,4%.

Về công nghiệp, cuối nǎm 1960, chúng ta có 172 xí nghiệp do trung ương quản lý. Giá trị tổng sản lượng công nghiệp quốc doanh nǎm 1960 có thể vượt kế hoạch 3,8% và tǎng hơn hai lần so với nǎm 1957. Công nghiệp quốc doanh địa phương bước đầu được phát triển, đã chiếm 19% trong giá trị sản lượng công nghiệp quốc doanh. Nǎng suất lao động trong các ngành công nghiệp quốc doanh nǎm 1959 tǎng 3,8 lần so với nǎm 1955 và tǎng hơn 60% so với nǎm 1957. Thủ công nghiệp được khuyến khích, nǎm 1960 tǎng gần hai lần so với nǎm 1955 và tǎng 34% so với nǎm 1957.

Các sản phẩm chủ yếu về công nghiệp và thủ công nghiệp tǎng khá nhanh. Trong 6 nǎm, điện tǎng 3,8 lần, than đá tǎng 2,8 lần, xi mǎng tǎng 3,5 lần, gỗ khai thác tǎng gấp đôi, phốt phát tǎng hơn 6 lần... công nghiệp cơ khí trước kia không có, nay đã có một số cơ sở đầu tiên, sản xuất được một số loại máy công cụ hạng nhỏ và hạng vừa, máy dập gạch ngói, máy xát gạo, tàu kéo, ca nô, toa xe hỏa, máy phát điện...; cung cấp cho nông nghiệp hàng vạn nông cụ cải tiến, một số máy bơm nước và máy móc nông nghiệp nhỏ và một số loại phụ tùng trước vẫn phải mua ở nước ngoài. Về gang thép, đi đôi với việc xây dựng nhà máy liên hợp Thái Nguyên, chúng ta đã xây dựng 6 lò cao cỡ nhỏ ở các địa phương, với dung tích tính chung là 56 mét khối, có thể sản xuất hàng nǎm khoảng một vạn tấn gang; đó là một bài học tốt về lãnh đạo quần chúng làm kỹ thuật, về lợi dụng tài nguyên, về tinh thần tích cực và sáng tạo của quần chúng trong lao động sản xuất. Về vật liệu xây dựng, chúng ta đã sản xuất được gạch chịu lửa và các loại bê tông đúc sẵn. Công nghiệp hoá học đã sản xuất được axít sunfuric, thuốc trừ sâu. Cũng trong sáu nǎm, vải tǎng hơn 8,5 lần, đường mật tǎng hơn 3 lần, muối tǎng gấp rưỡi, thuốc lá tǎng hơn gấp đôi, diêm tǎng 5,5 lần, giấy viết tǎng 4,5 lần. Chúng ta đã sản xuất được nhiều mặt hàng mới về vải, hàng dệt kim, đồ nhựa, đồ sắt tráng men, đồ dùng gia đình, vǎn phòng phẩm, sǎm lốp xe đạp, một số loại dược phẩm...

Nền kinh tế nước ta trong gần một thế kỷ đã bị thực dân Pháp kìm hãm trong tình trạng lạc hậu và phụ thuộc; về công nghiệp, chỉ có một số ít cơ sở khai thác nguyên liệu và chế biến thô sơ, thiết bị đã già cỗi. Hầu hết các cơ sở lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề; khi hoà bình lập lại, thực dân Pháp thoả hiệp với bọn Mỹ - Diệm lại tháo gỡ một phần máy móc quan trọng mang vào Nam. Tình hình nói trên đang được cải biến một cách rõ rệt; cơ cấu công nghiệp ở miền Bắc nước ta đang hình thành, các ngành cần thiết đã có một số cơ sở, cung cấp được một phần quan trọng về tư liệu sản xuất và hàng tiêu dùng. Trong việc thực hiện công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa nước nhà, chúng ta mới đi một bước đầu tiên; chúng ta phải khắc phục nhiều khó khǎn nhưng có những thuận lợi cǎn bản: chúng ta được các nước anh em giúp đỡ về thiết bị và kỹ thuật; nguồn tài nguyên tự nhiên của ta tương đối dồi dào; cán bộ và công nhân của ta ham học và có thể tiến bộ nhanh. Phong trào thi đua phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật trong công nghiệp gần đây có những tiến bộ mới như ở công trường Cọc 6 Khu mỏ Hòn Gai, ở Nhà máy dệt Nam Định, ở Nhà máy cơ khí Hà Nội, trong các xưởng sửa chữa ôtô, ở Đoàn 8 thǎm dò địa chất... Chúng ta cần bồi dưỡng và phát huy những mầm phát triển ấy, mở rộng phong trào một cách đều đặn và liên tục.

Về giao thông, cuối nǎm 1959, chúng ta đã khôi phục, củng cố và làm mới 720 cây số đường sắt, 2.910 cây số đường bộ. Các Cảng Hải Phòng, Hòn Gai, Cửa Ông, Bến Thủy đều được nạo vét và mở rộng thêm. Khối lượng vận tải tính theo tấn cây số tǎng 3,5 lần so với nǎm 1955 và 1,5 lần so với nǎm 1957. Riêng vận tải đường sắt, trong ba nǎm qua tǎng hơn 2 lần, vận tải đường biển tǎng gần 2 lần, vận tải đường sông tǎng gần gấp đôi, vận tải đường ôtô tǎng 1,5 lần. Ngành giao thông tuy chưa phục vụ kịp yêu cầu của kinh tế và quốc phòng, nhưng đã có những cố gắng và tiến bộ. Phong trào thi đua giải phóng đôi vai ở một số công trường và một số địa phương, phấn đấu nâng cao nǎng lực trọng tải và bảo dưỡng xe cộ ở một số cơ sở gần đây đang phát triển, cần được hết sức khuyến khích, thúc đẩy.

Về vǎn hoá, chúng ta đã cǎn bản xoá nạn mù chữ ở miền xuôi cho những người lớn dưới 50 tuổi; hơn 10 triệu người đã biết đọc, biết viết. Phong trào bổ túc vǎn hóa đang được đẩy mạnh. Nǎm 1960, cứ 10 người có một người tham gia các lớp học ngoài giờ làm việc. Về giáo dục phổ thông, tổng số học sinh là 1.815.000 người, tǎng 1,5 lần so với nǎm 1955 và tǎng 80% so với nǎm 1957. Để mở rộng việc đào tạo cán bộ, chúng ta đã mở thêm một số trường chuyên nghiệp trung cấp và một số trường đại học và đưa ngày càng nhiều lưu học sinh, thực tập sinh đi học ở Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em khác. Nǎm 1960, ngoài 2.400 lưu học sinh, trong nước có 9 trường đại học với 11.070 sinh viên, tǎng hai lần so với nǎm 1957; và có 50 trường chuyên nghiệp trung cấp với 26.330 học sinh, tǎng 2,3 lần so với nǎm 1957. Trong phong trào xây dựng nhà trường xã hội chủ nghĩa, việc giảng dạy và học tập đã có những tiến bộ. Khi hoà bình lập lại, chúng ta chỉ có khoảng 700 cán bộ chuyên môn có trình độ đại học; trong sáu nǎm, chúng ta đã đào tạo gần 2.500 cán bộ có trình độ đại học và trên một vạn cán bộ chuyên nghiệp trung cấp. Công tác khoa học và kỹ thuật bắt đầu có tổ chức và đi vào nền nếp. Nhờ sự giúp đỡ quý báu của Đoàn đại biểu Viện hàn lâm khoa học Liên Xô, chúng ta đang xây dựng một kế hoạch dài hạn về công tác khoa học và kỹ thuật để phục vụ thiết thực yêu cầu phát triển kinh tế và vǎn hoá xã hội chủ nghĩa.

Trên cơ sở phát triển sản xuất, đời sống vật chất của nhân dân được dần dần cải thiện rõ rệt. Nǎm 1959 so với nǎm 1957, thu nhập quốc dân tính theo đầu người tǎng 19,3%; thu nhập thực tế bình quân đầu người của nông dân tǎng 14,8%. Tiền lương thực tế của công nhân, viên chức từ nǎm 1955 đến nǎm 1959 tǎng 33%; tiền lương nǎm 1960 đã được tǎng 25% so với nǎm 1957. Chế độ tiền lương của công nhân, viên chức qua hai lần cải tiến nhằm thực hiện từng bước nguyên tắc phân phối theo lao động, đã được hợp lý hơn trước, dần dần có tác dụng tốt khuyến khích mọi người hǎng hái sản xuất và công tác. Để giải quyết một phần khó khǎn về nhà ở, trong sáu nǎm qua Nhà nước đã chi trên 145 triệu đồng, xây dựng khoảng 1 triệu rưởi mét vuông nhà kiên cố và nửa kiên cố. Công tác phòng bệnh và công tác điều trị được tǎng cường, đã góp phần quan trọng bảo vệ sức khoẻ của nhân dân. Nạn thất nghiệp ở các thành phố do chế độ cũ để lại về cǎn bản đã được giải quyết, trên 10 vạn người đã được sắp xếp công việc làm. Vật giá dần dần được ổn định; chỉ số vật giá bán lẻ nǎm 1959 bằng 89,2% so với nǎm 1957, trong khi đó sức mua của nhân dân tǎng 15,1%.

2. Trên miền Bắc nước ta, chủ nghĩa xã hội đang dần dần chiếm ưu thế

Đi đôi với những thành tích trên đây về phát triển sản xuất, cải thiện đời sống vật chất và vǎn hoá của nhân dân, công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa, xây dựng quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa cùng với việc mở mang xây dựng cơ bản đã thu được những thắng lợi rất to lớn. Những thắng lợi đó đã có ảnh hưởng quyết định thúc đẩy mọi mặt tiến bộ ở miền Bắc.

Phong trào hợp tác hoá nông nghiệpđã trở thành một phong trào quần chúng sâu rộng, kết hợp chặt chẽ việc cải tạo quan hệ sản xuất với cải tạo tư tưởng, cải tiến công cụ và cải tiến kỹ thuật để đẩy mạnh sản xuất. Đến cuối nǎm 1960, dự tính có thể có từ 70 đến 75% số hộ nông dân lao động tham gia các hợp tác xã, trong đó phần lớn là hợp tác xã cấp thấp, các hợp tác xã cấp cao chiếm khoảng 7-8% số nông hộ. Mặc dù có những thiếu sót về chấp hành đường lối và những khó khǎn về quản lý, phong trào hợp tác hoá nông nghiệp đã phát triển một cách lành mạnh và cǎn bản là tốt; nhiều hợp tác xã đã đi đầu trong việc cải tiến kỹ thuật, làm thủy lợi, làm phân và bón phân..., tǎng thêm thu nhập, bước đầu phát huy tính hơn hẳn của hợp tác xã so với lối làm ǎn riêng lẻ.

Về thủ công nghiệp, gần đây phong trào hợp tác hoá phát triển khá đều và mạnh; đến tháng 6 nǎm 1960, đã có 67,8% số thợ thủ công chuyên nghiệp tham gia các tổ chức hợp tác, trong đó các hợp tác xã chiếm tỷ lệ 44,2%. Nhiều hợp tác xã đã phát huy tác dụng tốt, chǎm lo cải tiến công cụ, cải tiến kỹ thuật, dựa vào khả nǎng sẵn có để khắc phục khó khǎn về thiếu nguyên liệu, tạo thêm mặt hàng, hạ giá thành sản phẩm.

Trong những người buôn bán nhỏ, hơn một nửa đã tham gia các hình thức tổ chức hợp tác; và 5,5% đã chuyển sang sản xuất. Riêng ở các thành thị, hầu hết những người buôn bán nhỏ thuộc các ngành nghề chủ yếu đã được tổ chức lại. Nhờ được giáo dục tư tưởng xã hội chủ nghĩa, những người buôn bán nhỏ hợp tác hoá nói chung đã có nhiều tiến bộ trong việc chấp hành các chính sách, giữ vững giá cả, phục vụ người tiêu thụ; nhiều người đã sử dụng thì giờ nhàn rỗi để tham gia sản xuất, tǎng thêm thu nhập.

Đối với công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa tư doanh, cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đã giành được thắng lợi có tính chất quyết định. Đến cuối nǎm, tất cả các cơ sở thuộc các ngành công nghiệp, thương nghiệp, vận tải, kinh doanh vǎn hoá và nghệ thuật sẽ được cải tạo thành xí nghiệp công tư hợp doanh hoặc xí nghiệp hợp tác, bao gồm khoảng 57 triệu tiền vốn đǎng ký. ở các xí nghiệp công tư hợp doanh đều đã có tổ chức công đoàn, những nơi có thanh niên đều có tổ chức thanh niên lao động; ở nhiều nơi, chúng ta đã phát triển được đảng viên mới trong công nhân, nhờ đó, việc lãnh đạo chính trị được củng cố, vai trò làm chủ của công nhân được đề cao. Về mặt kinh tế, các xí nghiệp công tư hợp doanh đều có nhiều tiến bộ trong việc sử dụng sức lao động, sử dụng máy móc, một số nơi có cải tiến và tǎng thêm thiết bị, cho nên nǎng suất và sản lượng được tǎng thêm rõ rệt.

Nhìn chung, nhiệm vụ cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp nhỏ và đối với công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa đề ra trong các Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 14 và 16 có thể được hoàn thành tốt. Trải qua cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa, tình hình chính trị, tư tưởng, kinh tế, vǎn hoá ở miền Bắc đã có những tiến bộ sâu sắc. Đến cuối nǎm 1960, có thể nói làcông cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đã giành được thắng lợi có tính chất quyết định, tuy cuộc đấu tranh để giải quyết vấn đề "ai thắng ai" giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản vẫn còn phải tiếp tục. Sau cuộc cải cách ruộng đất, chế độ chiếm hữu phong kiến đã được xóa bỏ ở miền bắc; sau khi cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa hoàn thành, chế độ chiếm hữu tư bản chủ nghĩa và con đường phát triển tư bản chủ nghĩa cũng sẽ được xoá bỏ. Những chuyển biến cách mạng ấy có một ý nghĩa lịch sử vĩ đại, giải phóng xã hội miền Bắc thoát khỏi quan hệ người bóc lột người, mở đường cho chủ nghĩa xã hội giành thắng lợi hoàn toàn, thúc đẩy lực lượng sản xuất không ngừng phát triển.

Đi đôi với việc đẩy mạnh cải tạo xã hội chủ nghĩa, xây dựng thành phần kinh tế hợp tác xã và thành phần kinh tế tư bản chủ nghĩa Nhà nước, thành phần kinh tế quốc doanh ngày càng được mở rộng và tǎng cường, nắm vững vai trò lãnh đạo trong nền kinh tế quốc dân. Cuộc vận động cải tiến quản lý xí nghiệp đã hoàn thành, cǎn bản thực hiện được các yêu cầu đã đề ra về việc bước đầu xây dựng chế độ quản lý xã hội chủ nghĩa trong các xí nghiệp quốc doanh. Nhờ mở mang thêm nhiều công trường, xí nghiệp, lực lượng công nhân, viên chức thuộc biên chế khu vực sản xuất của Nhà nước nǎm 1960 có khoảng 255.000 người, tǎng thêm hơn hai lần so với nǎm 1955. Trong tổng giá trị sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp nǎm 1960, công nghiệp quốc doanh chiếm 49,5%; tỷ trọng của mậu dịch quốc doanh nǎm 1960 trong tổng mức bán lẻ của thương nghiệp thuần tuý lên tới 47,8%; vận tải quốc doanh bảo đảm 75,6% khối lượng hàng hoá vận chuyển. Tính chung các xí nghiệp công nghiệp quốc doanh, công tư hợp doanh và các hợp tác xã thủ công nghiệp nǎm 1960 chiếm 73,1% giá trị sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp; mậu dịch quốc doanh, hợp tác xã mua bán và thương nghiệp tư bản chủ nghĩa Nhà nước chiếm 91,5% trong tổng mức bán lẻ của thương nghiệp thuần túy.

Để mở mang xây dựng cơ bản về kinh tế và vǎn hoá, trong 6 nǎm, từ 1955 đến 1960, Nhà nước đã đầu tư 2.155,2 triệu đồng. Trong kế hoạch 3 nǎm 1958-1960, tổng mức đầu tư xây dựng cơ bản tǎng 130,7% so với 3 nǎm khôi phục kinh tế; lấy nǎm 1960 so với nǎm 1955 thì vốn đầu tư tǎng hơn 5 lần.

Trong tổng mức đầu tư xây dựng cơ bản của Nhà nước từ nǎm 1958 đến nǎm 1960, khoản dành cho nông nghiệp chiếm 12,6%, công nghiệp 41,1%, giao thông và bưu điện 20,6%, thương nghiệp 7,6%; các ngành vǎn hoá, giáo dục, y tế, nghiên cứu khoa học chiếm 8,6%, xây dựng nhà ở, các sự nghiệp công cộng thành phố và cơ quan hành chính chiếm 9,5%.

Về nông nghiệp, trong ba nǎm qua, Nhà nước đã xây dựng 19 công trình thủy lợi hạng lớn, bảo đảm tưới nước cho 153 vạn hécta ruộng đất. Kết hợp với lực lượng của Nhà nước, nhân dân ta đã góp hàng chục triệu ngày công để củng cố và tǎng cường các đê sông, đê biển và phát triển nhiều công trình thủy lợi hạng nhỏ. Tính chung, các công trình thuỷ lợi hạng lớn và hạng vừa được khôi phục, mở rộng và mới xây dựng đã bảo đảm tưới nước cho 55% diện tích gieo cấy; kể cả các công trình thủy lợi hạng nhỏ do nhân dân làm thì có trên 70% diện tích gieo cấy được tưới nước.

Về công nghiệp, đến cuối nǎm 1960, trong 172 xí nghiệp do trung ương quản lý, chúng ta đã mở rộng và xây dựng mới 170 xí nghiệp; ngoài ra, có 24 xí nghiệp đang xây dựng, sẽ chuyển sang kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất. Việc xây dựng công nghiệp địa phương bắt đầu từ nǎm 1959 đã có trên 500 cơ sở. Do việc mở mang xây dựng công nghiệp, một số khu công nghiệp mới như Thái Nguyên, Việt Trì, Thanh Hoá, Vinh... đang mọc lên; thủ đô Hà Nội có thêm nhiều xí nghiệp mới, đang trở thành một thành phố công nghiệp.

Để phục vụ việc mở mang xây dựng cơ bản, nhất là về công nghiệp, công tác điều tra thǎm dò địa chất đã có những tiến bộ đáng kể.

Về mặt thi công và quản lý công tác xây dựng, chúng ta đã trưởng thành một bước. Việc khai thác và vận chuyển vật liệu có nhiều khó khǎn nhưng nói chung các ngành, các địa phương đều cố gắng bảo đảm yêu cầu. Việc quản lý sử dụng vật liệu, quản lý kỹ thuật dần dần đi vào nền nếp, tình trạng lãng phí có giảm bớt, chất lượng công trình được nâng cao. Đi đôi với việc cải tiến dụng cụ, cải tiến kỹ thuật xây lắp, chúng ta đã bắt đầu mở rộng việc thi công cơ giới hoá, tập trung lực lượng về người, về phương tiện, về vật liệu cho các công trình chủ chốt. Lối xây dựng bằng cách lắp các bộ phận đúc sẵn cũng được bắt đầu áp dụng.

3. Những thắng lợi đã giành được là thắng lợi chung của Đảng ta, nhân dân ta và của sự hợp tác quốc tế.

Những tiến bộ trên đây cho thấy: từ khi hoà bình lập lại đến nay, nền kinh tế quốc dân ở miền Bắc đã được khôi phục và phát triển một cách lành mạnh theo con đường xã hội chủ nghĩa. Dưới ảnh hưởng của tư tưởng xã hội chủ nghĩa và dựa trên quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa và nửa xã hội chủ nghĩa đang dần dần chiếm ưu thế, phong trào quần chúng phát triển liên tục và ngày càng sâu rộng; các ngành hoạt động đều phát triển với nhịp độ nhanh; cơ cấu của nền kinh tế quốc dân cũng được điều chỉnh ngày càng cân đối hơn. Đó là kết quả bước đầu của những chuyển biến cách mạng sâu sắc, những chuyển biến cách mạng ấy sẽ phát triển không ngừng, bảo đảm đưa công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc tiếp tục tiến lên với nhịp độ nhanh.

