Với chức năng chủ yếu là lãnh đạo chính trị, xử lý đúng những vấn đề chính trị để dẫn dắt giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc đi lên chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc, đòi hỏi Đảng phải không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị.

Thiếu phẩm chất đó thì Đảng không thể lãnh đạo được cách mạng và cũng không còn xứng đáng là đội tiên phong nữa. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI xác định, vấn đề hàng đầu trong việc tăng cường xây dựng Đảng về chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng hiện nay là: “Nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ của toàn Đảng và của mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết của cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; không dao động trong bất cứ tình huống nào”¹.

Bản lĩnh là tính tự quyết một cách độc lập về thái độ, hành động của một con người hay một tổ chức, không vì hoặc chịu áp lực từ bên ngoài mà thay đổi quan điểm. Bản lĩnh thể hiện sự trưởng thành, sự vững vàng, nhất là càng trước khó khăn, thử thách, bản lĩnh càng bộc lộ rõ và càng được tôi luyện, kiên định hơn. Có bản lĩnh là có được phẩm chất quyết định sự sống còn và thành công của mỗi cá nhân, tổ chức; và ngược lại.

Với vị thế là đội tiên phong chính trị của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc, chức năng chủ yếu của Đảng là lãnh đạo chính trị, xử lý đúng những vấn đề chính trị để dẫn dắt giai cấp, nhân dân, dân tộc đi lên chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Sứ mệnh đó đòi hỏi Đảng phải rất vững vàng, độc lập, sáng tạo trong việc đề ra và tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách cũng như xây dựng nội bộ Đảng đoàn kết, vững mạnh; không dao động trước khó khăn, thử thách. Tức là Đảng phải có bản lĩnh chính trị cao. Thiếu phẩm chất đó thì Đảng không thể lãnh đạo được cách mạng và cũng không còn xứng đáng là đội tiên phong nữa.

Bản lĩnh chính trị của Đảng thể hiện ở tính kiên định về mục tiêu, lý tưởng đã lựa chọn; nhất quán nguyên tắc tổ chức và hoạt động; sự linh hoạt, mềm dẻo trong sách lược; tính độc lập, tự quyết, sáng tạo trong các quyết sách; thái độ và cách xử lý các tình huống phức tạp, khó khăn trong quá trình thực hiện đường lối, chính sách; sự nhạy cảm với cái mới và khả năng tự đổi mới; kiên quyết và sáng tạo trong đấu tranh chống lại sự tấn công của kẻ thù để bảo vệ mình; sự vững vàng, kiên định về lập trường chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trước hết là sự trung thành với học thuyết Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng và chế độ chính trị mà người đảng viên đã lựa chọn và phấn đấu với thái độ dứt khoát, với sự tự chủ, độc lập, sáng tạo trong mọi hoạt động.

Nói gọn lại, bản lĩnh chính trị của Đảng vừa là sự kiên định mục tiêu, con đường đã chọn, vừa biết mềm dẻo, linh hoạt, sáng tạo để thực hiện mục tiêu đã định; có sức chiến đấu cao, không hoang mang, dao động trước khó khăn; không giấu diếm khuyết điểm, sai lầm mà dám thẳng thắn thừa nhận sai lầm, khuyết điểm để tự sửa chữa, không ngừng đổi mới để phát triển.

Bản lĩnh chính trị của Đảng do nhiều yếu tố tạo nên. Yếu tố cơ bản hàng đầu là tính khoa học, đúng đắn của nền tảng tư tưởng, đường lối chính trị. Có lý luận cách mạng khoa học mới giúp Đảng xác định rõ mục tiêu, đường lối cách mạng, không bị lúng túng, mất phương hướng khi khó khăn. Có đường lối chính trị đúng đắn, sự lãnh đạo của Đảng mới vững vàng, cán bộ, đảng viên của Đảng mới tin tưởng, kiên định. Đó là sự giác ngộ lý tưởng, tinh thần cách mạng, sự thông minh sáng tạo của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Sức mạnh, trí tuệ, sự vững vàng của Đảng do toàn Đảng tạo nên. Chỉ có một đội ngũ cán bộ, đảng viên có ý thức rõ về mục tiêu lý tưởng cách mạng và có tinh thần cách mạng cao, đồng thời có trí tuệ mới giúp Đảng xây dựng nên bản lĩnh chính trị kiên cường, sáng suốt. Đó còn là sự vững vàng, từng trải và trí tuệ của các lãnh tụ Đảng. V.I. Lê-nin chỉ rõ, đảng là “do các lãnh tụ lãnh đạo”². Bản lĩnh chính trị của Đảng thể hiện tập trung ở bản lĩnh của cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng là Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị. Đó cũng là truyền thống, kinh nghiệm của Đảng. Truyền thống là chỗ dựa, là sự khích lệ niềm tin để các thế hệ cán bộ, đảng viên của Đảng vượt lên khó khăn và vươn tới. Kinh nghiệm lịch sử giúp Đảng bình tĩnh trước mọi tình huống, xử lý đúng các vấn đề phức tạp, tránh được sai lầm.