Những thành tựu ấy chỉ rõ những chủ trương của Đảng ta về khôi phục kinh tế, phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển vǎn hoá là đúng đắn. Sau khi hoà bình lập lại, chúng ta đã kết hợp đẩy mạnh cải cách ruộng đất và khôi phục kinh tế, chú trọng nắm vững lãnh đạo nông nghiệp và thương nghiệp, phấn đấu ổn định tình hình kinh tế và chính trị ở nông thôn và thành thị. Trong kế hoạch 3 nǎm, chúng ta đã kết hợp chặt chẽ giữa cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội, lấy cải tạo xã hội chủ nghĩa làm trọng tâm, tích cực vận động quần chúng đấu tranh để giải quyết vấn đề "ai thắng ai" giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản. Trong hoàn cảnh kinh tế nông nghiệp lạc hậu lại bị chiến tranh tàn phá lâu ngày, chúng ta đã nắm vững khâu chính của nhiệm vụ kinh tế là ra sức khôi phục và phát triển nông nghiệp, đồng thời đẩy mạnh khôi phục và phát triển công nghiệp và thủ công nghiệp, chú trọng sản xuất hàng tiêu dùng và đã tiến lên đẩy mạnh sản xuất các tư liệu sản xuất. Chủ trương của Đảng ta về khôi phục và phát triển nông nghiệp, công nghiệp trong mấy nǎm qua là hoàn toàn thích hợp với hoàn cảnh miền Bắc nước ta, một mặt đã giải quyết đúng những yêu cầu trước mắt của nền kinh tế quốc dân; mặt khác đã chuẩn bị điều kiện cho việc thực hiện công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa trong thời gian sắp đến. Chúng ta đã chú trọng song song phát triển kinh tế và vǎn hoá, làm cho kinh tế và vǎn hoá cùng thúc đẩy nhau phát triển. Chúng ta đã chú trọng giáo dục tư tưởng xã hội chủ nghĩa cho đảng viên và quần chúng và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bồi dưỡng nhiệt tình cách mạng và nǎng lực lao động của quần chúng, thúc đẩy công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội, thúc đẩy phong trào thi đua cải tiến kỹ thuật nâng cao nǎng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm, tǎng gia sản xuất và tiết kiệm. Nhờ củng cố không ngừng vai trò lãnh đạo của mình và sử dụng nền chuyên chính dân chủ nhân dân làm nhiệm vụ lịch sử của chuyên chính vô sản, Đảng ta đã lãnh đạo quần chúng đấu tranh giành được những thắng lợi to lớn, làm cho chủ nghĩa xã hội ngày càng chiếm ưu thế. Đảng ta cũng đã nắm được quy luật phát triển nhanh của chủ nghĩa xã hội, đề ra khẩu hiệu "tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc", chú trọng vừa đẩy mạnh, vừa củng cố các phong trào quần chúng, động viên cán bộ và quần chúng hǎng hái tiến lên trong mọi ngành, mọi mặt hoạt động.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng ta, nhân dân lao động miền Bắc đã phát huy vai trò làm chủ, phát huy truyền thống yêu nước và lao động cần cù, phấn đấu không mệt mỏi cho chủ nghĩa xã hội và thống nhất Tổ quốc. Lực lượng của công nhân ngày càng phát triển và củng cố, đã tỏ rõ vai trò tiên phong trong công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa, sản xuất, xây dựng và học tập. Nông dân, thợ thủ công, những người bạn chiến đấu lâu nǎm cùng chung quyền lợi với công nhân, phần lớn bắt đầu thấy rõ ràng con đường phát triển tư bản chủ nghĩa là nguy hại, và ngày càng kiên quyết đi theo con đường hợp tác hoá xã hội chủ nghĩa. Quân đội nhân dân không ngừng phát huy truyền thống vì nhân dân phục vụ, đã ngày đêm luyện tập, nâng cao nǎng lực quốc phòng, đồng thời đã tích cực tham gia mọi mặt hoạt động, thiết thực góp phần đẩy mạnh phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển vǎn hoá. Các bạn trí thức bước đầu được cải tạo tư tưởng, đội ngũ được mở rộng thêm, đã có những cống hiến quan trọng vào sự nghiệp xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Hoà mình trong các tầng lớp nhân dân lao động miền Bắc, cán bộ và đồng bào miền Nam tập kết đã tỏ rõ một tinh thần yêu nước rất cao, góp nhiều thành tích trong mọi mặt công tác, tích cực tham gia củng cố miền Bắc, phối hợp thiết thực với phong trào đấu tranh anh dũng của đồng bào ở miền Nam. Đi theo con đường của Đảng, nhân dân lao động nước ta là lực lượng vĩ đại sáng tạo mọi thành quả của cách mạng. ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa của quần chúng dần dần được nâng cao là động lực thúc đẩy sự phát triển của mọi ngành hoạt động, bảo đảm giành thắng lợi cho chủ nghĩa xã hội.

Trong hoàn cảnh kinh tế thấp kém, miền Bắc nước ta sở dĩ có thể tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội, phát triển nhanh chóng kinh tế và vǎn hoá xã hội chủ nghĩa, một mặt là do cố gắng của nhân dân ta, mặt khác là nhờ sự giúp đỡ to lớn của Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em khác. Trong khi khôi phục kinh tế, công nghiệp quốc doanh của ta rất nhỏ yếu, chính nhờ sự giúp đỡ của các nước anh em về hàng công nghiệp, chúng ta đã mở rộng hoạt động của mậu dịch quốc doanh, thông qua việc trao đổi hàng hoá giữa Nhà nước và nông dân mà củng cố khối liên minh công nông, ổn định thị trường, thúc đẩy sản xuất phát triển. Đặc biệt là các nước anh em đã giúp đỡ ta một cách toàn diện về vốn, thiết bị, nguyên liệu, kỹ thuật và chuyên gia; nhờ sự giúp đỡ ấy, chúng ta đã xây dựng những nền móng đầu tiên của chủ nghĩa xã hội, dần dần phát huy khả nǎng tự lực cánh sinh của mình, đẩy mạnh phát triển công nghiệp và toàn bộ nền kinh tế quốc dân, mở rộng và củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa. Chúng ta lại được học tập những kinh nghiệm quý báu của Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em khác, nhờ đó đã đưa công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc nước ta tiến lên một cách vững vàng. Thêm nữa, những bước tiến khổng lồ của Liên Xô trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa cộng sản, những thành tựu vĩ đại của Liên Xô về khoa học và kỹ thuật, những bước tiến nhảy vọt của Trung Quốc và các nước anh em khác trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, đối với chúng ta, là một sự giúp đỡ rất lớn về tinh thần, làm tǎng thêm lòng tin tưởng và chí hǎng hái phấn đấu của nhân dân ta.

*
* *

Sự nghiệp cách mạng của chúng ta đang phát triển rất thuận lợi, nhưng chúng ta vẫn không chủ quan với các khó khǎn, thiếu sót.

Phong trào hợp tác hoá nông nghiệp phát triển nhanh, nhiều hợp tác xã mới thành lập, phần lớn còn có tính chất nửa xã hội chủ nghĩa, việc củng cố chưa theo kịp. Bên cạnh công tác quản lý kinh tế còn non kém, việc giáo dục tư tưởng trong các hợp tác xã vẫn còn yếu; ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa của khá nhiều xã viên còn thấp, nhiều người chưa thật sự coi công việc và lợi ích của hợp tác xã như của nhà mình, dễ bi quan dao động mỗi khi sản xuất gặp khó khǎn. Đối với chính sách mua nông sản, mua lương thực của Nhà nước, một khâu quan trọng để thực hiện sự liên minh về kinh tế giữa công nhân và nông dân, do đó mà củng cố sự liên minh về chính trị, nhiều hợp tác xã và xã viên, kể cả một số đảng viên, không chấp hành đúng. Trong cán bộ vẫn có tình trạng chưa quán triệt chính sách quản lý lương thực của Nhà nước, tư tưởng của nông dân chưa được giải quyết tốt, tâm lý giữ thóc còn nặng. Nông dân ta rất tốt, tin tưởng vững chắc ở sự lãnh đạo của Đảng nhưng vẫn chưa xoá bỏ được hết những tư tưởng và tập quán của chế độ làm ǎn riêng lẻ, nhất là trong những người trung nông lớp trên. Chúng ta nhận rõ rằng mặt tiêu cực ấy không phải là chủ yếu và có thể khắc phục được. Phong trào hợp tác hoá nông nghiệp không khỏi có những bước quanh co, và trải qua thử thách sẽ càng được củng cố vững chắc hơn. Vấn đề là chúng ta phải làm tốt công tác lãnh đạo, nhất là phải tǎng cường việc giáo dục tư tưởng đối với nông dân.

Dựa trên quan hệ sản xuất tập thể đang mở rộng, sức sản xuất bước đầu phát triển, nhưng nói chung trình độ sản xuất, trình độ kỹ thuật vẫn còn lạc hậu. Sản xuất nông nghiệp còn phụ thuộc nhiều vào tự nhiên, thường xuyên bị nắng hạn, bão lụt uy hiếp. Công cụ sản xuất thô sơ mới được cải tiến một bộ phận nhỏ, sức kéo còn thiếu, việc cải tiến kỹ thuật chưa được đẩy mạnh. Vấn đề lương thực chưa được giải quyết vững chắc; các ngành khác trong nông nghiệp như cây công nghiệp, chǎn nuôi... phát triển chưa đúng mức. Nǎng suất lao động trong nông nghiệp còn kém, mức sử dụng sức lao động còn thấp, chi phí sản xuất còn cao, cho nên thu nhập của nông dân chưa tǎng được nhiều, đời sống vẫn còn thiếu thốn.

Trong thủ công nghiệp, việc cải tiến kỹ thuật, cải tiến công cụ mới được thực hiện trong một phạm vi nhất định; nhiều ngành gặp khó khǎn về nguyên liệu, sản xuất bị hạn chế, ảnh hưởng đến đời sống của một số lao động thủ công.

Công tác quản lý xí nghiệp, công trường của ta đã được cải tiến một bước nhưng vẫn chưa theo kịp yêu cầu phát triển của sức sản xuất, chưa phát huy được đầy đủ nhiệt tình lao động của công nhân. Cán bộ kỹ thuật và công nhân lành nghề thiếu nhiều; việc lãnh đạo và quản lý kỹ thuật còn lỏng lẻo; bảo quản và sử dụng máy móc còn nhiều thiếu sót, thường xảy ra hư hỏng nhưng thiếu phụ tùng thay thế, mức lợi dụng công suất thiết bị nói chung còn thấp. Các nguyên liệu, vật liệu trong nước thường phân tán, có nơi, có lúc vận chuyển không kịp thời gian. Nhiều thứ nguyên liệu, vật liệu quan trọng phải nhập khẩu; tình trạng cung cấp nguyên liệu, vật liệu, nhất là sắt, thép và gỗ không được đều đặn, đã gây ra lãng phí nhân lực, ảnh hưởng không tốt đến việc thi công xây dựng cơ bản và đến sản xuất.

Do yêu cầu của nhiệm vụ củng cố và bảo vệ miền Bắc, chúng ta cần phải kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế và củng cố quốc phòng, nhưng làm chưa được tốt. Chúng ta có cố gắng phát triển giao thông vận tải, tuy nhiên vẫn chưa phục vụ kịp yêu cầu về kinh tế cũng như về quốc phòng.

Về chỉ đạo, chúng ta có một số thiếu sót: trong việc lập kế hoạch, chúng ta có phần chủ quan, có một số chỉ tiêu đặt quá cao, gây ra tình hình cǎng thẳng trong khi thực hiện. Một số bộ phận không đạt kế hoạch làm cho tác dụng động viên có bị hạn chế. Một số chính sách cụ thể đề ra chậm hoặc không được kịp thời bổ sung; công tác kiểm tra không được chặt chẽ, tình trạng lãng phí, tham ô còn khá phổ biến. Công tác giáo dục quần chúng, phát động tư tưởng của quần chúng làm chưa được sâu sắc, chỉ đạo về biện pháp thiếu cụ thể, thiếu khẩn trương; nhiều nǎng lực tiềm tàng chưa được phát huy đúng mức. Việc phân cấp quản lý kinh tế không được nghiên cứu một cách ǎn khớp giữa các ngành, thi hành còn dở dang, đó là một trở ngại lớn cho việc chỉ đạo thực hiện kế hoạch.

*

Nhìn chung, chúng ta nhận định rằng:

- Sau khi hoàn thành kế hoạch 3 nǎm, nền kinh tế quốc dân ở miền Bắc bắt đầu có những chuyển biến sâu sắc. Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đã giành được thắng lợi có tính chất quyết định. Thông qua cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa, phong trào quần chúng phát triển ngày càng sâu rộng, tư tưởng xã hội chủ nghĩa đang dần dần chiếm ưu thế. Về mặt quan hệ sản xuất, các thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa và nửa xã hội chủ nghĩa đã chiếm đại bộ phận trong nền kinh tế quốc dân. Theo đà chuyển biến của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, các ngành kinh tế và vǎn hoá, nhất là sản xuất nông nghiệp và công nghiệp, bắt đầu phát triển với nhịp độ nhanh; cơ cấu của các ngành công nghiệp và nông nghiệp được điều chỉnh tiến bộ hơn trước. Trên cơ sở phát triển sản xuất, đời sống của nhân dân dần dần được cải thiện.

- Quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa mở rộng chưa khắp và chưa được củng cố vững chắc; trình độ sản xuất vẫn còn lạc hậu. Việc giáo dục tư tưởng xã hội chủ nghĩa cho quần chúng làm chưa được sâu sắc. Sản xuất nông nghiệp vẫn chiếm bộ phận lớn và còn bấp bênh; công nghiệp hiện đại, nhất là công nghiệp nặng còn nhỏ bé, chưa giải quyết được các nhu cầu về tư liệu sản xuất chủ yếu. Các ngành sản xuất và vận tải còn nhiều khả nǎng tiềm tàng chưa được phát huy. Lực lượng cán bộ và công nhân kỹ thuật còn ít, trình độ kỹ thuật còn non kém. Nhân lực dồi dào nhưng sử dụng chưa được hợp lý. Vì nǎng suất lao động xã hội còn thấp cho nên thu nhập và mức sống của nhân dân còn thấp.

Chúng ta cần nhận rõ hai mặt ấy của tình hình miền Bắc trong khi xây dựng kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất và chỉ đạo thực hiện kế hoạch.

II- NHIỆM VỤ CƠ BẢN CỦA KẾ HOẠCH 5 NĂM LẦN THỨ NHẤT

Cǎn cứ vào nhận định về đường lối chung của miền Bắc trong thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội và tình hình miền Bắc sau khi hoàn thành kế hoạch 3 nǎm, Ban Chấp hành Trung ương nhận định:

Trong thời gian kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, sau khi cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa giành được thắng lợi có tính chất quyết định, chúng ta cần phải chuyển sang lấy xây dựng chủ nghĩa xã hội làm trọng tâm, thực hiện một bước công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa, xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, đồng thời hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa, làm cho nền kinh tế miền Bắc nước ta trở thành một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa.

Về những nhiệm vụ cơ bản của kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, Ban Chấp hành Trung ương thấy cần phải:

a) Ra sức phát triển công nghiệp và nông nghiệp, thực hiện một bước việc ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp toàn diện, ra sức phát triển công nghiệp nhẹ và công nghiệp thực phẩm, tích cực phát triển giao thông vận tải, tǎng cường thương nghiệp quốc doanh và thương nghiệp hợp tác xã, chuẩn bị cơ sở để tiến lên biến nước ta thành một nước công nghiệp và nông nghiệp xã hội chủ nghĩa.

b) Hoàn thành công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp nhỏ và công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa; củng cố và tǎng cường thành phần kinh tế quốc doanh, tǎng cường mối quan hệ giữa sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể, mở rộng quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân.

c) Nâng cao trình độ vǎn hoá của nhân dân; đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xây dựng kinh tế và công nhân lành nghề,nâng cao nǎng lực quản lý kinh tế của cán bộ, công nhân và nhân dân lao động; đẩy mạnh công tác khoa học và kỹ thuật, đẩy mạnh thǎm dò tài nguyên tự nhiên và điều tra cơ bản, nhằm phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế và vǎn hoá xã hội chủ nghĩa.

d) Cải thiện thêm một bước đời sống vật chất và vǎn hoá của nhân dân lao động, làm cho nhân dân ta được ǎn no, mặc ấm, tǎng thêm sức khoẻ, có thêm nhà ở và được học tập, mở mang sự nghiệp phúc lợi công cộng, xây dựng đời sống mới ở nông thôn và thành thị.

e) Đi đôi và kết hợp với phát triển kinh tế, cần ra sức củng cố quốc phòng, tǎng cường trật tự an ninh, bảo vệ sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.

Nǎm nhiệm vụ ấy liên hệ mật thiết với nhau, thể hiện yêu cầu phát triển có trọng tâm và toàn diện, phát triển với nhịp độ nhanh và theo tỷ lệ của nền kinh tế và vǎn hoá xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc trong thời gian kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, nhằm củng cố miền Bắc thành cơ sở ngày càng vững chắc của nhân dân cả nước trong cuộc đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà.

Dựa theo sự tính toán bước đầu, chúng tôi đề nghị lấy những con số kiểm tra chủ yếu sau đây để làm cǎn cứ cho việc xây dựng kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất:

Đến nǎm 1965, giá trị tổng sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp có thể tǎng gần 1,5 lần so với nǎm 1960^*, bình quân hàng nǎm tǎng khoảng 20%, trong đó nhóm A tǎng 25,8%, nhóm B tǎng 16%. Nhịp độ phát triển ấy là tích cực, xấp xỉ với tốc độ bình quân trong thời gian kế hoạch 3 nǎm 1958-1960 (dự tính là 21%). Để bảo đảm mức phát triển ấy, cần phải huy động các nǎng lực tiềm tàng của thủ công nghiệp hợp tác hoá, của các xí nghiệp công tư hợp doanh, các xí nghiệp hợp tác; quan trọng nhất là phải đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc doanh. Về các xí nghiệp công nghiệp quốc doanh do trung ương quản lý, dự định có thể tǎng 199% so với nǎm 1960; bình quân hàng nǎm tǎng 24,5%. Trong việc định chỉ tiêu về tốc độ phát triển của công nghiệp quốc doanh, chúng tôi dựa vào yêu cầu và khả nǎng động viên các nhân tố tích cực trong việc xây dựng cơ bản cũng như trong sản xuất. Cần phải hoàn thành phần lớn các công trình mới xây dựng trong thời gian kế hoạch 5 nǎm, tích cực cải tiến và mở rộng các xí nghiệp sẵn có, tranh thủ đưa vào sản xuất đúng thời hạn; đồng thời, phải nâng mức lợi dụng nǎng lực các xí nghiệp sẵn có cũng như các xí nghiệp mới lên khoảng 70 đến 99% công suất thiết kế; chúng tôi dự tính ngoài việc sử dụng tốt các xí nghiệp sẵn có, các xí nghiệp mới xây dựng trong kế hoạch 5 nǎm, đến nǎm 1965, sẽ chiếm trên 60% tổng giá trị sản lượng. Về công nghiệp quốc doanh địa phương, tốc độ dự kiến phát triển còn có phần thấp, trong khi lập kế hoạch chúng tôi sẽ cùng với các địa phương nghiên cứu để đẩy mạnh hơn nữa.

Về nông nghiệp, giá trị tổng sản lượng nǎm 1965 có thể tǎng khoảng 61% so với dự tính thực hiện kế hoạch nǎm 1960, bình quân hàng nǎm tǎng khoảng 10%. So với mấy nǎm trước đây, chúng ta thấy rằng trong kế hoạch 5 nǎm, sản xuất nông nghiệp tiếp tục phát triển với nhịp độ nhanh (trong ba nǎm khôi phục kinh tế 1955-1957, bình quân hàng nǎm nông nghiệp tǎng 10%; từ nǎm 1955 đến nǎm 1959 bình quân hàng nǎm tǎng 11,2%). Trong khi xây dựng chỉ tiêu về tốc độ phát triển của nông nghiệp, chúng tôi đã chú ý vận dụng phương châm phát triển nông nghiệp toàn diện, mạnh mẽ và vững chắc, đã tính đến những cố gắng rất lớn của chúng ta về các mặt phát triển và củng cố các hợp tác xã, các nông trường quốc doanh, đẩy mạnh công tác thủy lợi, xúc tiến việc cải tiến nông cụ, cải tiến kỹ thuật..., hết sức phát huy sự giúp đỡ của công nghiệp đối với nông nghiệp; mặt khác, cũng có chiếu cố những khó khǎn do thiên tai thường xuyên gây ra và khả nǎng khắc phục những khó khǎn ấy trong những nǎm tới.

Theo những dự tính đã đề ra, đến nǎm 1965, trong giá trị tổng sản lượng công nghiệp và nông nghiệp, tỷ trọng của công nghiệp và thủ công nghiệp sẽ chiếm khoảng 51%, nông nghiệp sẽ chiếm khoảng 49%.

Về tỷ trọng của các thành phần kinh tế, dự tính: trong giá trị tổng sản lượng công nghiệp và thủ công nghiệp, nǎm 1965, công nghiệp quốc doanh có thể chiếm 68,9%, các xí nghiệp công tư hợp doanh và xí nghiệp hợp tác chiếm 5,3%, thủ công nghiệp hợp tác hoá chiếm 17,7%. Trong tổng giá trị sản lượng nông nghiệp, các nông trường quốc doanh sẽ tǎng giá trị sản lượng lên gấp hơn 10 lần, chiếm khoảng 5,8%, các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp chiếm khoảng 86,2%, sản xuất cá thể còn khoảng 8%.

Về xây dựng cơ bản kinh tế và vǎn hoá, dự định trong kế hoạch 5 nǎm, Nhà nước sẽ đầu tư 5.100 triệu đồng, chiếm khoảng 48% ngân sách chi. So với số vốn đã đầu tư trong 5 nǎm trước đây thì tổng mức đầu tư trong kế hoạch 5 nǎm tǎng 1,5 lần. Với tổng mức đầu tư ấy, vốn xây dựng cơ bản bình quân hàng nǎm tǎng hơn gấp đôi so với thời gian kế hoạch 3 nǎm. Trong kế hoạch 5 nǎm, chúng ta cần phải ra sức xây dựng cơ bản có tính chất sản xuất, tập trung khả nǎng về vốn, vật tư và thi công, xây dựng kịp thời các công trình trọng điểm về công nghiệp, nông nghiệp, giao thông có tác dụng lớn thúc đẩy nền kinh tế quốc dân phát triển với nhịp độ nhanh. Đồng thời, cần phải đẩy mạnh xây dựng cơ bản phục vụ việc đào tạo cán bộ và công nhân lành nghề, nghiên cứu khoa học và kỹ thuật; coi trọng đúng mức việc xây dựng các công trình vǎn hoá và công trình phúc lợi để nâng cao đời sống của nhân dân, xúc tiến một bước xây dựng các thành thị, các khu công nhân và hướng dẫn xây dựng nông thôn mới, dần dần thay đổi bộ mặt thành thị và nông thôn ở miền Bắc.

Vấn đề tǎng nǎng suất và hạ giá thành là một mục tiêu phấn đấu rất quan trọng trong kế hoạch 5 nǎm. Dự định bình quân hàng nǎm, nǎng suất của ngành công nghiệp quốc doanh sẽ tǎng khoảng 9%; ngành xây dựng cơ bản sẽ tǎng khoảng 6%...

Về giáo dục và đào tạo cán bộ: tổng số học sinh phổ thông nǎm 1965 sẽ tǎng gần gấp đôi so với nǎm 1960; số học sinh chuyên nghiệp trung cấp sẽ là 85.000 người, tǎng thêm hơn 1,5 lần; số sinh viên đại học sẽ là 40.000 người, tǎng thêm hơn 2 lần. Trong 5 nǎm, sẽ có thêm gần 25.000 cán bộ tốt nghiệp đại học và gần 10 vạn cán bộ tốt nghiệp chuyên nghiệp trung cấp.

Trên cơ sở sản xuất phát triển và nǎng suất lao động nâng cao, đời sống của nhân dân lao động sẽ được cải thiện thêm một bước. Dự tính trung bình thu nhập thực tế của công nhân và nông dân nǎm 1965 có thể tǎng khoảng 30% so với nǎm 1960.

Để chấp hành đúng đường lối chung của miền Bắc trong thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội, và phương hướng nhiệm vụ đã đề ra, chúng tôi nhận thấy trong khi xây dựng kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, cần nắm vững mấy chủ trương lớn sau đây:

1. Xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội và ra sức hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa

Sau kế hoạch 3 nǎm, các thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa và nửa xã hội chủ nghĩa đã chiếm ưu thế nhưng vẫn chưa được mở rộng trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân, quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa vẫn chưa được củng cố vững chắc, trình độ sản xuất và trình độ kỹ thuật nói chung vẫn còn lạc hậu. Tình hình ấy đòi hỏi trong thời gian kế hoạch 5 nǎm: Một mặt, cần phải xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội để phát triển sức sản xuất và để tǎng cường quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, mở mang kinh tế quốc doanh, nhất là công nghiệp quốc doanh là lực lượng lãnh đạo trong nền kinh tế quốc dân, và giúp đỡ các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp đẩy mạnh cải tiến kỹ thuật, cải tiến công cụ, thực hiện nửa cơ giới hoá và bước đầu cơ giới hoá sản xuất, củng cố vững chắc chế độ sở hữu tập thể. Mặt khác, cần phải làm xong việc đưa quần chúng lao động vào các hợp tác xã, chuyển các hợp tác xã bậc thấp lên bậc cao, không ngừng củng cố các hợp tác xã, chú trọng nâng cao ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa của xã viên, tǎng cường công tác quản lý kinh tế trong các hợp tác xã cho phù hợp với yêu cầu phát triển của sức sản xuất. Cần kết hợp chặt chẽ việc xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội với việc hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa để mở rộng và củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, nâng cao trình độ sản xuất và trình độ kỹ thuật, đẩy mạnh phát triển sức sản xuất. Trong hai nhiệm vụ ấy, việc xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội là khâu quyết định nhất để tiếp tục đưa sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa tiến lên, đồng thời việc hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa là một khâu rất quan trọng. Cho nên chúng ta cần chuyển trọng tâm vào việc xây dựng chủ nghĩa xã hội, thực hiện một bước công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa, xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, và phải chú trọng đầy đủ hoàn thành tốt công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa.

Thực hiện những nhiệm vụ ấy là vừa tiến hành đấu tranh giai cấp, vừa đấu tranh với tự nhiên, là làm cách mạng xã hội chủ nghĩa đồng thời trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, tư tưởng, vǎn hoá và kỹ thuật. Trong thời gian kế hoạch 3 nǎm, trọng tâm của nhiệm vụ cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc là đẩy mạnh cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa; chúng ta đã chú trọng tǎng cường đấu tranh về kinh tế, chính trị và tư tưởng để giải quyết vấn đề "ai thắng ai" giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản. Trong thời gian kế hoạch 5 nǎm, chúng ta chuyển trọng tâm vào việc xây dựng chủ nghĩa xã hội, phải chú trọng lãnh đạo cán bộ và quần chúng học tập vǎn hoá, học tập kỹ thuật, phải nắm vững việc lãnh đạo và quản lý kỹ thuật; nhưng không phải vì thế mà coi nhẹ cuộc đấu tranh về kinh tế, chính trị, tư tưởng. Sau khi thực hiện xong công tư hợp doanh đối với công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa và cǎn bản hoàn thành hợp tác hoá bậc thấp đối với nông nghiệp và thủ công nghiệp, chúng ta phải phát triển và củng cố những thắng lợi đã giành được, nhất là còn phải tiếp tục lâu dài cuộc đấu tranh trên mặt trận chính trị và tư tưởng song song với việc phát triển vǎn hoá, khoa học và kỹ thuật để tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn cho chủ nghĩa xã hội. Phải ra sức cải tạo tự nhiên, khắc phục các thiên tai, lợi dụng tốt các nguồn tài nguyên và các điều kiện tự nhiên thuận lợi để phục vụ đời sống; muốn thế, phải tiến quân từng bước vào khoa học, phải cải tạo thiết bị, cải tiến kỹ thuật, nâng cao trình độ sử dụng máy móc, bảo đảm cho nền kinh tế quốc dân phát triển không ngừng trên những cơ sở vật chất và kỹ thuật ngày càng nâng cao. Cuộc đấu tranh đó tiến hành được tốt là nhờ có đường lối chính trị đúng đắn của Đảng, nhờ dựa trên những cơ sở xã hội ngày càng vững chắc của chế độ xã hội chủ nghĩa. Vì thế, phải nắm vững việc lãnh đạo chính trị làm gốc, ra sức phấn đấu cải tạo xã hội, cải tạo con người, phát huy tinh thần yêu nước, nâng cao ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa của quần chúng, làm cho tư tưởng xã hội chủ nghĩa trở thành hệ tư tưởng của toàn dân, chống lại mọi biểu hiện của tư tưởng tư sản, phê phán tư tưởng tiểu tư sản, tiếp tục xóa bỏ mọi tàn tích của tư tưởng phong kiến và những tư tưởng sai lầm khác; phải đập tan mọi thế lực phản động chống lại chủ nghĩa xã hội, chống lại nhân dân; phải tǎng cường củng cố mối quan hệ nhất trí giữa nhân dân và Nhà nước, kết hợp chặt chẽ lực lượng của Nhà nước và của nhân dân, của kinh tế quốc doanh và của kinh tế tập thể để đẩy mạnh phát triển kinh tế và vǎn hoá xã hội chủ nghĩa.

2. Song song phát triển công nghiệp và nông nghiệp, thực hiện một bước việc ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp toàn diện và ra sức phát triển công nghiệp nhẹ

Với yêu cầu chuyển trọng tâm của nhiệm vụ chính trị vào việc xây dựng chủ nghĩa xã hội, kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất mở đầu cho một thời kỳ phát triển mới có ý nghĩa quyết định của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc. Chuyển trọng tâm vào việc xây dựng chủ nghĩa xã hội, thực hiện một bước công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa thì đương nhiên phải ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, làm cho công nghiệp giữ địa vị chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân. Muốn thanh toán tình trạng lạc hậu trong các ngành sản xuất của ta, nâng cao đời sống của nhân dân thì chúng ta phải tiến lên xây dựng một cơ cấu công nghiệp hiện đại, phải phát triển điện lực, phát triển công nghiệp gang thép, công nghiệp chế tạo cơ khí làm tiền đề để đổi mới kỹ thuật, nâng cao nǎng suất lao động, thực hiện tái sản xuất mở rộng xã hội chủ nghĩa. Đó là phương hướng phấn đấu để vừa đẩy mạnh phát triển công nghiệp vừa đẩy mạnh phát triển nông nghiệp; công nghiệp càng phát triển thì càng phát huy tác dụng lãnh đạo và giúp đỡ đối với nông nghiệp, thúc đẩy nông nghiệp phát triển mạnh mẽ.

Một vấn đề khác là chúng ta dựa vào đâu để tiến lên theo phương hướng ấy? Đứng trong hệ thống xã hội chủ nghĩa, chúng ta được sự giúp đỡ to lớn của nền công nghiệp tiên tiến của các nước anh em, đó là một thuận lợi cǎn bản. Bên cạnh sự giúp đỡ ấy, chỗ dựa chính của ta là lực lượng kinh tế trong nước mà hiện nay đại bộ phận là kinh tế nông nghiệp. Chúng ta phảiđi từ nông nghiệp mà tiến lên, phải lợi dụng tốt điều kiện khí hậu nhiệt đới, giải quyết vững chắc vấn đề lương thực là chủ yếu, đồng thời đẩy mạnh phát triển các ngành khác trong nông nghiệp, dựa vào cơ sở của nông nghiệp ngày càng phát triển mà thực hiện từng bước công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa một cách thuận lợi. Nông nghiệp là cơ sở của công nghiệp, có nhiệm vụ phải bảo đảm cung cấp lương thực và thực phẩm cho các thành phố và khu công nghiệp; cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp nhẹ và công nghiệp thực phẩm; tǎng cường nguồn hàng nông sản xuất khẩu để đổi lấy thiết bị cho công nghiệp; bổ sung nhân lực cho sản xuất công nghiệp và xây dựng cơ bản; nâng cao thu nhập, nâng cao sức mua bằng tiền của nông dân, mở rộng việc tiêu thụ hàng công nghiệp, kể cả các tư liệu sản xuất và hàng tiêu dùng ở nông thôn và góp phần tǎng tích lũy cho sự nghiệp công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa. Chúng ta chú trọng nắm vững việc lãnh đạo nông nghiệp thì nền nông nghiệp nước ta có đầy đủ khả nǎng để thực hiện các nhiệm vụ ấy. Cần phải hướng công nghiệp phục vụ nông nghiệp, đồng thời phải hết sức động viên mọi nǎng lực tiềm tàng trong nông nghiệp để đẩy mạnh phát triển nông nghiệp.

Song song phát triển công nghiệp và nông nghiệp theo con đường xã hội chủ nghĩa là xây dựng nền tảng của nền kinh tế quốc dân. Trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, chúng ta phấn đấu nhằm thực hiện một bước việc ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp toàn diện và ra sức phát triển công nghiệp nhẹ. Ba bộ phận ấy - công nghiệp nặng, nông nghiệp và công nghiệp nhẹ - quan hệ mật thiết với nhau, cùng nương tựa nhau, thúc đẩy nhau phát triển với nhịp độ nhanh và theo tỷ lệ cân đối. Mục tiêu là phải bảo đảm cung cấp lương thực và tǎng thêm các nguồn thực phẩm; bảo đảm cung cấp sức điện, các nguyên liệu về nông nghiệp cũng như về công nghiệp, nhiên liệu và các vật liệu mà trong nước có khả nǎng và cần phải tự giải quyết cho các ngành sản xuất và xây dựng; nâng cao khả nǎng chế tạo máy móc theo những yêu cầu nhất định, phối hợp một cách có lợi nhất với sự giúp đỡ về thiết bị của các nước anh em để thiết bị cho các ngành kinh tế quốc dân; bảo đảm cung cấp các loại hàng thông dụng cho đời sống của nhân dân; tǎng nguồn hàng xuất khẩu gồm các nông sản, lâm sản, hải sản, khoáng sản, các sản phẩm công nghiệp và thủ công nghiệp để mở rộng việc trao đổi ngoại thương. Thực hiện những mục tiêu ấy cũng là phấn đấu để nâng cao thu nhập quốc dân, tǎng thêm tích lũy cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân lao động.

Trong việc thực hiện những mục tiêu ấy, cần giải quyết đúng đắn quan hệ cân đối giữa công nghiệp và nông nghiệp, giữa nhóm A và nhóm B, giữa sản xuất, xây dựng và cung cấp vật tư, tiêu thụ sản phẩm. Đi đôi với phát triển công nghiệp và nông nghiệp, cần đẩy mạnh phát triển giao thông, thỏa mãn đầy đủ yêu cầu về vận chuyển. Cần xúc tiến việc trị thủy và khai thác hệ thống sông Hồng, lợi dụng tổng hợp các mặt điện lực, thủy lợi và vận tải để phục vụ đắc lực cho công nghiệp và nông nghiệp.

Tóm lại, chúng ta cần phải tập trung sức vào việc phát triển công nghiệp nhiều hơn trước đây, đồng thời vẫn phải rất coi trọng nông nghiệp. Trung ương cần tǎng cường lãnh đạo công nghiệp và vẫn phải rất coi trọng lãnh đạo nông nghiệp, nắm vững lãnh đạo nông nghiệp; và tùy tình hình cụ thể từng lúc, từng nơi, sẽ định rõ trọng tâm trong việc chỉ đạo thực hiện. Đối với các thành phố, các khu công nghiệp thì nhiệm vụ trọng tâm là phát triển công nghiệp; đối với các vùng nông thôn thì nhiệm vụ trọng tâm là phát triển nông nghiệp, đồng thời coi trọng phát triển công nghiệp địa phương và phục vụ đắc lực sự phát triển công nghiệp của trung ương, của toàn quốc.

3. Tiến dần lên phân bố hợp lý sức sản xuất

Trong nền kinh tế miền Bắc nước ta, trình độ sản xuất nói chung còn lạc hậu, tình hình phân phối sức sản xuất giữa công nghiệp và nông nghiệp, và giữa các vùng rất không đều nhau. Chúng ta phải phấn đấu để xoá bỏ những di tích ấy của chế độ thực dân và phong kiến. Đi đôi với việc mở rộng và củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, và dựa trên cơ sở ấy, chúng ta phải đẩy mạnh phát triển sức sản xuất và tiến dần lên phân bố sức sản xuất cho hợp lý.

Trong quá trình thực hiện đường lối ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lý, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ, chúng ta sẽ điều chỉnh sức sản xuất giữa công nghiệp và nông nghiệp, kết hợp chặt chẽ giữa công nghiệp và nông nghiệp, giữa công, nông nghiệp và giao thông vận tải. Cũng trong quá trình ấy, chúng ta cần chú trọng tiến dần lên phân bố hợp lý sức sản xuất ở miền xuôi và miền núi,mở mang các vùng kinh tế, thực hiện từng bước và một cách có kế hoạch sự phân công và phối hợp giữa các vùng kinh tế. Giải quyết vấn đề này, chúng ta cần kết hợp ba mặt: hết sức lợi dụng mọi khả nǎng về tài nguyên và đất đai, về người, về kỹ thuật, đẩy mạnh phát triển kinh tế và vǎn hoá ở đồng bằng và miền núi một cách nhịp nhàng để bổ sung cho nhau; giúp đỡ đồng bào các dân tộc thiểu số tiến kịp dân tộc đa số; nâng cao dần đời sống vật chất và vǎn hoá của nhân dân ở miền núi, tǎng cường đoàn kết giữa các dân tộc trong nước để phấn đấu cho chủ nghĩa xã hội; kết hợp giữa phát triển kinh tế và củng cố quốc phòng, tǎng cường củng cố hậu phương, củng cố biên giới, tích cực bảo vệ miền Bắc là cơ sở vững mạnh của cuộc đấu tranh thống nhất Tổ quốc.

Trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, chúng ta cần đẩy mạnh phát triển kinh tế và vǎn hoá ở miền xuôi, đó là chỗ dựa để tiến hành công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trên toàn miền Bắc. Đối với các thành phố, các khu công nghiệp sẵn có, cần tích cực mở rộng theo một quy hoạch hợp lý; riêng ở Hà Nội sẽ xây dựng thêm một số xí nghiệp, dần dần xây dựng thủ đô của ta thành một trung tâm công nghiệp quan trọng, nhưng cũng phải đề phòng xu hướng muốn tập trung xây dựng trong một thời gian ngắn quá nhiều xí nghiệp ở Hà Nội, gây nên khó khǎn về nhiều mặt.

Đi đôi với việc phát triển kinh tế và vǎn hoá ở miền xuôi, cần ra sức phấn đấu để thay đổi một bước bộ mặt kinh tế và vǎn hoá ở miền núi, tạo cơ sở vững chắc cho những bước phát triển về sau với quy mô lớn hơn. Cần chuyển một bộ phận lực lượng của Nhà nước và của nhân dân ở miền xuôi lên một số vùng miền núi, xây dựng một số nông trường và lâm trường, một số công trình thủy lợi, một số xí nghiệp công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ, mở một số trường chuyên nghiệp cần cho việc đào tạo cán bộ, phát triển và củng cố các trục giao thông chính về đường sắt, đường bộ và đường thủy nối thông giữa các vùng, xây dựng các khu vực sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng một số thành thị ở miền núi. Kết hợp với các công trình do trung ương xây dựng, các địa phương miền núi cần nắm trọng tâm là ra sức phát triển nông nghiệp và lâm nghiệp, đồng thời tích cực phát triển công nghiệp địa phương, mở mang các đường giao thông địa phương đến các hợp tác xã, mở rộng lưới thương nghiệp xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh phát triển các sự nghiệp giáo dục, vǎn hoá, y tế.

Trong kế hoạch 5 nǎm và trong các kế hoạch sau, chúng ta sẽ xây dựng nhiều công trình về công nghiệp, nông nghiệp, giao thông..., cơ cấu kinh tế ở miền Bắc sẽ có những tiến bộ cǎn bản, các khu vực sản xuất công nghiệp và nông nghiệp cũng sẽ ngày càng mở rộng. Tình hình ấy đòi hỏi chúng ta phải chú trọng điều tra nghiên cứu mọi mặt, phải xây dựng quy hoạch về các ngành cần thiết, quy hoạch của một số vùng kinh tế, xây dựng quy hoạch chung của toàn quốc về các công trình trọng điểm, sắp xếp toàn diện các cơ sở cho phù hợp với yêu cầu phân bố sức sản xuất. Không coi trọng đầy đủ và giải quyết tốt vấn đề này thì sẽ gây ra những lãng phí rất lớn trong việc sử dụng vốn đầu tư cũng như trong việc lợi dụng công suất thiết bị và sẽ gây ra nhiều khó khǎn cho việc quản lý kinh tế. Cần xúc tiến công tác điều tra thǎm dò tài nguyên tự nhiên và điều tra cơ bản để phục vụ việc nghiên cứu các quy hoạch. Giữa các ngành và các địa phương có liên quan, cần phải phối hợp chặt chẽ trong việc lập các quy hoạch và trong việc xây dựng nhiệm vụ thiết kế của các công trình, hết sức khắc phục bệnh quan liêu, đại khái và tư tưởng bản vị, cục bộ.

Để đẩy mạnh phát triển sức sản xuất và tiến dần lên phân bố hợp lý sức sản xuất, chúng ta phải chấp hành đúng đắn phương châm kết hợp các công trình loại lớn, loại vừa và loại nhỏ. Về những ngành cần thiết và ở những nơi có điều kiện, chúng ta phải xây dựng một số công trình loại lớn và loại vừa, theo phương pháp sản xuất tiên tiến; quy mô của các công trình ấy phải được sắp xếp phù hợp với yêu cầu trước mắt và về sau, nhằm phát huy hiệu quả kinh tế cao nhất. Kết hợp với các công trình trọng điểm, cần xây dựng nhiều cơ sở sản xuất loại nhỏ thiết bị bằng công cụ nửa cơ khí, hoặc đi từ sản xuất thủ công tiến lên nửa cơ khí hoá và cơ khí hoá. Trong một số ngành, tùy theo điều kiện tài nguyên và tiêu thụ ở từng nơi, có thể xây dựng một hệ thống xí nghiệp gồm cả quy mô lớn, vừa và nhỏ. Đối với những ngành mà nguyên liệu và nhu cầu phân tán, không cần phải xây dựng xí nghiệp lớn, không đòi hỏi kỹ thuật cao, thì nên phát triển các cơ sở sản xuất nhỏ rải rác ở các địa phương. Bên cạnh một số xí nghiệp lớn, có thể xây dựng một số cơ sở nhỏ để phục vụ việc chế biến ban đầu hoặc lợi dụng các nguyên liệu không đúng quy cách và các phế phẩm... Kết quả bước đầu trong việc xây dựng công nghiệp địa phương cho chúng ta thấy rõ: bằng cách phát triển các cơ sở loại nhỏ, chúng ta có thể động viên được lực lượng phân tán của các địa phương vào việc xây dựng kinh tế, tiêu ít vốn mà làm được nhiều việc, đưa vào sản xuất nhanh, lợi dụng được các nguyên liệu, vật liệu ở địa phương, tạo thêm công việc làm cho quần chúng lao động, tǎng thêm các loại hàng và thu nhập cho nhân dân. Đó cũng là một cách rất tốt để hướng dẫn quần chúng làm kỹ thuật; động viên nông dân và những người lao động khác làm công nghiệp, phát triển nhanh chóng công nghiệp không những ở thành thị mà cả ở nông thôn, ở miền núi, kết hợp chặt chẽ giữa nông dân và công nhân, giữa nông nghiệp và công nghiệp. Tóm lại, chủ trương xây dựng các xí nghiệp loại nhỏ, phát triển công nghiệp địa phương là thích hợp với các điều kiện hiện nay về kinh tế và kỹ thuật của nước ta. Để bảo đảm kết quả tốt, cũng cần phải nghiên cứu quy hoạch phát triển công nghiệp địa phương cho từng tỉnh, thành phố, cho từng ngành, xây dựng các cơ sở một cách có tổ chức; và phải nắm vững công tác quản lý, thường xuyên củng cố các cơ sở đã xây dựng. Vì đất đai mỗi địa phương của ta hẹp, chúng ta càng phải coi trọng việc sắp xếp màng lưới công nghiệp địa phương, hết sức tránh phát triển bừa bãi.

4. Đề cao tinh thần cần kiệm xây dựng Tổ quốc, giải quyết đúng đắn quan hệ giữa tích lũy và tiêu dùng

Nước ta, nhân dân ta còn nghèo, sự nghiệp phát triển kinh tế và vǎn hoá đòi hỏi phải có nhiều vốn, chúng ta phải hết sức đề cao tinh thần cần kiệm xây dựng Tổ quốc. Cần và kiệm trong việc mở mang xây dựng cơ bản, trong việc tǎng gia sản xuất, trong việc phân phối, thu nhập, làm cho ba mặt ấy hỗ trợ nhau và cùng tiến triển một cách điều hoà.