Bản lĩnh chính trị tạo nên sức mạnh, uy tín, sự thống nhất ý chí, hành động của Đảng, bảo đảm cho Đảng vượt qua mọi thử thách, đưa cách mạng đến thắng lợi. Thực tiễn lịch sử cách mạng Việt Nam, cả trong đấu tranh giành chính quyền và xây dựng, bảo vệ đất nước cho thấy, khi nào Đảng thể hiện được bản lĩnh chính trị vững vàng, độc lập, sáng tạo thì cách mạng phát triển thuận lợi, thắng lợi to lớn; ngược lại, khi nào Đảng có biểu hiện thiếu tính độc lập, tự quyết, mắc bệnh giáo điều, rập khuôn, không đổi mới kịp thời thì khi đó cách mạng gặp khó khăn, thậm chí bị tổn thất lớn.

Lịch sử cách mạng Việt Nam 76 năm qua đã khẳng định Đảng Cộng sản Việt Nam là một đảng có bản lĩnh chính trị vững vàng. Mới 15 tuổi, Đảng đã lãnh đạo thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám, trở thành đảng cầm quyền. Đảng đã lãnh đạo toàn dân làm hai cuộc kháng chiến oanh liệt chống xâm lược, giành lại hoà bình, độc lập, tự do, thống nhất đất nước. Đảng đã chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua những thử thách ngặt nghèo khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu sụp đổ, đưa công cuộc đổi mới 20 năm qua từng bước tiến lên và giành được những thắng lợi to lớn, có ý nghĩa lịch sử.

Tuy nhiên, thời gian qua, cùng với những tiến bộ quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, Đại hội X của Đảng đã chỉ rõ những hạn chế không thể xem thường. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong một bộ phận cán bộ của Đảng diễn ra nghiêm trọng; nhiều tổ chức cơ sở đảng thiếu sức chiến đấu và không đủ năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh; cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng chưa đạt yêu cầu; chưa ngăn chặn và đẩy lùi tệ tham nhũng, lãng phí, quan liêu; việc xử lý cán bộ sai phạm chưa kịp thời, kiên quyết; tính định hướng, tính chiến đấu, tính thuyết phục và hiệu quả công tác tư tưởng chưa cao; đấu tranh chống âm mưu “diễn biến hoà bình”, chống tuyên truyền phản động của các thế lực thù địch, bác bỏ các quan điểm sai trái thiếu chủ động và sắc bén; việc kiện toàn tổ chức bộ máy của Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng còn chậm, lúng túng, chưa đạt yêu cầu … Những hạn chế làm xâm hại bản lĩnh chính trị của Đảng, làm giảm sút năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, gây lo lắng, bức xúc trong Đảng và nhân dân.

Trong khi đó, tình hình trong nước và quốc tế đang đặt ra nhiều thách thức đối với bản lĩnh chính trị của Đảng. Sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; sự chủ động mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế, đang tạo ra những cơ hội phát triển đất nước mạnh mẽ nhưng cũng đòi hỏi Đảng phải đổi mới hơn nữa, vững vàng hơn nữa để xử lý kịp thời, chính xác những vấn đề mới, những thách thức mới, nhất là những thách thức đe doạ trực tiếp đến vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng.

Các thế lực thù địch lợi dụng sự thoái trào của cách mạng thế giới, những khó khăn về kinh tế, xã hội, những thiếu sót của Đảng mưu toan phá hoại Đảng cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Tình hình đó càng đòi hỏi Đảng phải nâng cao hơn nữa bản lĩnh chính trị, tổ chức đấu tranh kịp thời, sắc bén chống âm mưu “diễn biến hoà bình”, chống tuyên truyền phản động của các thế lực thù địch, bác bỏ các quan điểm sai trái.

Bản lĩnh chính trị của Đảng không tự nhiên mà có, nó được hun đúc, hình thành và thử thách qua thực tiễn đấu tranh và lãnh đạo cách mạng của Đảng cùng dân tộc và nó phải được củng cố không ngừng bằng nỗ lực của toàn Đảng. Trong giai đoạn hiện nay, để nâng cao bản lĩnh chính trị của Đảng, cần tiếp tục làm tốt một số vấn đề chủ yếu sau:

Một là, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; giữ vững các nguyên tắc tổ chức, hoạt động cơ bản của Đảng.