Các ngành xây dựng, sản xuất, vận tải và thương nghiệp phải ra sức nâng cao nǎng suất lao động và hạ giá thành, thực hiện phương châm nhiều, nhanh, tốt, rẻ trong phạm vi hoạt động của mỗi ngành. Cần phải giáo dục cho mỗi cán bộ, công nhân, nông dân, cho mọi người biết quý trọng từng đồng xu, từng hạt gạo làm ra, từng phút lao động, quý trọng của công và của tập thể như của riêng mình, triệt để chống quan liêu, lãng phí, tham ô, hết sức phát huy tính tích cực và sáng tạo, làm lợi cho nước, cho nhà. Cần phát động quần chúng, làm cho mỗi người tự thấy cần thiết phải làm như vậy, giúp đỡ và thúc đẩy mọi người chung quanh cùng làm như vậy, xây dựng thành một tác phong công tác, tác phong sinh hoạt của xã hội xã hội chủ nghĩa. Các cơ quan quản lý kinh tế, các cơ quan hành chính, sự nghiệp phải hết sức đề cao ý thức trách nhiệm và tinh thần kỷ luật trong mọi chi tiêu, cố gắng tiêu ít tiền mà làm được nhiều việc, đạt được kết quả tốt. Cần phải khắc phục tình trạng ứ đọng tiền vốn và vật tư, nơi thừa thì tiêu dùng bừa bãi, để xảy ra lãng phí, trái lại có những nơi không được bảo đảm nhu cầu để phát triển công tác. Biên chế các cơ quan gần đây tǎng lên nhiều, vượt mức chỉ đạo của kế hoạch, phải kịp thời giải quyết tình hình ấy, coi đó là một hướng quan trọng trong việc chống quan liêu, lãng phí.

Bằng cách ra sức tǎng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm, chúng ta làm cho thu nhập quốc dân không ngừng tǎng thêm. Trong việc phân phối vốn tích lũy và tiêu dùng, chúng ta cũng phải hết sức đề cao ý thức cần kiệm xây dựng Tổ quốc. Cần chú trọng tǎng tích lũy nhiều hơn để đáp ứng yêu cầu phát triển sản xuất; đồng thời trên cơ sở phát triển sản xuất, phải rất chǎm lo cải thiện dần đời sống của nhân dân. Chúng ta tǎng tích lũy nhiều hơn là nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế và vǎn hoá, tạo điều kiện để không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân. Sở dĩ chúng ta có thể tǎng tích lũy nhiều hơn trước đây là nhờ thu nhập quốc dân được nâng cao dần; tǎng tích lũy nhiều hơn mà vẫn bảo đảm tiếp tục cải thiện đời sống của nhân dân. Để giải quyết đúng đắn quan hệ giữa tích lũy và tiêu dùng, phải dựa trên cơ sở phát triển sản xuất mà cải thiện đời sống, dành phần thích đáng cho tích lũy.

Các chính sách về tài chính, về giá cả, về tiêu dùng, về tiền lương... của Nhà nước cần phải quán triệt đầy đủ phương châm nói trên. Các hợp tác xã, trong việc phân chia hoa lợi, phân chia thu nhập, tùy theo điều kiện cụ thể từng nơi, từng lúc, cũng phải chấp hành đúng phương châm ấy. Mỗi người đối với phần thu nhập của mình cũng phải có kế hoạch chi tiêu hợp lý, cố gắng tiết kiệm tiêu dùng.

5. Tǎng cường sự hợp tác kinh tế với các nước trong phe xã hội chủ nghĩa

Đối với nước ta là một nước nông nghiệp lạc hậu đang xây dựng bước đầu cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, sự giúp đỡ và hợp tác quốc tế của các nước anh em là một điều kiện không thể thiếu được, là một nhân tố thuận lợi cǎn bản.

Dựa vào sự giúp đỡ và hợp tác quốc tế của các nước anh em, chúng ta cần tranh thủ tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội, xây dựng nền kinh tế của ta thành một nền kinh tế tự chủ, làm cơ sở để củng cố độc lập, đồng thời thành một đơn vị khǎng khít trong hệ thống kinh tế xã hội chủ nghĩa. Để thực hiện yêu cầu ấy, theo tinh thần của chủ nghĩa quốc tế vô sản, chúng ta cần khắc phục tư tưởng ỷ lại còn tồn tại trong cán bộ và nhân dân và phải kết hợp chặt chẽ ba mặt: phát huy cao độ tinh thần tự lực cánh sinh, sử dụng sự giúp đỡ của các nước anh em một cách hợp lý và có lợi nhất, và tích cực mở rộng sự hợp tác kinh tế của ta với các nước anh em.

Trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, chúng ta tiếp tục nhờ Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em khác giúp đỡ toàn diện trong việc xây dựng các công trình trọng điểm về trị thủy và điện lực, luyện gang thép, luyện chì kẽm, chế tạo cơ khí, khai thác mỏ, sản xuất phân bón, sản xuất một số vật liệu xây dựng, xây dựng một số cơ sở công nghiệp nhẹ và công nghiệp thực phẩm, phát triển các nông trường quốc doanh, mở rộng đường sắt...

Trong quan hệ với Liên Xô và Trung Quốc, chủ yếu là ta nhận sự giúp đỡ của bạn, đồng thời hết sức phát huy sự hợp tác của ta với bạn. Đối với các nước anh em khác, cần cân nhắc yêu cầu và khả nǎng của ta cũng như của bạn, bảo đảm lợi ích chính trị và kinh tế của hai bên.

Về hợp tác khoa học và kỹ thuật, cần tranh thủ học tập kinh nghiệm tiên tiến của Liên Xô, Trung Quốc và của các nước anh em khác, nhờ giúp đỡ trong việc điều tra, thǎm dò, thiết kế, đào tạo cán bộ nghiên cứu khoa học và cán bộ kỹ thuật, nghiên cứu giải quyết một số vấn đề kỹ thuật theo yêu cầu của điều kiện tự nhiên ở nước ta.

Trong việc trao đổi ngoại thương, cần bảo đảm phân phối phần lớn kim ngạch xuất nhập khẩu trong khối các nước xã hội chủ nghĩa, hết sức cố gắng tǎng kim ngạch hàng nǎm với các nước anh em; cần chú trọng cung cấp những loại hàng mà các nước anh em cần với khối lượng ngày càng tǎng như apatít, crômmít, gỗ, các đặc sản nhiệt đới... Trong việc mở rộng quan hệ buôn bán với các nước á - Phi, cần phối hợp chặt chẽ với các nước anh em để phát huy ảnh hưởng tốt của cả phe xã hội chủ nghĩa và nâng cao địa vị quốc tế của nước ta. Đồng thời, cần phối hợp chặt chẽ với các nước anh em trong quan hệ giao dịch với các nước tư bản chủ nghĩa để đấu tranh có lợi về mặt ngoại thương và về mặt chính trị.

III- NHIỆM VỤ VỦA CÁC NGÀNH KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ TRONG KẾ HOẠCH 5 NĂM LẦN THỨ NHẤT

1. Phát triển công nghiệp

Trong kế hoạch 5 nǎm, chúng ta cần phải xây dựng một bước cơ sở vật chất và kỹ thuật cho một nền công nghiệp hiện đại xã hội chủ nghĩa theo đường lối phát triển ưu tiên công nghiệp nặng một cách hợp lý, đồng thời ra sức phát triển công nghiệp nhẹ. Kết hợp với phát triển công nghiệp hiện đại của Nhà nước, vẫn phải coi trọng và ra sức phát triển thủ công nghiệp hợp tác hoá bằng cách đẩy mạnh cải tiến công cụ, cải tiến thiết bị và cải tiến kỹ thuật.

Cần đẩy mạnh sản xuất các tư liệu sản xuất, chủ yếu là phát triển điện lực đi trước một bước, phát triển công nghiệp gang thép và công nghiệp chế tạo cơ khí, đồng thời phát triển công nghiệp than, công nghiệp vật liệu xây dựng, và bước đầu xây dựng công nghiệp hoá học, nhằm phát huy nǎng lực trong nước, cung cấp một số loại vật tư kỹ thuật, nguyên liệu, vật liệu cho xây dựng cơ bản, cho sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải. Đặc biệt cần chú trọng hướng công nghiệp phục vụ nông nghiệp, phục vụ cải tiến nông cụ, cải tiến kỹ thuật và chế biến nông sản.

Cần ra sức phát triển các hàng tiêu dùng, thỏa mãn hầu hết các nhu cầu phổ thông về mặc, ǎn uống, đồ dùng, học tập, bảo vệ sức khoẻ, nâng cao dần đời sống của nhân dân.

Việc phát triển công nghiệp còn phải nhằm đẩy mạnh chế biến các nông sản, mở rộng khai thác một số khoáng sản, mở rộng gia công các loại hàng thủ công có giá trị để tǎng thêm nguồn hàng xuất khẩu.

Sau đây là phương hướng phát triển của các ngành công nghiệp.

Điện lực: Cần phát triển thủy điện kết hợp với phát triển nhiệt điện, nhằm giảm giá thành xây dựng và giá thành phát điện, điều hoà việc cung cấp điện, phục vụ kịp thời cho nhu cầu phát triển kinh tế trong kế hoạch 5 nǎm và chuẩn bị một phần cho kế hoạch sau. Đi đôi với việc xây dựng các nhà máy mới, cần cải tiến thiết bị, tǎng thêm công suất một số nhà máy sẵn có. ở các địa phương, cần chú trọng lợi dụng sức nước, sức gió, hơi mêtan, xây dựng những trạm phát điện nhỏ để phục vụ cho nhu cầu của địa phương.

Để sử dụng hợp lý khả nǎng các nhà máy điện, cần xây dựng hệ thống lưới điện nối liền các nhà máy loại lớn và loại vừa với nhau và với những nơi tiêu thụ điện. Mặt khác, cần tǎng cường quản lý việc dùng điện, hết sức tiết kiệm điện. Trong những nǎm 1961-1963, cần nghiên cứu mọi biện pháp để giảm nhẹ tình hình cǎng thẳng về cung cấp điện, đồng thời phải tập trung sức xây dựng xong các công trình đúng thời hạn để khắc phục sớm khó khǎn về thiếu điện.

Luyện kim: Nhiệm vụ chủ yếu về công nghiệp luyện kim là cố gắng cung cấp phần lớn nhu cầu về gang, thép thông thường cho xây dựng cơ bản và một phần cho việc chế tạo cơ khí. Cần xây dựng xong khu gang thép Thái Nguyên với công suất là 200.000 tấn, và chú trọng phát triển sớm các lò cao cỡ nhỏ ở những nơi có điều kiện để sản xuất gang và xây dựng một số xí nghiệp liên hợp gang thép cỡ nhỏ. Để phục vụ cho công nghiệp gang thép, cần xây dựng và khai thác các mỏ sắt, đá vôi, đất chịu lửa, v.v., xây dựng một số xưởng luyện các loại hợp kim gang cần cho việc nấu thép. Đồng thời, cần xúc tiến việc điều tra, thǎm dò, thiết kế, tích cực chuẩn bị để tiếp tục phát triển hơn nữa công nghiệp gang thép trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ hai.

Về luyện kim không có chất sắt, cần xúc tiến việc khai thác và sản xuất chì, kẽm, khai thác bốcxít và luyện nhôm, tích cực tǎng thêm khả nǎng khai thác crômmít, huy động tốt nhà máy thiếc. Đối với những mỏ đồng có trữ lượng ít, cần xây dựng cơ sở khai thác và sản xuất quy mô nhỏ.

Chế tạo cơ khí: Trong kế hoạch 5 nǎm, ngành chế tạo cơ khí có nhiệm vụ:

- Sản xuất một số loại máy móc công cụ chính xác cấp II trở xuống, một số loại thiết bị phối hợp đi theo với thiết bị toàn bộ, thiết bị về điện từ 100 kilôoát trở xuống, tàu thủy từ 1.000 tấn trở xuống, xà lan, tàu kéo, canô, toa xe, một số thiết bị khoan lò, thiết bị thi công xây dựng cơ bản loại nhỏ.

- Sản xuất các loại nông cụ cải tiến, một số máy móc nông nghiệp loại nhỏ, các loại máy móc giản đơn chế biến nông sản, ép gạch... để phục vụ nông nghiệp và công nghiệp địa phương.

- Bảo đảm sửa chữa lớn và sản xuất một số loại phụ tùng, dụng cụ cho các ngành công nghiệp, vận tải, xây dựng cơ bản...

Cần kết hợp các xưởng cơ khí sẽ xây dựng trong kế hoạch 5 nǎm với các cơ sở sẵn có, bố trí thành một màng lưới cơ khí ở các địa phương để thực hiện các nhiệm vụ nói trên.

Vấn đề quan trọng bậc nhất là phải gấp rút thống nhất và tǎng cường quản lý ngành cơ khí, phân công sản xuất hợp lý giữa các cơ sở quốc doanh và công tư hợp doanh, giữa các cơ sở của trung ương và các cơ sở địa phương để tận dụng khả nǎng hiện có và sử dụng tốt các cơ sở sẽ xây dựng thêm.

Than: Cần thỏa mãn đầy đủ nhu cầu trong nước về các loại than không khói, đồng thời tǎng thêm mức xuất khẩu. Về than mỡ, cần hết sức đẩy mạnh thǎm dò, thiết kế... để tiến tới giải quyết cho nhu cầu luyện than cốc.

Hướng chính để tǎng sản lượng than vẫn là Hòn Gai, Cẩm Phả. Cần chú trọng nâng cao trình độ khai thác cơ giới hoá ở đấy và dần dần mở rộng việc khai thác bằng hầm lò. Đồng thời tranh thủ mở các công trường khai thác ở Uông Bí, Mạo Khê, Tràng Bạch, Làng Cẩm. Ngoài ra, các địa phương có những mỏ than nhỏ, cần tổ chức khai thác để phục vụ nhu cầu của công nghiệp địa phương.

Vật liệu xây dựng: Cần thống nhất quản lý ngành vật liệu xây dựng, cố gắng đẩy mạnh sản xuất và khai thác để thoả mãn nhu cầu về xây dựng cơ bản: tǎng thêm cơ sở và phát triển sản xuất các loại gạch máy, ngói máy, gạch chịu lửa, cải tiến kỹ thuật và nâng cao chất lượng gạch ngói thủ công; đẩy mạnh khai thác cát, sỏi, đá; tǎng thêm sản xuất các loại xi mǎng và các loại vôi; sản xuất các loại vật liệu đúc sẵn để phục vụ việc cơ giới hoá ngành xây dựng; sản xuất các loại kính, đồ dùng vệ sinh..., cần cho việc xây dựng ở thành phố và xây dựng các nhà máy; đồng thời nghiên cứu, sản xuất các loại vật liệu rẻ tiền cần cho việc xây dựng nhà cửa ở nông thôn.

Hóa chất và phân bón: Nhiệm vụ chủ yếu là sản xuất phân bón và thuốc trừ sâu cho nông nghiệp, đồng thời sản xuất một số hoá chất cơ bản như xút, axítsunfuric, một số loại nguyên liệu hóa chất như thuốc nhuộm, sản xuất thuốc kháng sinh và một số dược liệu, sản xuất bông tơ nhân tạo theo quy mô nhỏ và tích cực chuẩn bị tiến tới sản xuất bông tơ nhân tạo theo quy mô lớn.

Cần xây dựng sớm nhà máy phân đạm; tích cực mở rộng khai thác mỏ apatít, xây dựng nhà máy làm giàu quặng, đẩy mạnh khai thác apatít để trao đổi với các nước anh em; tích cực thǎm dò quặng lưu huỳnh cần cho việc sản xuất axít sunfuric.

Khai thác gỗ và chế biến gỗ: Nhiệm vụ chính là tǎng khối lượng gỗ khai thác, hết sức lợi dụng các loại gỗ cành, gỗ nhánh; cơ giới hoá việc cưa, xẻ gỗ; nghiên cứu, tổ chức ép gỗ vụn và sấy gỗ để tiết kiệm gỗ; chú trọng sản xuất các đồ gỗ dùng trong gia đình, cung cấp cho một phần nhu cầu của nhân dân.

Cần cố gắng thỏa mãn nhu cầu về giấy cho việc phát triển vǎn hoá. Đi đôi với việc xây dựng các xưởng hiện đại sản xuất giấy viết, giấy in, giấy báo, cần mở những xưởng giấy nhỏ ở các địa phương để sản xuất loại giấy thường.

Dệt, may mặc và da: Cần mở rộng và cải tiến Nhà máy dệt Nam Định, xây dựng và lợi dụng tốt Nhà máy dệt Hà Nội, Nhà máy sợi, và cải tiến nghề dệt thủ công. Xây dựng các nhà máy dệt kim, dệt bao tải, chế biến gai, đan lưới đánh cá, thuộc da, đóng giầy.

Cần nâng cao kỹ thuật bật bông, kéo sợi để nâng cao hơn nữa mức lợi dụng bông sợi; nghiên cứu dùng các loại cây có sợi như đay, gai... để dệt vải. Cần tổ chức thu mua và thuộc da lợn để tǎng sản lượng da.

Công nghiệp thực phẩm: Cần thỏa mãn nhu cầu về một số thực phẩm chủ yếu như đường, nước mắm và tǎng thêm mức cung cấp về một số sản phẩm khác. Đồng thời, cần đẩy mạnh việc chế biến những sản phẩm để xuất khẩu.

Cần sử dụng tốt nǎng lực của nhà máy cá hộp; phát triển thêm các nhà máy xay loại vừa và nhỏ. Đi đôi với kế hoạch phát triển nông trường quốc doanh, cần xây dựng và sắp xếp hợp lý các cơ sở chế biến nông sản, như xưởng chè, xưởng chế biến cà phê, xưởng làm hoa quả hộp, bột, thịt, sữa.

Về các ngành công nghiệp nhẹ khác:Cần chú trọng phát triển sản xuất các đồ dùng trong gia đình, xây dựng thêm nhà in, xây dựng xưởng phim, xưởng sản xuất đồ dùng thể thao, xưởng sản xuất học cụ, xưởng sản xuất xe đạp, kết hợp với xưởng máy điện thoại, sản xuất các phụ tùng thông dụng về vô tuyến điện để phục vụ công tác truyền thanh...

Đi đôi với phát triển công nghiệp quốc doanh hiện đại do trung ương quản lý, cần phát triển công nghiệp quốc doanh địa phương một cách có kế hoạch, đẩy mạnh phát triển thủ công nghiệp và tận dụng nǎng lực sản xuất của các cơ sở công nghiệp công tư hợp doanh. Cần có kế hoạchkết hợp chặt chẽ giữa công nghiệp do trung ương quản lý và công nghiệp địa phương, giữa công nghiệp quốc doanh, công nghiệp công tư hợp doanh và thủ công nghiệp hợp tác hoá để hỗ trợ nhau cùng phát triển và bổ sung cho nhau.

Về công nghiệp quốc doanh địa phương, nên xây dựng những cơ sở nhỏ sản xuất theo lối nửa cơ khí, nhằm giải quyết những nhu cầu của địa phương và hỗ trợ cho công nghiệp của trung ương. Về hướng phát triển, cần chú trọng những ngành nghề mà thủ công nghiệp không giải quyết được, hoặc không cung cấp đủ như nông cụ cải tiến, phương tiện vận tải thô sơ cải tiến, phân bón, vật liệu xây dựng, xay xát gạo, đường, bột, nước mắm, cá sấy... Những cơ sở đòi hỏi phải có một trình độ kỹ thuật nhất định như luyện gang thép, khai thác than, xưởng cơ khí nhỏ... thì trung ương tích cực giúp đỡ địa phương xây dựng, hoặc trung ương xây dựng rồi giao cho địa phương quản lý. Trong việc xây dựng công nghiệp quốc doanh địa phương, cần chú trọng khả nǎng giải quyết nguyên liệu của địa phương trên cơ sở bảo đảm cung cấp nguyên liệu cho trung ương và không ỷ lại vào việc trung ương cung cấp nguyên liệu; cố gắng bảo đảm phẩm chất và tiêu thụ; một số loại sản phẩm cần đặc biệt khuyến khích như gang, thép... thì Nhà nước cần có chính sách bù lỗ trong thời gian đầu giá thành sản xuất còn cao, nhưng địa phương và cơ sở sản xuất phải phấn đấu để hạ dần giá thành.

Đối với thủ công nghiệp, cần hướng dẫn và giúp đỡ đẩy mạnh sản xuất vật liệu xây dựng nhà cửa cho nhân dân, chế biến thực phẩm dùng ở địa phương, chế biến lần đầu các loại nông sản, lâm sản, hải sản để cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp, phát triển các nghề làm đồ mây, cói, tre, song, các hàng mỹ nghệ và các hàng khác có giá trị xuất khẩu. Những ngành quan trọng như sản xuất ngũ kim nhỏ, sản xuất vật liệu xây dựng cung cấp cho Nhà nước, dệt vải, thuộc da... cần được chú ý giúp đỡ cải tiến thiết bị, cải tiến kỹ thuật, nâng cao phẩm chất và hạ giá thành sản phẩm.

2. Phát triển nông nghiệp

Trong kế hoạch 5 nǎm, chúng ta cần phải tiếp tục đẩy mạnh cải tạo và phát triển nông nghiệp.

Cần ra sức hoàn thành hợp tác hoá nông nghiệp, đồng thời tích cực phát triển nông trường quốc doanh, tạo cơ sở thuận lợi để phát triển nông nghiệp toàn diện, mạnh mẽ và vững chắc.

Nhiệm vụ trọng tâm về sản xuất nông nghiệp là giải quyết tốt vấn đề lương thực, đồng thời hết sức phát triển cây công nghiệp, chǎn nuôi, ngư nghiệp, lâm nghiệp. Một mặt, cần phải bảo đảm nhu cầu về lương thực và thực phẩm của nhân dân; sức kéo và phân bón cho nông nghiệp; cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp thực phẩm, công nghiệp dệt, công nghiệp gỗ và công nghiệp giấy. Mặt khác, cần phải tǎng thêm nguồn hàng nông sản xuất khẩu, nhất là các đặc sản vùng nhiệt đới.

Sau đây là phương hướng phát triển của các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp:

Lương thực: Mục tiêu phấn đấu là tiến tới bảo đảm cho nông dân ǎn no, bảo đảm cung cấp lương thực cho các vùng phi nông nghiệp, đồng thời có dự trữ vững chắc và dành một phần xuất khẩu thích đáng.

Trong việc sản xuất lương thực, vẫn lấy lúa làm chủ yếu, đồng thời phải hết sức coi trọng ngô, khoai, sắn để bổ sung một phần lương thực cho người và cung cấp thức ǎn cho gia súc. Cần hướng dẫn các hợp tác xã đẩy mạnh sản xuất rau, đậu là một nguồn thực phẩm quan trọng; các thành thị, khu công nghiệp phải có kế hoạch phát triển sản xuất rau, đậu và các thực phẩm khác ở các vùng lân cận, hết sức tránh phải vận chuyển từ xa đến.

Để giải quyết tốt vấn đề lương thực, cần tích cực tǎng thêm diện tích trồng lúa và hoa màu, nhất là ở các vùng miền núi, bằng cách tǎng vụ, khai hoang, và hết sức đẩy mạnh thâm canh, tǎng nǎng suất trên toàn bộ diện tích trồng trọt.

Cây công nghiệp và cây ǎn quả: Đi đôi với việc giải quyết tốt vấn đề lương thực, cần hết sức phát triển cây công nghiệp và cây ǎn quả, nhằm bảo đảm nhu cầu về ǎn (các loại cây có dầu và mía), nhu cầu về mặc (các loại cây có sợi) và đẩy mạnh phát triển các cây đặc sản cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp và hàng cho xuất khẩu (chú trọng cao su, cà phê, chè...).

Cần song song phát triển các loại cây từng vụ và các loại cây dài ngày. Các nông trường quốc doanh chủ yếu trồng cây dài ngày, các hợp tác xã chủ yếu trồng cây từng vụ.

Trong việc phát triển cây công nghiệp, cần chú ý tǎng diện tích đi đôi với tǎng nǎng suất và tǎng phẩm chất, tǎng cường việc chế biến đi đôi với phát triển trồng trọt.

Cần đẩy mạnh hơn nữa công tác nghiên cứu để giải quyết một số vấn đề về kỹ thuật trồng cây công nghiệp. Hết sức chú trọng giải quyết kỹ thuật trồng bông, cải tạo và phổ biến giống bông dài sợi, quy định thời vụ thích hợp cho từng vùng, cải tiến phương pháp trồng trọt và chǎm bón... nhằm nâng cao nǎng suất và bảo đảm thu hoạch. Đi đôi với việc tǎng sản lượng bông, cần ra sức phát triển các loại cây có sợi khác, hết sức đẩy mạnh phát triển trồng dâu nuôi tằm, cố gắng tǎng thêm nguyên liệu trong nước cho ngành dệt.

Chǎn nuôi: Nhiệm vụ của ngành chǎn nuôi là phải cung cấp đầy đủ sức kéo và phân bón theo yêu cầu tǎng diện tích trồng trọt, cải tiến kỹ thuật canh tác và cải tiến việc vận chuyển; đồng thời tǎng mức cung cấp thịt, trứng, sữa cho nhu cầu của nhân dân; cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến.

Cần ra sức phát triển chǎn nuôi trâu bò, nhất là trâu bò cày, hết sức đẩy mạnh chǎn nuôi lợn, coi trọng phát triển chǎn nuôi ngựa ở miền núi và phát triển chǎn nuôi các loại gia súc khác. Nghề nuôi ong cần được phát triển rộng rãi.

Để đẩy mạnh phát triển chǎn nuôi về số lượng cũng như tǎng trọng lượng của súc vật, cần giải quyết vấn đề mấu chốt là cung cấp đầy đủ thức ǎn cho gia súc, đồng thời cần đẩy mạnh việc chọn giống, thực hiện rộng rãi phương pháp thụ tinh nhân tạo, chú trọng bảo vệ đi đôi với phát triển.

Về trâu bò, lấy chǎn nuôi của hợp tác xã làm chính, đẩy mạnh phát triển ở các vùng trung du và miền núi, đồng thời vẫn tích cực phát triển ở đồng bằng.

Về lợn và các loại gia súc nhỏ khác, cần khuyến khích việc chǎn nuôi của xã viên, kết hợp phát triển chǎn nuôi của hợp tác xã (hợp tác xã cần phải coi trọng chǎn nuôi lợn nái).

Ngư nghiệp: Cần song song đẩy mạnh phát triển nghề nuôi cá và nghề đánh cá để nâng cao mức cung cấp cá, nước mắm, nhằm tǎng thêm thành phần thức ǎn có chất đạm cho nhân dân.

Đối với nghề đánh cá biển, phương châm sản xuất là đẩy mạnh nghề lộng, phát triển nghề khơi, đánh cá quanh nǎm, phát triển nhiều nghề. Cần cải tiến phương pháp đánh cá, cải tiến và phát triển thêm các loại dụng cụ, thuyền lưới thích hợp với từng loại cá, từng mùa cá và khu vực đánh cá, để đánh được nhiều loại cá và các hải sản khác; dần dần dùng những thuyền có gắn máy đẩy, chú trọng cải tạo các cửa lạch, tǎng thêm phương tiện bảo đảm an toàn lao động cho ngư dân để phát triển nghề khơi và đánh cá quanh nǎm.

Về cơ sở quốc doanh đánh cá biển, cần nâng cao trình độ quản lý và kỹ thuật, lợi dụng tốt thiết bị để tǎng thêm nguồn cung cấp cá cho nhà máy cá hộp, kết hợp hướng dẫn việc cơ giới hoá nghề đánh cá biển.

Nghề nuôi cá ít vốn, dễ làm, thu hoạch chắc chắn, có điều kiện phát triển mạnh. Cần lợi dụng các đập và hồ chứa nước, các ao hồ, sông cụt, đẩy mạnh phát triển nghề nuôi cá nước sâu, đồng thời chú trọng phát triển nuôi cá ruộng, nuôi cá biển và các hải sản khác. Cần mở rộng diện tích nuôi cá đồng thì rất coi trọng nâng cao nǎng suất; tích cực khai thác nguồn cá giống thiên nhiên và sản xuất cá giống, tạo thêm giống tốt.

Lâm nghiệp: Nhiệm vụ phát triển lâm nghiệp cần kết hợp chặt chẽ ba mặt: trồng rừng và tu bổ rừng, bảo vệ rừng, khai thác rừng hợp lý, nhằm bảo đảm tái sinh rừng kịp với tốc độ khai thác, phát huy tác dụng của rừng trong việc chống bão lụt, chống xói lở, giữ nước ở các đầu nguồn.

Cần kết hợp giữa Nhà nước và hợp tác xã để trồng rừng, vận động trồng cây gây rừng thành phong trào quần chúng. Cần đẩy mạnh trồng cây chắn gió, chống cát bay ở ven biển, hoàn thành việc trồng cây chống sóng cho đê biển và đê sông; khuyến khích nhân dân trồng cây ở đồng bằng để tự túc củi, gỗ, và đẩy mạnh trồng tre quanh làng, đi đến bảo đảm cung cấp tre làm nhà tại chỗ; đẩy mạnh trồng cây trên các đồi trọc và cải tạo rừng để chuẩn bị cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp; phát triển trồng các loại cây lâm sản phụ có giá trị cao.

Dựa vào các hợp tác xã ở miền núi để bảo vệ tốt mọi tài nguyên về rừng, thanh toán về cǎn bản nạn đốt rẫy và lửa rừng.

Cần tích cực xây dựng các lâm trường quốc doanh và giúp đỡ, hướng dẫn các hợp tác xã làm tốt việc khai thác rừng và chế biến lâm sản. Mở rộng kinh doanh lâm nghiệp một cách toàn diện, hết sức chú ý kinh doanh các loại lâm sản phụ; đề cao tiết kiệm trong việc sử dụng gỗ, củi, bài trừ lối khai thác bừa bãi, lãng phí tài nguyên về rừng. Cần mở thêm đường vận xuất và vận chuyển nhằm kinh doanh vào những rừng xa, thực hiện cơ giới hoá việc vận chuyển và chế biến; về chặt hạ và vận xuất, phải tận dụng các phương tiện thủ công, chú ý cải tiến kỹ thuật kéo bằng trâu.

Trong kế hoạch 5 nǎm, với sự giúp đỡ của các nước anh em, chủ yếu là Liên Xô và Trung Quốc, cần đẩy mạnh phát triển nông trường quốc doanh, mở những vùng kinh tế mới ở trung du và miền núi, nhằm phát triển cây công nghiệp nhiệt đới, cây ǎn quả và chǎn nuôi để phục vụ cho nhu cầu trong nước và mở rộng sự hợp tác quốc tế; tùy điều kiện từng vùng, các nông trường phải cố gắng tự túc toàn bộ hoặc một phần về lương thực và rau.

Các nông trường quốc doanh phải áp dụng kỹ thuật tiên tiến, thực hiện cơ giới hoá một cách phổ biến, tổ chức sản xuất hợp lý để không ngừng tǎng nǎng suất trồng trọt và chǎn nuôi, nâng cao nǎng suất lao động, phát huy ảnh hưởng tốt đối với các hợp tác xã và giúp đỡ các hợp tác xã về giống, kinh nghiệm kỹ thuật, đào tạo cán bộ và công nhân chuyên nghiệp...

Về mặt quản lý kinh doanh, các nông trường phải "lấy ngắn nuôi dài", kết hợp giữa xây dựng và sản xuất, kết hợp giữa trồng trọt, chǎn nuôi và chế biến, thi hành chặt chẽ chế độ hạch toán kinh tế, triệt để chống lãng phí, tham ô, phấn đấu giảm giá thành sản phẩm, tǎng thu giảm chi, bảo đảm kinh doanh có lãi, tích lũy vốn để không ngừng mở rộng sản xuất.

Thực hiện tốt các nhiệm vụ trên đây, các nông trường quốc doanh cũng đồng thời góp phần tích cực vào việc phát triển kinh tế miền núi.

Các nông trường cần phải hết sức coi trọng công tác điều tra nghiên cứu, phải có quy hoạch toàn diện và có kế hoạch từng bước, có biện pháp cụ thể để bảo đảm tiến hành xây dựng và sản xuất một cách vững chắc. Công tác chính trị và tư tưởng phải được rất coi trọng, làm cho toàn thể cán bộ, công nhân, nhân viên quán triệt và chấp hành tốt các nhiệm vụ.

Để bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ phát triển nông nghiệp trong kế hoạch 5 nǎm, cần phải cải tạo một bước cơ sở sản xuất còn lạc hậu của nền nông nghiệp miền Bắc. Chủ yếu cần tập trung sức giải quyết mấy vấn đề sau đây:

Diện tích ruộng đất ở miền Bắc tương đối ít, dân số tǎng nhanh, việc khai hoang chưa được đẩy mạnh, cho nên diện tích ruộng đất bình quân đầu người ngày càng bị rút bớt. Hệ số sử dụng ruộng đất của ta còn thấp, trong khi nhân lực của ta dồi dào chưa được sử dụng hết, trong khi chúng ta có những điều kiện khí hậu cǎn bản thuận lợi. Vì thế, trong kế hoạch 5 nǎm, cần tích cực đẩy mạnh tǎng vụ, cố gắng đạt mức bình quân làm gần hai vụ trên toàn bộ diện tích ruộng đất. Đồng thời, cần bước đầu điều chỉnh một bộ phận nhân lực ở những nơi mật độ dân số cao đến những nơi dân cư thưa thớt, tổ chức khai hoang để tǎng thêm diện tích canh tác. Trong việc phát triển nông trường quốc doanh, Nhà nước sẽ tổ chức di dân, khai hoang theo quy mô tương đối lớn; mặt khác, cần giúp đỡ, khuyến khích các hợp tác xã tổ chức di dân và khai hoang nhỏ, kết hợp tǎng vụ, chủ yếu nhằm những vùng ở gần, tương đối dễ làm ǎn. Đi đôi với việc di dân, cần tǎng thêm số ngày công lao động bình quân hàng nǎm của nông dân, giảm bớt thì giờ nhàn rỗi và chú trọng sử dụng hợp lý nguồn nhân lực rất dồi dào của phụ nữ nông thôn vào sản xuất.

Trên diện tích gieo cấy được mở rộng, cần đẩy mạnh cải tiến kỹ thuật, thực hiện thâm canh, tǎng nǎng suất. Muốn tǎng vụ và khai hoang có kết quả tốt và để phục vụ cải tiến kỹ thuật, thâm canh, tǎng nǎng suất, trước hết phải đẩy mạnh công tác thủy lợi hơn nữa, nhằm cǎn bản giải quyết nạn hạn hán phổ biến, thanh toán nạn chua, mặn, thu hẹp đến mức tối thiểu diện tích bị úng và bảo đảm chống lụt, chống bão, mặn theo yêu cầu nhất định. Để đạt mục tiêu ấy, cần xúc tiến xây dựng màng lưới thủy lợi, kết hợp những công trình hạng nhỏ do nhân dân làm với những công trình hạng vừa và hạng lớn do Nhà nước làm hoặc do Nhà nước và nhân dân cùng làm.

Công tác thủy lợi phải gắn liền với việc cải tạo đất nhằm giữ độ ẩm và tǎng thêm màu mỡ cho đất gieo trồng. Cần phải cải tiến kỹ thuật cấy trồng, vận động nông dân cày mỗi nǎm sâu thêm một ít, và tích cực phát triển phong trào làm phân, bón phân. Cần tǎng chất đạm, chất lân cho đất đai và bón vôi cho những ruộng chua mặn. Nguồn phân chủ yếu cần phải phát triển là phân chuồng, phân xanh và các loại phân khác do nông dân làm ra, đồng thời cần tǎng thêm mức dùng các loại phân hoá học. Để cho việc bón phân đạt được hiệu quả tốt, cần nghiên cứu và hướng dẫn cách làm phân và cách bón phân thích hợp với mỗi loại đất, mỗi loại cây.

Để đẩy mạnh cải tiến kỹ thuật, chúng ta phải hết sức coi trọng vấn đề cải tiến nông cụ và thực hiện cơ giới hoá nông nghiệp. Các nông trường quốc doanh cần thực hiện cơ giới hoá với các máy móc hiện đại; các hợp tác xã thì phải hết sức tǎng thêm súc vật kéo, đẩy mạnh cải tiến nông cụ và phương tiện vận chuyển, thực hiện rộng rãi việc cày 2 trâu 2 bò, tích cực dùng các loại nông cụ nửa cơ giới, qua con đường đó mà tiến lên thực hiện cơ giới hoá từng bước. Trong thời gian kế hoạch 5 nǎm, cần lập một số trạm máy móc nông nghiệp ở những nơi nhất định, nhằm mở rộng việc thí nghiệm dùng máy móc nông nghiệp, giải quyết một phần khó khǎn về thiếu sức kéo...

Trong điều kiện hiện nay của nước ta, việc áp dụng hệ thống kỹ thuật liên hoàn có tác dụng rất lớn thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển. Cần giải quyết tốt mấy vấn đề trên đây để mở rộng thêm diện tích gieo cấy và tạo điều kiện áp dụng rộng rãi hệ thống kỹ thuật liên hoàn một cách có hiệu quả.

3. Phát triển giao thông và bưu điện

Trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, cần ra sức phát triển giao thông và bưu điện để phục vụ kịp yêu cầu của các ngành kinh tế quốc dân, mở rộng sự liên lạc với các nước anh em, đồng thời phục vụ yêu cầu củng cố quốc phòng.

Cần nghiên cứu các mối quan hệ ngày càng phát triển giữa các khu vực kinh tế, nghiên cứu tính chất và khối lượng các luồng vận chuyển để xây dựng từng bước màng lưới giao thông và bưu điện một cách hợp lý nhất, kết hợp giữa yêu cầu về kinh tế và yêu cầu về quốc phòng, kết hợp giữa đường sắt, đường bộ và đường thủy, kết hợp giữa các đường trục chính và các đường nhánh, cải tạo dần màng lưới giao thông và bưu điện cũ.

Nhằm yêu cầu nói trên, cần tích cực củng cố, mở rộng và phát triển thêm đường sắt, đường bộ, đường thủy, bước đầu tǎng cường thích đáng hàng không dân dụng và bước đầu xây dụng vận tải biển đường xa, tǎng thêm các loại phương tiện vận tải cơ giới; đồng thời coi trọng phát triển nhiều đường nhỏ, đi sâu vào nông thôn và miền núi, sử dụng phổ biến các loại phương tiện vận tải thô sơ cải tiến, thực hiện giải phóng đôi vai. Nhà nước cần tǎng cường lực lượng thi công cơ giới, tập trung sức xây dựng các đường giao thông chính, các công trình quan trọng, đồng thời động viên lực lượng của nhân dân xây dựng và tu bổ các đường địa phương.

Để phục vụ kịp nhu cầu vận chuyển, cần hết sức phát huy các nǎng lực tiềm tàng, nâng cao mức sử dụng các loại phương tiện, tích cực phấn đấu giảm giá cước vận tải. Kết hợp với việc nâng cao chất lượng đường sá, cần chú trọng cải tiến việc bốc dỡ, cơ giới hoá việc bốc dỡ ở những nơi có điều kiện; phát động công nhân sử dụng tốt và bảo dưỡng tốt các loại phương tiện, hết sức tiết kiệm xǎng dầu; nâng cao tinh thần trách nhiệm, phát huy tinh thần hợp tác xã hội chủ nghĩa giữa các cơ quan có hàng và các cơ quan vận tải, thi hành đúng các hợp đồng về vận chuyển.

Sau đây là phương hướng phát triển của các ngành giao thông và bưu điện:

Đường sắt: Cần tập trung sức mở rộng đường Yên Viên - Mục Nam Quan và đoạn đường Đông Anh - Thái Nguyên thành đường 1 mét 435, bảo đảm chất lượng tốt. Đồng thời cần kéo dài đường 1 mét Hà Nội - Thanh Hoá vào đến Vinh. Đối với đường Lào Cai - Hải Phòng, cần chuẩn bị để mở rộng trong kế hoạch 5 nǎm sau. Để phục vụ việc vận tải apatít, cần củng cố và phát huy đầy đủ nǎng lực thông qua của đường 1 mét hiện nay, kết hợp dùng đường sông để hỗ trợ cho đường sắt.

Theo yêu cầu phát triển của thành phố Hà Nội, và yêu cầu phát triển về giao thông, cần xây dựng ga lắp tàu Yên Viên và chuẩn bị xây dựng cầu mới qua sông Hồng.

Đường bộ: Cần củng cố và nâng cao chất lượng các tuyến đường bộ ở đồng bằng, mở rộng màng lưới đường bộ ở miền núi, củng cố các trục quan trọng, phát triển vận tải ôtô xuống đến các huyện. Đồng thời cần hướng dẫn các hợp tác xã phát triển đường nhỏ ở nông thôn và miền núi, tǎng thêm các loại phương tiện vận tải thô sơ cải tiến.

Trên cơ sở đường sá được củng cố tốt hơn, cần nâng cao mức sử dụng xe, chú trọng mở rộng việc kéo rơmoóc.

Đường thuỷ: Cần củng cố cảng Hải Phòng, tǎng thêm thiết bị để đưa nǎng lực thông qua lên gấp đôi; đồng thời tích cực khảo sát, thiết kế để chuẩn bị xây dựng cảng mới. Ngoài ra, củng cố các cảng chuyên dụng Hòn Gai, Cửa Ông và các cảng khác.

Cần nạo vét, phá đá các luồng lạch, nối liền các đường sông với các đường ven biển và các đường bộ để đi sâu vào nội địa; củng cố và xây dựng một số bến sông cần thiết, xây dựng hệ thống phao, đèn hoa tiêu ở các bến và các luồng lạch. Kết hợp với việc xây dựng thủy điện và thủy lợi, cần tích cực phát triển hơn nữa giao thông đường sông nhằm có thể dùng loại xà lan 50 tấn đi lên một số nguồn cao và dùng loại xà lan 100 tấn, 200 tấn đi suốt từ miền xuôi lên các vùng trung du. Cần tǎng thêm canô, xà lan, tàu kéo, phát triển lực lượng vận tải cơ giới quốc doanh đường sông.

Về vận tải biển đường xa, cần chuẩn bị cán bộ, thủy thủ và tàu hạng vừa để phục vụ cho yêu cầu của ngoại thương.

Hàng không: Tǎng cường thích đáng ngành hàng không dân dụng.

Bưu điện: Cần tǎng cường liên lạc với nước ngoài, mở rộng và củng cố màng lưới bưu điện từ trung ương xuống các tỉnh, các thành phố, các khu công nghiệp, phát triển màng lưới liên tỉnh và từ tỉnh xuống huyện để phục vụ sự chỉ đạo của trung ương và các tỉnh. Từ huyện xuống xã, trong thời gian kế hoạch 5 nǎm, chỉ nên giải quyết cho một số nơi thật cần thiết và có điều kiện. ở các vùng miền núi, cần phát triển liên lạc bằng vô tuyến điện.

4. Tǎng cường thương nghiệp xã hội chủ nghĩa

Công tác thương nghiệp vẫn tiếp tục đóng một vai trò quan trọng phục vụ phát triển sản xuất công nghiệp và nông nghiệp, mở rộng và củng cố khối liên minh kinh tế và chính trị giữa công nhân và nông dân, giữa thành thị và nông thôn, nâng cao đời sống của nhân dân; mở rộng và củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân; đồng thời mở rộng và tǎng cường quan hệ buôn bán giữa trong nước và ngoài nước, góp phần thúc đẩy thực hiện một bước công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa.

Về nội thương, cần tǎng cường lực lượng của thương nghiệp quốc doanh và hợp tác xã mua bán, đồng thời hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với thương nghiệp nhỏ, sắp xếp và sử dụng tốt các cơ sở thương nghiệp công tư hợp doanh. Cần điều chỉnh và sắp xếp toàn diện màng lưới thương nghiệp xã hội chủ nghĩa, cải tiến quản lý kinh doanh, giảm bớt khâu trung gian, giảm bớt chi phí lưu thông, do đó mà phục vụ tốt cho sản xuất và tiêu thụ. Giữa các thành phần kinh tế trong thương nghiệp, cần điều chỉnh tỷ trọng cho hợp lý, phối hợp hoạt động chặt chẽ dưới sự lãnh đạo của thương nghiệp quốc doanh để đẩy mạnh lưu thông hàng hoá. Nhất là thương nghiệp quốc doanh phải kết hợp với hợp tác xã mua bán thành một khối thống nhất, giao nhiệm vụ rõ ràng cho hợp tác xã mua bán, giúp đỡ hợp tác xã mua bán tǎng cường lực lượng, làm cho hợp tác xã mua bán trở thành cánh tay đắc lực của thương nghiệp quốc doanh, phối hợp với thương nghiệp quốc doanh mở rộng và củng cố thị trường xã hội chủ nghĩa, làm tốt nhiệm vụ thu mua và cung cấp hàng hoá.