Các thế lực thù địch ra sức tuyên truyền phủ nhận các giá trị của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng ta, mưu đồ gây hoài nghi, dao động trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Mặc dù vậy, con đường cách mạng gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội đã được nhân dân ta ủng hộ và được minh chứng là đúng đắn bởi những thành quả cách mạng lớn lao hơn 76 năm qua.

Vì vậy, tiếp tục giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; giữ vững các nguyên tắc tổ chức, hoạt động cơ bản của Đảng luôn là một thách thức lớn đối với bản lĩnh chính trị của Đảng hiện nay. Điều đó, đòi hỏi các tổ chức đảng từ trung ương tới chi bộ phải giữ vững các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt của một đảng mác-xít: tập trung dân chủ, lãnh đạo tập thể, tự phê bình và phê bình, đoàn kết thống nhất. Đó là lẽ sống còn đối với Đảng. Hiện nay, các thế lực thù địch đang dùng nhiều thủ đoạn nhằm làm cho Đảng ta xa rời dần các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt cơ bản, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ và lãnh đạo tập thể, vì vậy, Đảng phải làm cho mọi cán bộ, đảng viên nhận thức đúng vai trò, nội dung của các nguyên tắc này và âm mưu của các thế lực thù địch để kiên quyết bảo vệ các nguyên tắc “thử vàng” này; mặt khác, tổ chức chặt chẽ việc thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, đề phòng và khắc phục những lệch lạc, sai lầm từ trong nhận thức tới hành động như trong thời gian qua.

Hai là, không ngừng nâng cao trình độ trí tuệ của Đảng, phát triển lý luận, giải đáp kịp thời những vấn đề lý luận và thực tiễn do cuộc sống đặt ra.

Không có trí tuệ thì không thể có bản lĩnh. Bởi vậy, để tiếp tục nâng cao bản lĩnh chính trị, Đảng tiếp tục nâng cao trình độ trí tuệ của toàn Đảng. Điều đó thể hiện trước hết ở trình độ tư duy chính trị, tư duy lý luận, khả năng nắm bắt các quy luật chính trị, kinh tế - xã hội để đề ra đường lối, chủ trương lãnh đạo cách mạng đúng đắn; ở trình độ lãnh đạo, chỉ đạo chiến lược và sách lược của Đảng; ở khả năng tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận; ở khả năng phát hiện sai lầm để chỉnh đốn và đổi mới.

Cần đẩy mạnh nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, bảo đảm cho Đảng có đầy đủ cơ sở khoa học để xây dựng đường lối, sách lược chính trị đúng đắn, tự chủ; giải đáp kịp thời những vấn đề lý luận và thực tiễn do cuộc sống và công cuộc đổi mới đặt ra; khắc phục tình trạng lý luận bị lạc hậu. Nâng cao tính linh hoạt, mềm dẻo trong các chủ trương, chính sách, kịp thời thay đổi những chủ trương không còn phù hợp; kiên quyết vượt qua sự trói buộc của những quan điểm, tư tưởng, kinh nghiệm cũ, lỗi thời. Chủ trương, chính sách phải phù hợp đòi hỏi của cuộc sống, của nhân dân.

Tiếp tục đổi mới và tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ trí tuệ cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt không chỉ giỏi về chỉ đạo thực tiễn mà còn có năng lực tư duy lý luận độc lập, sáng tạo, có tầm nhìn xa trông rộng, luôn chủ động, sáng tạo trong hoạt động lãnh đạo, quản lý, lôi cuốn quần chúng nhân dân đông đảo tích cực thực hiện hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.

Ba là, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, xử lý nghiêm minh những cán bộ, đảng viên sai phạm, làm trong sạch bộ máy Đảng và Nhà nước, làm lành mạnh các quan hệ xã hội.

Quyết tâm đấu tranh hiệu quả chống tham nhũng là một trong những biểu hiện sinh động nhất bản lĩnh chính trị của Đảng hiện nay. Phải coi đây là một cuộc chiến chống giặc “nội xâm”, cuộc đấu tranh với những kẻ thù ngay trong nội bộ Đảng, trong mỗi cán bộ, đảng viên. Muốn giành thắng lợi trong cuộc chiến chống tham nhũng, Đảng phải hành động quyết liệt, không nói suông, không nể nang. Phải triệt tiêu các cơ hội nảy sinh tham nhũng đồng thời kiên quyết điều tra các vụ tham nhũng, xử lý nghiêm minh những cán bộ, đảng viên tham nhũng bất kể ở cấp nào, chức vụ nào.