Dựa vào thị trường xã hội chủ nghĩa thống nhất dần dần được củng cố, cần thực hiện việc thu mua và cung cấp có kế hoạch. Để giữ vững cân đối giữa cung và cầu về các hàng nông sản, Nhà nước cần phải nắm toàn bộ lương thực hàng hoá và đại bộ phận các nông sản hàng hoá khác, quản lý chặt chẽ việc mua bán, cho nên cần phải định nghĩa vụ cho nông dân bán thóc và các nông sản khác cho Nhà nước và thực hiện chế độ hợp đồng thu mua giữa các cơ quan thu mua của Nhà nước và các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp. Về phương thức thực hiện thu mua có kế hoạch các loại nông sản, cần cǎn cứ vào yêu cầu đối với từng loại nông sản để định cho thích hợp. Đối với hàng công nghiệp, cần thi hành chế độ hợp đồng bán nguyên liệu và đặt mua sản phẩm, bảo đảm thu mua và tiêu thụ toàn bộ sản phẩm của công nghiệp quốc doanh và của các xí nghiệp công tư hợp doanh; và thu mua phần lớn các hàng thủ công nghiệp có phẩm chất nhất định. Trong việc thực hiện chế độ hợp đồng thu mua, đối với hàng nông sản cũng như hàng công nghiệp, cần quán triệt tinh thần hết sức khuyến khích cải tiến kỹ thuật, phát triển sản xuất, trên cơ sở đó mà bảo đảm vững chắc lực lượng vật tư của Nhà nước.

Về mặt tiêu thụ, cần quy định các chính sách cần thiết, cố gắng bảo đảm nhu cầu ngày càng tǎng của nhân dân, đồng thời hướng dẫn nhân dân tiết kiệm tiêu dùng. Đối với những loại hàng thiết yếu, những loại hàng mà yêu cầu tiêu thụ nhiều nhưng khả nǎng cung cấp có hạn, thì cần tổ chức cung cấp có kế hoạch để giữ vững cung và cầu, tránh tình trạng thừa thiếu không hợp lý.

Trong điều kiện cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đã hoàn thành, thị trường xã hội chủ nghĩa thống nhất được củng cố, cần và có thể duy trì trong một phạm vi nhất định sự trao đổi tự do giữa các đơn vị sản xuất và các đối tượng tiêu thụ; thương nghiệp quốc doanh phải nắm vững lãnh đạo các hoạt động ấy.

Trong công tác quản lý giá cả, cần nắm vững chính sách của Đảng và Nhà nước, và nắm vững việc chỉ đạo thực hiện, tiếp tục ổn định giá cả một cách vững chắc, đồng thời tiếp tục điều chỉnh những giá chưa hợp lý và phấn đấu về mọi mặt, nhằm tiến tới giảm giá một số hàng, trên nguyên tắc vừa có lợi cho sản xuất phát triển, vừa có lợi cho người tiêu thụ, đồng thời bảo đảm tích luỹ thích đáng cho Nhà nước.

Về ngoại thương, phải nắm khâu chính là đẩy mạnh xuất khẩu, chủ yếu nhằm mở rộng khối lượng hàng hoá trao đổi với các nước anh em. Các ngành công nghiệp, nông nghiệp, nội thương... và các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với ngành ngoại thương để phục vụ tốt việc đẩy mạnh xuất khẩu. Cần giải quyết đúng đắn quan hệ giữa tiêu thụ trong nước và ngoài nước, tiết kiệm tiêu dùng đúng mức những thứ có thể và cần phải tiết kiệm như lạc, cà phê, chè, một số loại hoa quả; đối với những loại hàng như ximǎng, than..., cần đẩy mạnh sản xuất, vừa bảo đảm nhu cầu trong nước, vừa cố gắng tǎng thêm khối lượng xuất khẩu.

Về mặt nhập khẩu, trên tinh thần hết sức tiết kiệm ngoại hối, ngành ngoại thương cần phối hợp chặt chẽ với các ngành có liên quan để bảo đảm cung cấp kịp thời, đúng quy cách phẩm chất các loại vật tư cần thiết cho xây dựng và sản xuất.

5. Nâng cao nǎng suất và hạ giá thành, quản lý tốt công tác tài chính và tiền tệ

Theo tinh thần cần kiệm xây dựng Tổ quốc, trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, chúng ta phải ra sức phấn đấu tǎng nǎng suất, hạ giá thành và phải quản lý tốt công tác tài chính, tiền tệ.

Nâng cao nǎng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm là hai mặt của một vấn đề cơ bản của cuộc vận động sản xuất và tiết kiệm, là hướng chính để tǎng tích lũy và tạo cơ sở tiến tới thực hiện giảm giá một số hàng, cải thiện đời sống của nhân dân. Các ngành công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng cơ bản, vận tải, thương nghiệp, trước hết là các ngành kinh doanh của Nhà nước phải coi đó là nhiệm vụ thường xuyên của mình; phải động viên toàn thể cán bộ, công nhân, viên chức hết sức phát huy mọi khả nǎng tiềm tàng, phấn đấu không ngừng tǎng nǎng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm. Cần phải nghiêm khắc phê phán xu hướng lệch lạc trong khi thực hiện kế hoạch là chỉ chạy theo sản lượng, không chú trọng các chỉ tiêu về nǎng suất, giá thành và phẩm chất sản phẩm. Đồng thời, cần phải đề cao trong cán bộ và công nhân ý thức bảo hộ lao động, thường xuyên kiểm tra việc thi hành các quy chế về bảo đảm an toàn lao động, hết sức ngǎn ngừa các tai nạn lao động.

Để nâng cao nǎng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm, cần phải tích cực phấn đấu trên các mặt sau đây:

Bồi dưỡng nhiệt tình lao động và đề cao kỷ luật lao động trong công nhân, đi đôi với nâng cao trình độ kỹ thuật, khuyến khích cải tiến công cụ, cải tiến kỹ thuật, áp dụng kỹ thuật tiên tiến.

Nghiên cứu biên chế lao động thật sát, và chấp hành đúng kỷ luật về biên chế; cải tiến tổ chức lao động và sử dụng lao động cho thật tốt và chấp hành nghiêm chỉnh chế độ lao động.

Sử dụng tốt công suất thiết bị, hết sức phát huy nǎng lực của thiết bị, đi đôi với bảo dưỡng thiết bị.

Bảo đảm cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu đều đặn; tích cực dùng các thế phẩm trong nước thay cho các hàng nhập đắt tiền; đồng thời hết sức tiết kiệm trong việc sử dụng, hạ thấp mức tiêu hao nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu và tỷ lệ phế phẩm; bảo quản hàng hoá cho tốt, hết sức tránh hư hỏng, mất mát; tǎng nhanh tốc độ lưu chuyển vốn lưu động.

Tǎng nǎng suất lao động và hạ giá thành sản phẩm là kết quả phấn đấu của tập thể công nhân trong cả dây chuyền sản xuất, của cả lãnh đạo và quần chúng trong toàn bộ công tác quản lý xí nghiệp, của tất cả các ngành có quan hệ với nhau trong các hoạt động kinh tế; cho nên cần phải đề cao ý thức trách nhiệm của mỗi bộ phận đối với tập thể sản xuất, bồi dưỡng tinh thần hợp tác xã hội chủ nghĩa trong lao động. Về lãnh đạo, phải lập kế hoạch chính xác, dựa trên những định mức tiên tiến về lao động, về sử dụng máy móc, về tiêu hao nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu; và phải nắm vững việc chỉ đạo thực hiện, quán xuyến mọi mặt, tập trung sức thúc đẩy các khâu yếu và các khâu quan trọng để thúc đẩy toàn diện; nâng cao trình độ quản lý xí nghiệp theo kịp yêu cầu phát triển của sản xuất, hết sức phát huy tính tích cực và sáng tạo của công nhân.

Các cấp uỷ Đảng, các cơ quan phụ trách kinh tế và các cơ sở kinh doanh phải nhận thức đầy đủ ý nghĩa quan trọng của vấn đề tǎng nǎng suất và hạ giá thành sản phẩm, ra sức tǎng cường quản lý các mặt ấy, kết hợp chặt chẽ giữa quản lý sản xuất, quản lý kỹ thuật và quản lý tài vụ. Cần hướng dẫn các xí nghiệp, công trường thực hiện tốt chế độ hạch toán kinh tế; trên cơ sở đó mà đi sâu nghiên cứu tǎng nǎng suất và hạ giá thành, vạch ra phương hướng phấn đấu đúng đắn để động viên quần chúng thực hiện.

Nhiệm vụ về mặt tài chính là trên cơ sở đẩy mạnh sản xuất và lưu thông hàng hoá, ra sức mở rộng các nguồn thu, tǎng cường quản lý và tiết kiệm chi, phát huy hiệu lực của tiền vốn nhằm thỏa mãn yêu cầu phát triển của công cuộc xây dựng kinh tế và vǎn hoá. Cần phải ra sức tǎng thu để có điều kiện tǎng chi, bảo đảm thǎng bằng thu chi một cách tích cực.

Về thu, nguồn thu của kinh tế quốc doanh có khả nǎng tǎng nhanh và chiếm một tỷ lệ ngày càng lớn trong ngân sách; nguồn thu về sự nghiệp cũng ngày càng tǎng; nguồn thu về thuế trong một thời gian dài vẫn giữ địa vị khá quan trọng. Để bảo đảm phương hướng phát triển ấy, cần tǎng cường quản lý các nguồn thu xí nghiệp và sự nghiệp, đồng thời động viên nhân dân làm đầy đủ nghĩa vụ đóng góp để xây dựng nước nhà. Các xí nghiệp quốc doanh phải không ngừng phấn đấu nâng cao nǎng suất, hạ giá thành và tǎng phẩm chất sản phẩm để tǎng tích lũy qua ngân sách; đồng thời phải đưa công tác quản lý tài chính đi vào chế độ, kỷ luật ngày càng chặt chẽ, ra sức thực hiện chế độ hạch toán kinh tế và nâng cao không ngừng trình độ hạch toán kinh tế. Về phía Nhà nước, cần nghiên cứu sớm các chính sách thu đối với kinh tế quốc doanh, đối với kinh tế hợp tác xã, chính sách thuế nông nghiệp cho phù hợp với tình hình quan hệ sản xuất mới, thi hành những cải cách cần thiết về các chế độ thu tài chính để nâng cao thích đáng nguồn tích lũy qua ngân sách Nhà nước, tập trung tiền vốn nhanh chóng và thúc đẩy các ngành, các đơn vị ra sức cải tiến kinh doanh, tǎng cường quản lý sản xuất và quản lý tài vụ. Đồng thời, cần có chính sách động viên cán bộ và nhân dân góp tiền tiết kiệm, góp sức lao động vào việc xây dựng kinh tế và vǎn hoá xã hội chủ nghĩa.

Vì nguồn thu trong nước vẫn chưa đáp ứng kịp yêu cầu phát triển kinh tế quốc dân và kim ngạch xuất nhập khẩu của ta vẫn chưa thǎng bằng, cho nên trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, chúng ta vẫn cần phải vay một phần vốn của các nước anh em, chủ yếu để nhập các thiết bị toàn bộ.

Về chi, cần phải phân phối vốn toàn diện và có trọng tâm, chú trọng sử dụng vốn một cách tập trung hơn.

Cần dành khoảng một nửa ngân sách để đầu tư vào xây dựng cơ bản về kinh tế và vǎn hoá, kết hợp bảo đảm cân đối về vật tư và lực lượng thi công. Về vốn lưu động, cần dự trù sát với yêu cầu về tǎng sản lượng, đồng thời phải hết sức tiết kiệm vốn, thúc đẩy luân chuyển vốn nhanh. Vì phần chi về kinh tế và vǎn hoá trong ngân sách ngày càng tǎng và chiếm phần rất lớn, cho nên cần phải tǎng cường quản lý, bảo đảm sử dụng vốn hợp lý nhất, tiết kiệm nhất. Chi về hành chính, về quốc phòng cần được bảo đảm thích đáng nhưng tỷ lệ trong ngân sách phải giảm bớt hơn nữa và phải được quản lý chặt chẽ.

Phương hướng công tác tiền tệ trong kế hoạch 5 nǎm là phải củng cố hơn nữa sức mua của đồng tiền; dựa trên cơ sở đẩy mạnh sản xuất và lưu thông hàng hoá, tiến thêm một bước trong việc kế hoạch hoá lưu thông tiền tệ, điều hoà lưu thông tiền tệ, giữa các khu vực kinh tế. Đi đôi với việc đẩy mạnh tín dụng, Nhà nước cần khuyến khích nhân dân gửi tiền tiết kiệm để góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ngoài việc động viên mọi nguồn vốn nhàn rỗi trong nhân dân, Ngân hàng phải tǎng cường quản lý vốn của các cơ quan, các xí nghiệp quốc doanh và các hợp tác xã để phát triển việc cho vay, nhằm khuyến khích sản xuất, đẩy mạnh lưu thông tiền tệ.

6. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và công nhân lành nghề; đẩy mạnh công tác nghiên cứu và phổ biến khoa học, kỹ thuật

Để phục vụ kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất và chuẩn bị cho kế hoạch sau, cần phải ra sức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và công nhân lành nghề theo quy mô lớn và đẩy mạnh công tác khoa học, kỹ thuật. Đó là những vấn đề mấu chốt để bảo đảm đẩy mạnh phát triển kinh tế, cũng là những vấn đề cơ bản của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa về vǎn hoá và kỹ thuật.

Cần phải có kế hoạch dài hạn về đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, phương hướng chủ yếu là đào tạo nhiều cán bộ kỹ thuật, khoa học cho những ngành sản xuất có tầm quan trọng lớn đối với việc xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội như công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng cơ bản, thủy lợi và cải tạo đất, giao thông vận tải và các ngành phục vụ việc mở rộng công tác đào tạo cán bộ như sư phạm, khoa học cơ bản. Đồng thời cần chú trọng đào tạo nhiều cán bộ quản lý kinh tế, quản lý hành chính, cán bộ các ngành khoa học xã hội. Cần kết hợp cả ba mặt chính trị, vǎn hoá và kỹ thuật, nghiệp vụ, lấy chính trị làm gốc, nhằm xây dựng một đội ngũ trí thức trung thành với chủ nghĩa xã hội, có trình độ kỹ thuật, nghiệp vụ ngày càng được nâng cao. Trước mắt, cần đào tạo nhanh và nhiều để kịp cung cấp cho nhu cầu về cán bộ của các ngành, đồng thời cần coi trọng chất lượng; cần đào tạo nhiều cán bộ trung cấp, đồng thời chú trọng đào tạo cán bộ cao cấp. Cần chú ý bồi dưỡng và đào tạo cán bộ người các dân tộc thiểu số, chủ yếu nhằm phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế và vǎn hoá ở miền núi; bồi dưỡng và đào tạo cán bộ phụ nữ nhằm những ngành hợp với khả nǎng của phụ nữ; tích cực bồi dưỡng và đào tạo cán bộ người miền Nam, kết hợp phục vụ cho nhu cầu trước mắt và về sau. Song song với việc đào tạo cán bộ mới, cần coi trọng nâng cao trình độ chính trị và kỹ thuật, nghiệp vụ cho số cán bộ hiện có.

Để thực hiện phương hướng nói trên, cần phải áp dụng nhiều hình thức khác nhau: đi đôi với việc mở các trường chính quy học ban ngày, cần sử dụng rộng rãi các hình thức học tại chức, học ban đêm, học hàm thụ, mở lớp học tại các cơ sở sản xuất... Về đại học, tùy theo điều kiện và yêu cầu từng ngành, cần rút ngắn bớt thời hạn học tập và cần có kế hoạch tiếp tục bồi dưỡng cán bộ sau khi ra trường để dần dần nâng cao trình độ kỹ thuật, nghiệp vụ. Kết hợp với việc đào tạo trong nước, cần đưa thêm nhiều lưu học sinh, nghiên cứu sinh, thực tập sinh đi học ở Liên Xô, Trung Quốc và các nước anh em khác, chủ yếu nhằm đào tạo cán bộ giảng dạy đại học, cán bộ nghiên cứu khoa học kỹ thuật, cán bộ lý luận cơ bản có trình độ cao; đồng thời cũng gửi người đi học một số ngành mà cơ sở giảng dạy trong nước còn yếu hoặc chưa có.

Đi đôi với việc đào tạo cán bộ, cần quan tâm đầy đủ và xúc tiến mạnh việc đào tạo công nhân lành nghề, nhất là công nhân cơ khí và công nhân luyện kim, nhằm phát triển đội ngũ công nhân, nâng cao trình độ chính trị, vǎn hoá và kỹ thuật của công nhân. Cần lấy việc kèm cặp trong sản xuất tại các xí nghiệp, công trường, nông trường, hợp tác xã làm chủ yếu, đồng thời chú trọng mở trường lớp bên cạnh các cơ sở sản xuất để đào tạo một số công nhân vừa có lý thuyết, vừa có trình độ kỹ thuật nhất định. Đối với một số ngành nghề trong nước thiếu cơ sở để đào tạo, cần đưa một số công nhân đi học ở các nước anh em.

Công tác nghiên cứu và phổ biến khoa học kỹ thuật cần gắn liền với nhau và phải phục vụ sát yêu cầu phát triển kinh tế và vǎn hoá trong kế hoạch 5 nǎm; đồng thời cần chú trọng phương hướng phát triển lâu dài hơn, nhằm phục vụ xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.

Khoa học nông nghiệp phải coi trọng và đi sâu vào việc nghiên cứu đất và cải tạo đất; nghiên cứu việc sản xuất và sử dụng các loại phân bón; nghiên cứu chọn giống và tạo giống tốt về các loại cây trồng và súc vật; nghiên cứu các biện pháp cải tiến kỹ thuật sản xuất, cải tiến công cụ, sử dụng hợp lý và tǎng cường sức kéo của súc vật, thực hiện nửa cơ giới hoá và cơ giới hoá sản xuất, nghiên cứu các biện pháp bài trừ sâu bệnh cho cây trồng và trừ dịch cho súc vật; phát triển công tác khí tượng để thiết thực phục vụ sản xuất nông nghiệp và ngư nghiệp.

Khoa học và kỹ thuật phải bắt đầu ngay việc nghiên cứu một cách có hệ thống vấn đề nhiệt đới hoá kỹ thuật, nghiên cứu một số vấn đề kỹ thuật theo đòi hỏi của điều kiện tự nhiên của ta (như mẫu máy kéo, lưới điện, phương pháp khai mỏ...); đặc biệt chú trọng nghiên cứu lợi dụng tổng hợp các loại nguyên liệu trong nước, dùng nguyên liệu trong nước thay thế cho các nguyên liệu nhập khẩu (chế biến các loại cây có sợi, sản xuất bông, tơ nhân tạo để dệt vải; dùng than không khói vào việc luyện kim, v.v.) và dùng các vật liệu trong nước vào việc xây dựng cơ bản; nâng cao trình độ thiết kế kỹ thuật lên một bước trong các ngành công nghiệp, thủy lợi, giao thông; xây dựng từng bước hệ thống các định mức, quy phạm và quy trình về kỹ thuật...

Khoa học địa chất phải chú trọng cả hai mặt tìm kiếm, thǎm dò địa chất và điều tra về địa chất thủy vǎn, địa chất công trình, trọng tâm là thǎm dò các khoáng sản cần thiết cho việc phát triển công nghiệp; hoàn thành việc phân tích cấu tạo địa chất ở miền Bắc, lập bản đồ địa chất các vùng quặng và bản đồ địa chất miền Bắc.

Các ngành khoa học cơ bản như toán học, vật lý học, hoá học... cần được xúc tiến. Nước ta rất giàu về khoáng sản và về thực vật nhiệt đới, cho nên việc xây dựng và phát triển khoa học có tác dụng quan trọng đối với tiền đồ công nghiệp và nông nghiệp của ta.

Y học cần chú trọng nghiên cứu tỷ lệ các bệnh tật trong nhân dân, các nguyên nhân gây ra bệnh và làm chết người, nghiên cứu một số bệnh nhiệt đới và những bệnh nghề nghiệp thường xảy ra; thừa kế và phát huy các kinh nghiệm quý báu về Đông y; nghiên cứu những nguồn dược liệu trong cây cỏ nước ta; nghiên cứu thức ǎn uống và tiêu chuẩn ǎn uống thích hợp với hoàn cảnh khí hậu nhiệt đới, phù hợp với điều kiện sinh hoạt của ta.

Cần phối hợp giữa các ngành, tiến hành một cách có hệ thống việc điều tra cơ bản để phục vụ việc lập các quy hoạch kinh tế.

Các ngành triết học và khoa học xã hội cần tập trung nghiên cứu những quy luật chung và những đặc điểm trong sự phát triển của cơ sở kinh tế và kiến trúc thượng tầng ở miền Bắc nước ta trong thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội, xúc tiến việc sưu tầm các di sản dân tộc về triết học và khoa học xã hội. Cần tiến hành phân tích, phê phán, đánh bại những quan điểm tư tưởng không vô sản ở miền Bắc và đánh bại những lý luận, quan điểm phản động của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai của chúng gieo rắc ở miền Nam. Đi đôi với việc đẩy mạnh công tác nghiên cứu, cần ra sức phổ biến một cách có hệ thống và có trọng điểm chủ nghĩa Mác - Lênin và những hiểu biết cơ bản về từng ngành khoa học xã hội theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa trong cán bộ và nhân dân lao động. Để thực hiện nhiệm vụ này, cần coi trọng việc xuất bản các loại sách giáo khoa và sách phổ thông.

Đảng ta cần tǎng cường lãnh đạo công tác khoa học, hướng công tác khoa học phát triển theo đường lối của Đảng, phục vụ đúng yêu cầu của cách mạng, của quần chúng. Cần tǎng cường các cơ quan phụ trách khoa học, các cơ sở nghiên cứu ở trung ương và các cơ sở thí nghiệm ở các địa phương, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ làm công tác khoa học về mặt tư tưởng và chuyên môn, tǎng thêm các thiết bị khoa học và hết sức giúp đỡ những người làm công tác khoa học có các điều kiện thuận lợi cần thiết để tiến hành việc nghiên cứu. Để bảo đảm công tác khoa học đạt kết quả tốt, một mặt cần mở rộng sự hợp tác và trao đổi với các nước anh em trong việc nghiên cứu; mặt khác, cần kết hợp chặt chẽ giữa những người làm công tác khoa học với công nhân và nông dân, kết hợp việc nghiên cứu lý luận với kinh nghiệm của quần chúng trong sản xuất, phát triển rộng rãi phong trào học tập kỹ thuật và làm kỹ thuật, sáng kiến phát minh.

7. Phát triển các công tác giáo dục, vǎn hoá, y tế, thể dục, thể thao

Trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, song song với việc xây dựng kinh tế, cần xúc tiến mạnh mẽ các công tác giáo dục, vǎn hoá, y tế, thể dục, thể thao để thiết thực phục vụ phát triển sản xuất và nâng cao đời sống của nhân dân.

Về giáo dục, trước mắt cần coi việc bổ túc vǎn hoá cho những người lớn tuổi là nhiệm vụ hàng đầu, nhằm tạo cơ sở mở rộng công tác phổ biến khoa học và kỹ thuật, đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị và tư tưởng trong quần chúng cơ bản và tạo cơ sở vững chắc cho việc đào tạo cán bộ theo quy mô lớn. Đối tượng chủ yếu trong việc bổ túc vǎn hoá là cán bộ lãnh đạo các cấp; các cán bộ và nhân viên trẻ tuổi, thanh niên công nông ưu tú cần được chuẩn bị về vǎn hoá để đưa vào các trường đại học và đưa đi học nước ngoài. Đối với công nhân, nông dân và quần chúng lao động khác, cần thực hiện phổ cập giáo dục cấp I. Hình thức chính để mở rộng việc bổ túc vǎn hoá là mở các lớp ngoài giờ làm việc; đồng thời cũng cần mở thêm các trường, lớp chính quy để bổ túc vǎn hoá nhanh cho những đối tượng cần thiết.

Song song với việc bổ túc vǎn hoá cho người lớn, cần ra sức phát triển mạnh mẽ ngành giáo dục phổ thông nhằm đào tạo những thế hệ thanh niên có đạo đức, có vǎn hoá, có sức khoẻ, sẵn sàng phục vụ sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Công tác giáo dục phải phục vụ nhiệm vụ và đường lối cách mạng của Đảng, phải nắm vững phương châm giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tế, học đi đôi với hành, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục xã hội; kết hợp lực lượng của Nhà nước với lực lượng của nhân dân.

Cần phát triển và củng cố chất lượng các lớp mẫu giáo, vỡ lòng nhằm thu hút hết các trẻ em đến tuổi đi học. Ở miền xuôi, phấn đấu hoàn thành phổ cập giáo dục cấp I vào nǎm 1963-1964, chuẩn bị để phổ cập cấp II trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ hai; tích cực mở thêm trường cấp III để thoả mãn nhu cầu tuyển sinh cho các trường đại học và một phần cho các nhu cầu khác. ở miền núi, cần hoàn thành xoá nạn mù chữ, thực hiện phổ cập cấp I ở một số địa phương và phát triển mạnh mẽ cấp II, cấp III. Song song với các trường phổ thông, cần mở thêm những trường vừa dạy vǎn hoá, vừa dạy nghề, chủ yếu là về nông nghiệp cho các em lớn tuổi.

Để bảo đảm phát triển mạnh sự nghiệp giáo dục, cần mở rộng các trường sư phạm sơ cấp, trung cấp và đại học, nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên và chú trọng bồi dưỡng số giáo viên sẵn có về mọi mặt; tích cực xây dựng trường sở, tǎng thêm các thiết bị thí nghiệm và xây dựng thư viện, tủ sách cho các trường bổ túc vǎn hoá và các trường phổ thông.

Về vǎn hoá, cần tiếp tục đấu tranh chống những tàn tích lạc hậu của vǎn hoá cũ, có kế hoạch đẩy mạnh xây dựng nền vǎn hoá mới, làm cho đời sống vǎn hoá của miền Bắc ngày càng lành mạnh và có nội dung phong phú.

Công tác xuất bản cần được coi là công tác quan trọng nhất về vǎn hoá. Chú trọng tǎng thêm sách giáo khoa, sách kinh điển, các loại sách phổ thông về chính trị, khoa học, kỹ thuật. Cần nâng cao chất lượng và mở rộng phát hành các báo chí, nhất là báo Đảng và các tập san hướng dẫn kỹ thuật, nghiệp vụ cho cán bộ.

Về công tác thư viện, cần mở rộng các thư viện hiện có, xây dựng thêm một số thư viện ở các khu công nhân, các thị xã và mở rộng phong trào quần chúng đọc sách báo.

Về điện ảnh, cần tǎng cường lãnh đạo để nâng cao trình độ tư tưởng và trình độ nghệ thuật các phim sản xuất trong nước, tǎng thêm các loại phim thời sự, phim tài liệu khoa học, chú ý sản xuất các loại phim cho thiếu nhi. Cần hoàn thành đợt đầu của xưởng phim mới và tǎng cường sản xuất phim truyện. Phát triển thêm các đội chiếu bóng cho nông thôn, miền núi và các công trường, nông trường.

Công tác bảo tồn, bảo tàng cần nhằm sưu tầm và bảo vệ các di tích lịch sử và kháng chiến, các di tích cổ phát hiện trong khi mở mang xây dựng; mở rộng các nhà bảo tàng hiện có và xây dựng thêm một số nhà bảo tàng nhỏ ở những địa phương cần thiết.

Về nghệ thuật, cần làm xong về cǎn bản việc sưu tầm vốn cổ dân tộc, chú trọng cải biên, nâng cao và sử dụng những tiết mục có nội dung lành mạnh và có giá trị nghệ thuật; nâng cao trình độ nghệ thuật của các đoàn vǎn công của Nhà nước; xây dựng một số nhà hát cho các thành phố, thị xã.

Về công tác vǎn hoá, vǎn nghệ quần chúng, cần sử dụng rộng rãi các hình thức triển lãm, ảo đǎng, sáng tác thơ ca...; cải tiến và đẩy mạnh sinh hoạt của các nhà vǎn hoá, câu lạc bộ.

Về truyền thanh, cần tǎng cường thiết bị để bảo đảm ưu thế về sức mạnh của làn sóng, tǎng thêm giờ phát thanh tiếng các dân tộc, tǎng cường việc phát thanh đối ngoại, phát triển các hệ thống phát thanh đường dây và mở rộng việc dùng máy thu thanh loại rẻ tiền trong nhân dân.

Để đẩy mạnh các hoạt động vǎn hoá, nghệ thuật, cần đặc biệt chú trọng đào tạo cán bộ cho từng bộ môn..., mở các lớp đào tạo cán bộ thư viện, truyền thanh, báo chí...; tǎng cường công tác sưu tầm và nghiên cứu về vǎn học, nghệ thuật.

Nhiệm vụ công tác y tế là tích cực bảo vệ và tǎng cường sức khoẻ cho nhân dân lao động, nhằm phục vụ đời sống, phục vụ sản xuất, phục vụ quốc phòng. Cần lấy vệ sinh phòng bệnh làm chính, đồng thời chú trọng tǎng cường việc chữa bệnh; kết hợp Tây y và Đông y trên mọi mặt phòng bệnh, chữa bệnh, sản xuất thuốc men, đào tạo cán bộ, nghiên cứu khoa học.

Cần đẩy mạnh công tác vệ sinh phòng bệnh, phát động phong trào bốn diệt (diệt ruồi, muỗi, chuột và các loại chấy, rận, rệp) và ba sạch (ǎn sạch, uống sạch, ở sạch); dựa vào cơ sở phòng bệnh để chống một cách có hiệu quả các bệnh dịch và giải quyết các bệnh nhân dân thường mắc phổ biến. Về phòng dịch, không để xảy ra các bệnh đậu mùa, thổ tả, dịch hạch; thanh toán các bệnh thương hàn, bại liệt trẻ em, sài uốn ván sơ sinh, bệnh yết hầu; tiến tới thanh toán các ổ kiết lỵ, bệnh chó dại; khống chế các bệnh sởi, ho gà, viêm não, cúm... Cần thanh toán bệnh sốt rét, mở rộng việc chữa bệnh đau mắt hột, tiến hành chữa bệnh giang mai cho sản phụ, bệnh bướu cổ, tích cực giải quyết bệnh giun sán, hết sức đề phòng và giảm các bệnh nghề nghiệp. Đối với bệnh lao và bệnh hủi, cần tiêm thuốc B.C.G cho trẻ em để đề phòng, dùng biện pháp hiệu quả và hợp với điều kiện sinh hoạt của ta để chữa lao cho người lớn, tập trung những người mắc hủi ở thể lây và chữa bệnh ở nhà cho những người mắc bệnh ở trình độ không lây.

Công tác bảo vệ các bà mẹ và trẻ em cần được hết sức coi trọng, phấn đấu hạ thấp tỷ lệ chết của trẻ sơ sinh và sản phụ.

Cần phát triển thêm các bệnh viện chuyên khoa ở trung ương, nâng cao chất lượng và trình độ chuyên môn cho các bệnh viện ở tỉnh và các bệnh xá ở huyện, xây dựng các cơ sở mổ cấp cứu đến tận các huyện và tǎng cường củng cố các trạm y tế dân lập ở các xã.

Cần đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất và sử dụng các dược liệu trong nước, sản xuất thuốc kháng sinh; mở rộng sản xuất các dụng cụ y tế.

Việc đào tạo và bồi dưỡng cán bộ phải được coi là nhiệm vụ trung tâm của ngành y tế. Cần chú ý bồi dưỡng, đề bạt cán bộ tốt trong ngành và đào tạo thêm nhiều cán bộ mới; xây dựng một đội ngũ cán bộ y tế vững mạnh, có tư tưởng lập trường xã hội chủ nghĩa, có trình độ chuyên môn vững, hết lòng phục vụ nhân dân, đồng thời, cần bồi dưỡng các thầy thuốc Đông y về tư tưởng và chuyên môn, giúp đỡ họ tổ chức lại thành những cơ sở hợp tác, làm nghề dưới sự hướng dẫn của các cơ quan y tế. Cần xây dựng các bệnh viện thành những viện nghiên cứu chuyên khoa hoặc những y viện và lập một số bệnh viện Đông y có kết hợp với Tây y để vừa làm nơi chữa bệnh, vừa tổ chức công tác nghiên cứu, vừa làm nơi đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và củng cố quốc phòng đòi hỏi phải phát triển rộng rãi mạnh mẽ phong trào thể dục thể thao nhằm góp phần cải thiện thể chất, tǎng cường nghị lực và sức khoẻ cho nhân dân và góp phần mở rộng, củng cố quan hệ hữu nghị với các nước. Cần tǎng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát triển phong trào thể dục, thể thao, kết hợp với phong trào vệ sinh phòng bệnh thành một phong trào quần chúng rộng rãi có tính chất thường xuyên, liên tục trong sinh viên, học sinh, công nhân, viên chức, trong quân đội, công an vũ trang và trong dân quân. Đi đôi với việc mở rộng phong trào, cần nâng cao kỹ thuật các môn thể thao ở những nơi có điều kiện. Cần chú trọng đào tạo cán bộ thể dục, thể thao và lập các hội thể thao quần chúng; phát triển các sân vận động, bãi thể dục thể thao, hồ bơi đơn giản ở các xí nghiệp, công trường, nông trường, các thị trấn..., ở các thành phố, ở trung ương, cần xây dựng các cơ sở cần thiết đúng quy cách để phát triển lực lượng nòng cốt, thúc đẩy phong trào thể dục, thể thao ở các địa phương.

8. Cải thiện thêm một bước đời sống vật chất và vǎn hoá của nhân dân lao động

Đời sống nhân dân miền Bắc đã được cải thiện rõ rệt so với trước, nhưng mức sống vẫn còn thấp, sức khoẻ và nǎng lực lao động chưa được bồi dưỡng đúng mức. Cho nên cải thiện đời sống của nhân dân là một nhiệm vụ chính trị xuất phát từ lợi ích và những yêu cầu chính đáng của quần chúng, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ ta, đồng thời là một nhiệm vụ kinh tế nhằm bồi dưỡng và tǎng thêm nǎng lực lao động của nhân dân để đẩy mạnh phát triển sản xuất. Đời sống của nhân dân miền Bắc ngày càng nâng cao lại biểu hiện tính hơn hẳn của chế độ xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc đối với chế độ của Mỹ - Diệm ở miền Nam, cổ vũ đồng bào miền Nam thêm kiên quyết phấn đấu thực hiện thống nhất nước nhà, đem lại hoà bình, tự do và no ấm cho mọi người.

Chúng ta phải quan tâm đầy đủ cải thiện đời sống trước mắt của nhân dân, đồng thời phải bảo đảm tích lũy vốn để đẩy mạnh xây dựng chủ nghĩa xã hội, tạo điều kiện không ngừng mở rộng sản xuất, do đó mà tiếp tục nâng cao không ngừng đời sống của nhân dân. Vì thế, Nhà nước cũng như các hợp tác xã phải dựa trên cơ sở sản xuất phát triển và nǎng suất lao động nâng cao mà cải thiện đời sống cho công nhân, viên chức và cho xã viên hợp tác xã, và phải giáo dục mọi người quán triệt tinh thần cần kiệm xây dựng Tổ quốc.

Mục tiêu phấn đấu trong thời gian kế hoạch 5 nǎm về cải thiện đời sống là: tạo thêm công việc làm cho những người đến tuổi lao động và có sức lao động; tǎng thêm thu nhập thực tế, bảo đảm cho nhân dân lao động ǎn no, mặc ấm, tǎng thêm sức khoẻ, có thêm nhà ở và được học tập. Cần kết hợp giáo dục chính trị và khuyến khích về vật chất để nâng cao nhiệt tình cách mạng và nǎng lực lao động của quần chúng; thực hiện đúng đắn chế độ phân phối theo lao động, đồng thời chú trọng nâng cao phúc lợi xã hội; bảo đảm quan hệ thích hợp giữa đời sống của công nhân, nông dân, viên chức, cán bộ và quân đội.

Đối với nông dân, cần phấn đấu nâng cao thu nhập thực tế, làm cho đại bộ phận xã viên đạt và vượt mức thu nhập hiện nay của trung nông lớp trên. Đi đôi với nâng mức tiêu dùng về các sản phẩm nông nghiệp, cần chú trọng tǎng thêm mức sản xuất để bán ra, tǎng thêm thu nhập bằng tiền của nông dân, trên cơ sở đó mà mở rộng tiêu dùng các hàng công nghiệp, chủ yếu là về mặc, học, đồ dùng gia đình. Đồng thời, cần có kế hoạch hướng dẫn các hợp tác xã và nông dân xây dựng nhà ở cho hợp vệ sinh, bền vững và tiết kiệm; xây dựng và sử dụng tốt quỹ công ích của hợp tác xã, kết hợp với sự giúp đỡ của Nhà nước để đẩy mạnh các sự nghiệp phúc lợi, phát triển các nhóm giữ trẻ, mở mang trường học, nhà vǎn hoá, phòng đọc sách báo, nâng cao chất lượng các trạm y tế, sửa sang đường sá, cầu cống... xây dựng dần dần nông thôn mới.

Thông qua việc giúp đỡ nông dân phát triển sản xuất, chủ yếu là mở mang xây dựng cơ bản về nông nghiệp, tǎng thêm vốn tín dụng, thi hành đúng chính sách giá cả và thu mua nông sản, cung cấp các hàng công nghiệp bao gồm các tư liệu sản xuất và hàng tiêu dùng, và giúp đỡ nông dân phát triển vǎn hoá, giáo dục ở nông thôn, Nhà nước cần chú trọng phát huy kết quả các mặt ấy để góp phần tích cực cải thiện đời sống của nông dân. Về bảo hiểm xã hội, cần có những quy định thích hợp, hướng dẫn các hợp tác xã thi hành.

Đối với thợ thủ công và những người buôn bán nhỏ, trên cơ sở hợp tác hoá, cần ổn định công việc làm, bảo đảm thu nhập được điều hoà và tǎng thêm một cách thích đáng.

Đối với Việt kiều về nước, cần sắp xếp vào các ngành sản xuất, giúp đỡ đồng bào sớm ổn định đời sống.

Đối với công nhân, viên chức, cán bộ và quân đội, cần tiếp tục tǎng lương và cải tiến chế độ tiền lương nhằm thống nhất chế độ trả lương theo lao động một cách hợp lý, đồng thời coi trọng phát triển các sự nghiệp phúc lợi vật chất và vǎn hoá.

Đối với cán bộ, nhân viên, trên cơ sở nâng cao ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa, kết hợp với việc kiện toàn các bộ máy làm việc, ổn định về cǎn bản các tổ chức, cần thi hành triệt để chế độ lương chức vụ, nhằm khuyến khích cán bộ, nhân viên đi sâu vào nghiệp vụ, chuyên môn, nâng cao công tác quản lý kinh tế và quản lý hành chính.

Đối với công nhân, cần thi hành tốt chế độ lương theo thời gian và chế độ tiền thưởng, kết hợp thực hiện chế độ lương trả theo sản phẩm một cách có trọng điểm ở những bộ phận cần thiết, dựa trên những định mức hợp lý về lao động và kỹ thuật. Để phát huy ảnh hưởng tốt của chế độ tiền lương đối với công nhân, bảo đảm đẩy mạnh tǎng nǎng suất, hạ giá thành và nâng cao chất lượng sản phẩm, cần phải tǎng cường công tác giáo dục chính trị và tư tưởng, nâng cao ý thức làm chủ của công nhân.

Đối với thợ học nghề, cần quy định chế độ trả lương theo nguyên tắc: có phân biệt đúng mức với lương khởi điểm cùng nghề, có phân biệt giữa các ngành, nghề khác nhau, vừa bảo đảm đời sống và học tập cho thợ học nghề, vừa phù hợp với yêu cầu mở rộng việc đào tạo công nhân.

Đi đôi với việc tǎng lương cho công nhân, viên chức, quân đội, cần mở rộng phúc lợi công cộng và tǎng thêm quỹ xã hội của công nhân viên chức nhằm giải quyết thỏa đáng các chế độ lương hưu, tiền tuất, trợ cấp cho gia đình đông con... Cần ban hành luật bảo hiểm xã hội đối với công nhân viên chức và tǎng cường việc bảo hộ lao động. Về nhà ở, cần tích cực xây dựng thêm, cố gắng giải quyết một bước tình hình thiếu nhà; ngoài ra xây dựng thêm một số nhà nghỉ, nhà dưỡng lão, nhà nuôi trẻ mồ côi...

IV. TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC KẾ HOẠCH HOÁ KINH TẾ QUỐC DÂN VÀ VIỆC CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN KẾ HOẠCH

Thưa các đồng chí,

Bản Báo cáo Chính trị và Báo cáo sửa đổi Điều lệ Đảng của Ban Chấp hành Trung ương đã kết hợp một cách sáng tạo những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin với thực tiễn cách mạng Việt Nam, đề ra đường lối chính trị và đường lối tổ chức đúng đắn của Đảng ta trong giai đoạn mới. Những đường lối ấy được Đại hội thông qua là ánh sáng soi đường cho toàn bộ hoạt động cách mạng của Đảng ta và nhân dân ta nhằm đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, thực hiện thống nhất Tổ quốc.

Hơn 30 nǎm vận động cách mạng ở nước ta đã chỉ rõ Đảng ta là người lãnh đạo và tổ chức mọi thắng lợi của dân tộc. Từ nay về sau cũng vậy, Đảng ta là người duy nhất đưa sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta không ngừng tiến lên những bước phát triển mới, giành những thắng lợi càng to lớn hơn. Sở dĩ Đảng ta có thể gánh vác trách nhiệm ấy là vì Đảng ta là một đảng mácxít lêninít có đường lối cách mạng đúng, trung thành với chủ nghĩa quốc tế vô sản, thống nhất tư tưởng và thống nhất hành động, là vì Đảng ta không ngừng cố gắng nâng cao nǎng lực lãnh đạo và chỉ đạo của mình, đoàn kết nhân dân lao động thành một khối vững chắc. Chúng ta đã lãnh đạo cuộc Cách mạng Tháng Tám thành công, đã lãnh đạo kháng chiến và cải cách ruộng đất thắng lợi, nhất định cũng sẽ lãnh đạo nhân dân cả nước hoàn thành vẻ vang những nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới.

Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc hiện nay là một cuộc đấu tranh kết hợp nhiều mặt: chính trị, tư tưởng, kinh tế, vǎn hoá, kỹ thuật. Đảng ta phải lãnh đạo toàn diện cuộc đấu tranh ấy, phải sử dụng một cách sắc bén nền chuyên chính dân chủ nhân dân để tiến hành cuộc đấu tranh ấy, bảo đảm đưa miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội, làm cơ sở cho cuộc đấu tranh thống nhất Tổ quốc. Sau khi có đường lối, chúng ta phải thấu suốt đường lối ấy trong mọi hoạt động, và phải hết sức chú trọng nâng cao nǎng lực chỉ đạo của các cấp, các ngành. ở đây, tôi xin nhấn mạnh mấy vấn đề về tǎng cường công tác kế hoạch hoá kinh tế quốc dân là một yêu cầu cấp bách để tiến hành tốt việc lập kế hoạch và chỉ đạo thực hiện kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất.

Trong nǎm 1956 và nǎm 1957, chúng ta đã lập hai kế hoạch hàng nǎm; tiếp theo, chúng ta đã xây dựng kế hoạch 3 nǎm phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển vǎn hoá. Công tác kế hoạch hoá kinh tế quốc dân đối với chúng ta là một vấn đề mới. Nhờ sự giúp đỡ của các đoàn chuyên gia Liên Xô và Trung Quốc, dần dần chúng ta đã thu thập được một số kinh nghiệm và đã có những tiến bộ bước đầu về tư tưởng và về nghiệp vụ công tác thống kê, kế hoạch. Nhưng chúng ta còn nhiều nhược điểm, thiếu sót phải ra sức khắc phục.