Điều quan trọng là, xây dựng phong trào quần chúng đấu tranh chống tham nhũng. Để động viên toàn Đảng, toàn dân hăng hái tham gia đấu tranh chống tham nhũng, Đảng, Nhà nước cần có hình thức khen thưởng xứng đáng cho những người có công, những chiến sỹ tiên phong trên mặt trận nóng bỏng này.

Bốn là, kiên quyết khắc phục những yếu kém, khuyết điểm trong tổ chức và hoạt động của bộ máy Đảng, Nhà nước và các tổ chức trong hệ thống chính trị.

Trước mắt, cần rà soát lại những vấn đề yếu kém, bất cập đã bộc lộ hoặc đang gây bức xúc trong dư luận về chủ trương, tổ chức, cơ chế, phương thức hoạt động của Đảng, Nhà nước, đoàn thể, trên cơ sở đó tập trung chỉ đạo khắc phục đồng bộ và có trọng tâm, trọng điểm. Những gì còn chồng chéo, chưa rõ, gây khó khăn cho các doanh nghiệp, các cơ quan chức năng thực thi nhiệm vụ phải bị loại bỏ ngay. Những vấn đề quan trọng và cấp bách hiện nay: cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ; cơ chế Đảng lãnh đạo công tác cán bộ; cơ chế bầu cử, kiểm tra, giám sát quyền lực… cần được cụ thể hoá, thể chế hoá theo tinh thần đổi mới, bảo đảm phù hợp với yêu cầu phát triển. Kiên quyết loại bỏ những quy định, cách làm cản trở việc phát huy sức mạnh toàn dân, cản trở sự phát triển của đất nước. Tập trung chỉ đạo xử lý các “điểm nóng”, các vấn đề phức tạp liên quan đến ổn định chính trị, không để các thế lực thù địch lợi dụng, kích động.

Năm là, nâng cao cảnh giác và tính sắc bén trong cuộc đấu tranh tư tưởng, đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống diễn biến hoà bình, các luận điệu cơ hội, phá hoại Đảng.

Cuộc đấu tranh chống “diễn biến hoà bình”, đấu tranh tư tưởng chống các quan điểm cơ hội, phá hoại Đảng đang là một thách thức lớn. Thông qua cuộc đấu tranh này, Đảng rèn luyện bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đảng tập hợp các lực lượng làm công tác lý luận trong và ngoài Đảng để nâng cao tính đồng bộ và thống nhất, sắc bén và hiệu quả trong cuộc đấu tranh tư tưởng, kịp thời phản bác, vạch trần những luận điệu sai trái, phá hoại Đảng. Tuy nhiên, cần chú ý phân biệt hiện tượng khác nhau về ý kiến trong Đảng với những luận điệu cơ hội, xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, công cuộc đổi mới đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo, của các thế lực thù địch. Sự khác nhau về ý kiến trong Đảng là hiện tượng bình thường trong quá trình hoạt động của Đảng. Do đó, cần tôn trọng, tìm hiểu nghiêm túc, tránh vội vàng chụp mũ những ý kiến khác nhau đó; đồng thời, phải giữ nghiêm việc thực hiện Điều lệ Đảng (đảng viên có ý kiến khác phải chấp hành đúng qui định của Điều lệ Đảng, không được tự ý truyền bá ý kiến trái với nghị quyết của Đảng ra ngoài tổ chức đảng).

Sáu là, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Xây dựng cấp ủy các cấp thật sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị vững vàng của Đảng. Đẩy mạnh giáo dục, bồi dưỡng lý luận chính trị, truyền thống của Đảng, của dân tộc cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhằm nâng cao tình cảm cách mạng, ý thức cảnh giác đối với các âm mưu, thủ đoạn phá hoại Đảng của các thế lực thù địch. Thường xuyên động viên đảng viên nêu cao và tăng cường ý thức chính trị, ý thức bảo vệ Đảng; học tập, đổi mới tư duy, nắm vững đường lối đổi mới của Đảng, tự giác khắc phục sự trì trệ, lạc hậu, bảo thủ trong tư tưởng và hành động.

Cấp uỷ các cấp là tiêu biểu cho bản lĩnh chính trị của toàn Đảng và của mỗi tổ chức đảng. Lựa chọn vào ban chấp hành các cấp những đảng viên thực sự ưu tú, thật sự trung thành, thật sự thông suốt và nhất trí với đường lối và quan điểm của Đảng, thật sự dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong việc thực thi nhiệm vụ được giao phó.

__________________

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr 131

2. V.I. Lê-nin: Toàn tập, Nxb Tiến bộ, Mát-xcơ-va, 1977, t.41, tr. 32