Chúng ta đều biết rằng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa về bản chất là một nền kinh tế kế hoạch hoá; các quy luật kinh tế của chủ nghĩa xã hội, gồm cả quy luật phát triển có kế hoạch của nền kinh tế quốc dân dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, đều phát sinh từ chế độ sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất. Chúng ta cũng biết rằng các quy luật kinh tế của chủ nghĩa xã hội phản ánh tính hơn hẳn của chế độ xã hội chủ nghĩa, nhưng tự nó không thể phát huy tác dụng được mà chúng ta phải biết vận dụng các quy luật ấy. Cho nên việc lãnh đạo phát triển kinh tế quốc dân có kế hoạch là một vấn đề cơ bản nhất trong nhiệm vụ quản lý kinh tế xã hội chủ nghĩa. Lập kế hoạch phát triển kinh tế quốc dân tức là phản ánh một cách tự giác yêu cầu và khả nǎng phát triển khách quan của tình hình kinh tế và vǎn hoá xã hội chủ nghĩa; là thể hiện đường lối, chủ trương của Đảng thành những việc làm cụ thể, đồng thời góp ý kiến xây dựng đường lối chủ trương của Đảng, là vận dụng các quy luật phát triển khách quan của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa thích hợp với điều kiện thực tế từng nơi, từng lúc, là tổ chức và động viên lực lượng to lớn về mọi mặt của quần chúng vào việc xây dựng kinh tế và vǎn hoá theo con đường xã hội chủ nghĩa. Đó là một công tác sinh động vừa có nội dung cách mạng sâu sắc, vừa có cơ sở khoa học chính xác, vừa có tính chất quần chúng rộng rãi. Uỷ ban kế hoạch của chúng ta ở các cấp làm việc còn nặng tính chất quan liêu bàn giấy, việc lãnh đạo chính trị trong quá trình lập kế hoạch còn yếu, nhiều cán bộ bù đầu trong việc tính toán đơn thuần, chúng ta cần chú trọng khắc phục các thiếu sót ấy. Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội càng tiến lên thì càng tạo thêm những điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện kế hoạch hoá, đồng thời cũng đòi hỏi về mặt lãnh đạo, phải nâng cao công tác kế hoạch hoá. Các cấp uỷ Đảng, các cơ quan lãnh đạo chính quyền có nhiệm vụ tǎng cường chỉ đạo và trực tiếp tham gia việc lập kế hoạch; cần kiện toàn cơ quan thống kê và kế hoạch, chú trọng bồi dưỡng cán bộ thống kê và kế hoạch về đường lối, chính sách, giúp đỡ cho các cán bộ ấy đi sâu vào thực tế sản xuất, vào quần chúng, làm tốt công tác điều tra nghiên cứu, nâng cao trình độ lý luận để phục vụ đắc lực hơn nữa cho việc lãnh đạo và chỉ đạo kinh tế. Về phần Uỷ ban kế hoạch Nhà nước, chúng tôi có trách nhiệm phải giúp đỡ cán bộ thống kê và kế hoạch ở các cấp, bồi dưỡng về nghiệp vụ và phải đi sát hơn nữa giúp đỡ các địa phương trong việc lập kế hoạch.

Chúng ta hết sức chống quan liêu, lãng phí trong việc quản lý kinh tế thì trước hết, phải thấu suốt tinh thần ấy trong khi lập kế hoạch, vì kế hoạch không chính xác sẽ gây ra những lãng phí rất lớn. Để nâng cao chất lượng của kế hoạch Nhà nước, cần phải chú trọng làm tốt kế hoạch ở các đơn vị cơ sở, phải phát động quần chúng công nhân, nông dân tham gia xây dựng kế hoạch từ dưới lên kết hợp với hướng dẫn từ trên xuống. Đi đường lối quần chúng trong việc lập kế hoạch, chúng ta sẽ tập trung được trí tuệ của quần chúng và biến kế hoạch Nhà nước thành cương lĩnh hành động của quần chúng. Kế hoạch lập ra được chính xác, được đông đảo nhân dân đồng tình và ra sức thực hiện thì tính chất pháp lệnh của kế hoạch càng được nâng cao.

Yêu cầu về kế hoạch hoá kinh tế quốc dân là phải bảo đảm phát huy cao độ tính hơn hẳn của chế độ kinh tế xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy các ngành kinh tế và vǎn hoá phát triển với nhịp độ nhanh, cân đối giữa các mặt. Muốn thế, trong việc lập kế hoạch, phải nắm vững quan điểm phát triển, giải quyết thống nhất giữa yêu cầu và khả nǎng, nhìn xa và nhìn toàn diện, phân tích sâu sắc tình hình thực tế, định rõ phương hướng tiến lên, đề ra những biện pháp thiết thực, làm cho kế hoạch đặt ra vừa tích cực, vừa vững chắc. Đảng ta chủ trương đưa miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội, đó là tư tưởng cơ bản, chỉ đạo việc kế hoạch hoá kinh tế quốc dân. Cần chú trọng đấu tranh triệt để chống tư tưởng bảo thủ, hoài nghi còn tồn tại khá phổ biến trong cán bộ, đồng thời vẫn phải khắc phục xu hướng lạc quan tếu, thiếu thực sự cầu thị. Trình độ sản xuất, trình độ kỹ thuật của ta còn lạc hậu, tình hình kinh tế của ta còn nhiều khó khǎn; mặt khác, phải thấy rằng chúng ta có nhiều nǎng lực tiềm tàng, có nhiều khả nǎng phát triển và tiến bộ. Chúng ta không chờ đợi có đủ điều kiện mới tiến nhanh, mà phải ra sức phát huy thuận lợi, khắc phục khó khǎn, tạo ra các điều kiện cần thiết để tiến nhanh. Cần phải tǎng cường công tác cân đối tổng hợp, kịp thời phát hiện những chỗ mất cân đối, giải quyết cân đối một cách tích cực để bảo đảm một tốc độ phát triển cao. Trong xây dựng và sản xuất, phải đặc biệt nắm vững việc cân đối về vật liệu và nguyên liệu; không những chỉ chú ý cân đối chung trong toàn quốc, cho cả nǎm, mà phải giải quyết cân đối cho từng vùng, trong từng thời gian ngắn; phải chiếu cố toàn diện và tập trung vào các trọng điểm. Chúng ta lại không tách rời tiến nhanh, tiến mạnh với tiến vững chắc. Tốc độ ghi trong kế hoạch phải nhằm động viên tinh thần tích cực, phấn khởi lao động của quần chúng, tránh gây ra cǎng thẳng trong khi thực hiện. Kế hoạch dài hạn cần được xây dựng theo mức tích cực, đồng thời phải rất chú trọng tính chất vững chắc; trong các kế hoạch hàng nǎm, sẽ cǎn cứ vào khả nǎng thực tế mà đặt mức phấn đấu cao hơn. Đối với một số chỉ tiêu xét cần thiết, chúng ta nên áp dụng phương pháp hai quyển sổ: quyển số thứ nhất là mức phải bảo đảm thực hiện; quyển sổ thứ hai ghi mức cao hơn, nhằm phấn đấu để hoàn thành vượt mức kế hoạch Nhà nước. Quyển sổ thứ nhất và quyển sổ thứ hai phải hợp thành một hệ thống chỉ tiêu thống nhất từ trên xuống dưới, trong đó phải phân biệt những chỉ tiêu cần khống chế và những chỉ tiêu có thể linh hoạt trong phạm vi nhất định, nhằm bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ trong việc quản lý kinh tế và bảo đảm tính cân đối của kế hoạch. Muốn làm cho kế hoạch có đầy đủ tính chất hiện thực, phải nghiên cứu sâu sắc các biện pháp về kinh tế, kỹ thuật và tổ chức. Như Hồ Chủ tịch thường nhắc nhở, đặt chỉ tiêu là một thì phải có biện pháp gấp rưỡi, và phải có quyết tâm gấp đôi để bảo đảm thực hiện vượt mức kế hoạch.

Làm kế hoạch là dự kiến, tức là phải nhìn xa, phải đi trước việc thực hiện, phải kết hợp việc trước mắt và việc lâu dài, phải chuẩn bị mọi mặt làm cho các hoạt động phát triển được liên tục. Vì thế, kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất phải chuẩn bị thiết thực cho kế hoạch 5 nǎm lần thứ hai; kế hoạch nǎm này phải tích cực chuẩn bị cho kế hoạch nǎm sau. Chúng ta lại phải tiến tới lập các quy hoạch dài hạn về phát triển nông nghiệp, về phát triển công nghiệp, về đào tạo cán bộ, v.v.; và phải cố gắng phối hợp từng phần trên kế hoạch dài hạn với các nước anh em. Về kế hoạch hàng nǎm, chúng ta phải khắc phục khó khǎn, cố gắng xây dựng kế hoạch và giao nhiệm vụ cho các ngành, các địa phương sớm hơn; chấm dứt tình trạng vì kế hoạch làm chậm, thiếu thời giờ chuẩn bị các điều kiện về vật chất và kỹ thuật, cho nên đầu nǎm thì thong thả, cuối nǎm thì quá khẩn trương, lãng phí nhiều sức người, sức của, ảnh hưởng không tốt đến nhịp độ phát triển. Trong các bộ phận của kế hoạch, chúng ta phải xây dựng sớm kế hoạch sản xuất nông nghiệp, để kịp phát động vụ Đông - Xuân; xây dựng sớm kế hoạch xây dựng cơ bản để đẩy mạnh liên tục đà xây dựng trong quý tư của nǎm trước và quý một, quý hai của nǎm sau, là những quý thời tiết thuận lợi cho việc xây dựng cơ bản. Nhất là chúng ta phải hết sức cố gắng cải tiến việc lập kế hoạch xuất nhập khẩu để có thể ký kết kịp thời với các nước anh em, bảo đảm cung cấp các thiết bị và nguyên liệu cần thiết cho các ngành xây dựng và sản xuất được đúng hạn.

Trong nǎm tới, cǎn cứ vào Nghị quyết của Đại hội và dựa vào dự án số kiểm tra, chúng ta sẽ xây dựng kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất. Cần cải tiến một bước việc xây dựng kế hoạch ở các cấp, các ngành cũng như việc xây dựng kế hoạch Nhà nước để làm tốt bản kiến nghị về kế hoạch 5 nǎm.

Từ những chủ trương và những chỉ tiêu của kế hoạch, chúng ta phải làm thế nào biến thành hành động tự giác của hàng triệu quần chúng, đem lại những kết quả tốt nhất về vật chất và tinh thần theo những mục tiêu cụ thể đã định trước, nhằm đưa xã hội tiến lên từng bước, làm cho lý tưởng xã hội chủ nghĩa cao quý của chúng ta trở thành hiện thực.

Muốn thế, chúng ta phải nâng cao nǎng lực của Đảng về chỉ đạo thực hiện kế hoạch và phải tǎng cường vai trò của Nhà nước trong việc quản lý thực hiện kế hoạch, phát động một phong trào thi đua yêu nước sôi nổi, sâu rộng của đông đảo quần chúng.

Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương đã đề ra yêu cầu phải tǎng cường chỉ đạo về các mặt tư tưởng, chính sách và tổ chức; đó là những vấn đề rất quan trọng mà chúng ta cần phải nghiên cứu cụ thể và kịp thời giải quyết để cải tiến công tác quản lý kinh tế của chúng ta cho phù hợp với sự phát triển của quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa và của sức sản xuất. Cần giáo dục cho quần chúng hiểu rõ đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, nâng cao lòng yêu nước, chí cǎm thù bọn Mỹ - Diệm và ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa của quần chúng, động viên nhiệt tình lao động và tinh thần dám nghĩ dàm làm của quần chúng. Muốn biến sức mạnh tinh thần ấy thành sức mạnh vật chất, phát huy mọi khả nǎng của quần chúng, chúng ta cần phải hết sức tǎng cường việc tổ chức thực hiện. Cần tiếp tục thực hiện việc phân cấp quản lý một cách có hệ thống; đi đôi với việc phân cấp quản lý về sản xuất, xây dựng, vận tải, đào tạo cán bộ..., cần có sự phân cấp thích đáng về quản lý tài chính, quản lý vật tư, quản lý thực hiện kế hoạch. Trên cơ sở tǎng cường sự lãnh đạo tập trung và thống nhất của trung ương, cần hết sức phát huy tính tích cực và sáng tạo của các địa phương, của các xí nghiệp, nâng cao nǎng lực và trách nhiệm của cấp uỷ Đảng và Uỷ ban hành chính ở các khu tự trị, các khu công nghiệp, các thành phố, các tỉnh trong việc quản lý kinh tế. Các bộ cần phối hợp chặt chẽ với nhau và với các địa phương nhằm giải quyết hợp lý các yêu cầu về phát triển kinh tế và vǎn hoá của toàn quốc và của địa phương, bảo đảm phát triển cân đối các mặt hoạt động trong từng ngành cũng như trong từng địa phương, khắc phục tệ quan liêu, lãng phí, tham ô. Các đoàn thể quần chúng có nhiệm vụ và vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và động viên quần chúng thực hiện kế hoạch, cho nên giữa các cơ quan kinh tế và vǎn hoá của Nhà nước và Công đoàn, Đoàn Thanh niên Lao động, Hội Liên hiệp Phụ nữ phải phối hợp chặt chẽ trong mọi hoạt động có quan hệ với nhau, chấp hành tốt các chủ trương của Đảng và Nhà nước. ở các xí nghiệp, nông trường, công trường, cần phát huy những thắng lợi bước đầu trong công tác cải tiến quản lý, thi hành đúng chế độ trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị, tǎng cường sự lãnh đạo của Đảng uỷ và vai trò tham gia quản lý của công đoàn và công nhân viên chức; tiếp tục sửa đổi các chế độ, thể lệ; tổ chức và động viên công nhân thi đua cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất. Để phục vụ tốt công tác cải tiến quản lý ở các xí nghiệp, nông trường, công trường, phát huy tính tích cực và sáng tạo của công nhân, đẩy mạnh phát triển sản xuất một cách toàn diện, các bộ cần phải nâng cao trình độ quản lý thực hiện kế hoạch, tǎng cường công tác quản lý vật tư, quản lý kỹ thuật, quản lý lao động, quản lý tài vụ, tập trung sức chỉ đạo các đơn vị trọng điểm, đi sát giải quyết kịp thời các khó khǎn và các yêu cầu của các cơ sở. Đi đôi với việc tǎng cường chỉ đạo đối với kinh tế quốc doanh, cần tǎng cường chỉ đạo đối với kinh tế hợp tác xã. Việc nghiên cứu và ban hành các chính sách cụ thể đối với các hợp tác xã nông nghiệp, thủ công nghiệp, có tác dụng rất quan trọng thúc đẩy hoàn thành tốt công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa, đồng thời, hướng dẫn các hợp tác xã phát triển sản xuất theo yêu cầu của kế hoạch Nhà nước. Cần theo dõi sát những chuyển biến của phong trào cải tạo xã hội chủ nghĩa, giải quyết đúng đắn và kịp thời các yêu cầu phát triển của phong trào, khắc phục các khó khǎn thiếu sót, động viên tinh thần phấn khởi và nhiệt tình lao động của quần chúng xã viên. Các cấp uỷ cần nắm vững chỉ đạo điển hình một số hợp tác xã, phổ biến rộng rãi các kinh nghiệm tốt, ngǎn ngừa các lệch lạc, chú trọng giúp đỡ các hợp tác xã tǎng cường công tác quản lý sản xuất, quản lý lao động, quản lý tài vụ, sử dụng hợp lý quỹ tích luỹ, giải quyết đúng đắn các mối quan hệ giữa hợp tác xã và xã viên, giữa hợp tác xã và Nhà nước.

Trong cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa hiện nay ở miền Bắc, chúng ta chuyển trọng tâm vào việc xây dựng chủ nghĩa xã hội; vì thế, hơn bao giờ hết, Đảng ta phải nâng cao nǎng lực chỉ đạo kinh tế và vǎn hoá của mình theo kịp với yêu cầu của nhiệm vụ, đồng thời phải tǎng cường vai trò của Nhà nước trong việc quản lý thực hiện kế hoạch. Đó là một điều kiện cơ bản để bảo đảm thực hiện đường lối chung của miền Bắc, trước mắt là bảo đảm hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất.

Thưa các đồng chí,

Hiện nay, ở khắp nơi trên miền Bắc nước ta, phong trào thi đua yêu nước của các tầng lớp quần chúng lao động đang phát triển mạnh mẽ. Mọi người đều ra sức phấn đấu thực hiện thắng lợi kế hoạch nǎm 1960 và kế hoạch 3 nǎm, lấy thành tích để chào mừng ngày hội lớn của dân tộc kỷ niệm 15 nǎm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà và chào mừng Đại hội Đảng. Thắng lợi của Đại hội sẽ động viên thêm mạnh mẽ tinh thần tin tưởng, phấn khởi của nhân dân, tạo đà thuận lợi cho việc bước vào kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất.

Chúng ta đều thấy rằng nhiệm vụ của kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất rất nặng nề, đồng thời đó cũng là những nhiệm vụ rất vẻ vang. Với việc hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 nǎm, nền kinh tế miền Bắc sẽ có những chuyển biến rõ rệt; như Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương đã nêu lên, "đó là một bước rất quan trọng của nhân dân ta trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội". Từ một nền kinh tế nông nghiệp rất lạc hậu, đại bộ phận là sản xuất cá thể phân tán, công nghiệp hầu như chưa có, trong vòng hơn 10 nǎm sau chiến tranh, chúng ta sẽ tiến lên một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa có nông nghiệp phát triển và công nghiệp phát triển với tỷ trọng xấp xỉ ngang nhau. "Đó là một bước rất quan trọng..." là vì qua bước này, trong kế hoạch 5 nǎm lần thứ hai, chúng ta có thể tiến lên xây dựng miền Bắc nước ta thành một nước công, nông nghiệp xã hội chủ nghĩa, thanh toán về cǎn bản tình trạng sản xuất còn lạc hậu hiện nay.

Đến cuối nǎm 1965, quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa dưới hai hình thức sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể sẽ chiếm ưu thế tuyệt đối trong nền kinh tế quốc dân; cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội sẽ được xây dựng bước đầu trong các ngành nông nghiệp, giao thông vận tải, nhất là trong công nghiệp; cán bộ xây dựng kinh tế và công nhân lành nghề đều tǎng thêm về số lượng và một phần về chất lượng; phong trào thi đua yêu nước của quần chúng sẽ ngày càng sâu rộng, sôi nổi. Chúng ta sẽ tích cực phấn đấu để tạo ra những nhân tố ấy; và dựa vào những nhân tố ấy, chúng ta sẽ tiếp tục đưa sự nghiệp kinh tế và vǎn hoá ở miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Về nông nghiệp, từ sản xuất nhỏ phân tán, các hợp tác xã sẽ tiến dần lên quy mô ngày càng lớn; dựa vào việc cải tiến nông cụ, cải tiến kỹ thuật, bước đầu thuỷ lợi hoá và bước đầu cơ giới hoá, chúng ta sẽ giải quyết vững chắc vấn đề lương thực và đẩy mạnh phát triển các ngành khác toàn diện hơn, nhất là về cây công nghiệp và chǎn nuôi, tạo cơ sở thuận lợi cho việc thực hiện công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa.

Về công nghiệp, sau kế hoạch 5 nǎm, trên miền Bắc nước ta sẽ hình thành khoảng 10 khu vực công nghiệp, trong đó có những khu vực tương đối tập trung là Hà Nội, Thái Nguyên, Việt Trì, Hải Phòng, Hòn Gai. ở miền núi, chúng ta bắt đầu xây dựng một số cơ sở công nghiệp quan trọng. Các ngành công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ chủ yếu sẽ được xây dựng thành một hệ thống ngày càng cân đối, có khả nǎng cung cấp một phần quan trọng về gang thép, phân bón..., một phần về thiết bị, và bảo đảm cung cấp hầu hết các hàng tiêu dùng thông dụng cho nhân dân lao động. Nhờ công nghiệp và nông nghiệp cùng phát triển nhanh, miền Bắc nước ta sẽ tiến một bước quan trọng trên con đường xây dựng kinh tế tự chủ, đồng thời khả nǎng hợp tác quốc tế của nước ta với các nước anh em cũng sẽ dần dần được mở rộng.

Đi đôi với việc phát triển kinh tế và dựa trên cơ sở sản xuất ngày càng tǎng, đời sống vật chất và vǎn hoá của nhân dân lao động sẽ được cải thiện thêm một bước rõ rệt. Những trẻ em đến tuổi đi học đều được học tập; những người lớn tuổi đều được bổ túc vǎn hoá; sau kế hoạch 5 nǎm, ở miền xuôi sẽ

cǎn bản thực hiện xong việc phổ cập giáo dục cấp I. Những người đến tuổi lao động đều có thể có việc làm. Mọi người có tài nǎng đều được giúp đỡ, khuyến khích, có điều kiện phát huy sức sáng tạo của mình để góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thu nhập thực tế của công nhân, nông dân sẽ được tǎng thêm một cách thích đáng; nhân dân lao động sẽ được ǎn no, mặc ấm và có thể mua sắm thêm các đồ dùng cần thiết; phúc lợi xã hội ở thành thị và nông thôn sẽ ngày càng được cải thiện.

Chúng ta đang đứng trước những triển vọng tốt đẹp. Chúng ta phải ra sức phấn đấu để biến những khả nǎng ấy thành hiện thực. Dưới ánh sáng của những Nghị quyết của Đại hội và sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương, với sự giúp đỡ tận tình của các nước anh em, với truyền thống phấn đấu anh dũng, lao động cần cù, nhất định nhân dân ta sẽ thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ của kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất, đưa miền Bắc tiến lên một bước vững vàng trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội, củng cố miền Bắc làm cơ sở vững chắc cho cuộc đấu tranh thống nhất Tổ quốc.