Thủ đô Bradavin của nước Cộng hoà Nhân dân Công Gô (nay là Cộng - hoà Công Gô) tuy nhỏ, nhưng đẹp và rất trật tự. Vào những năm 1988 đến năm 1992, nơi đây thường diễn ra các cuộc Hội nghị, Hội thảo, các cuộc gặp gỡ quốc tế của các nước á, Phi và Mỹ La tinh. Khi chúng tôi, những người Việt Nam làm việc ở Bradavin có dịp tiếp xúc với các bạn ấy, họ thường hỏi thăm về Bác Hồ, về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, về anh Nguyễn Văn Trỗi… 

Năm 1988, bạn tổ chức ngày Lễ Quốc tế Lao động (1-5) rất long trọng, có diễu hành lớn qua Quảng trường Marien N'gouabi (tên vị Tống thống đầu tiên của CHND Công Gô) và các đường phố lớn ở Thủ đô Bradavin. Công việc chuẩn bị tiến hành từ giữa tháng 4-1988 khi ấy tôi làm việc tại Bộ Giáo dục Công Gô với tư cách chuyên gia Hội hoạ; Bộ này tham gia diễu hành ngày Quốc tế Lao động bằng đội ngũ các thấy, cô giáo dạy giỏi và đội ngũ các học sinh xuất sắc mang các biểu ngữ, panô trình bày thành tích giáo dục. Tôi được mời đến gặp Bà Bernadette Bayol, Bộ trưởng Bộ Giáo dục. 

Bà Bayol yêu cầu tôi vẽ 2 bức chân dung cỡ lớn để đi diễu hành ngày 1 tháng 5: một là vẽ cố Tổng thống Marien N'gouABI, phía dưới kẻ dòng chữ "Trường học thoải mái" tiếng Pháp: "Ecole àgréablel" đó là phương châm của Cố Tổng thống đề ra cho ngành Giáo dục, ý nói: "Học hành phải vui vẻ thoải mái mới đạt kết quả cao", hai là vẽ chân dung đương kim Tổng thống: Đại tá Denis Sassou N’guesso, phía dưới kẻ dòng chữ "Môi trường học là một cánh đồng" - "Chaque Ecole, un Champ" ý Tổng thống nói: "Dạy và học đều phải tích cực, cần mẫn như công việc đồng áng". Chân dung 2 vị Tổng thống đều có kẻ khẩu hiệu ở phía dưới bằng tiếng Pháp vì nước Công Gô nói tiếng Pháp. 

Tôi vui vẻ nhận vẽ hai bức chân dung nói trên và nói với Bà Bộ trưởng và các vị trợ lý rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh có lời dạy bảo rất hay. Các bạn Công Gô hỏi: "Lời dạy bảo của Bác Hồ thế nào?". Tôi có dụng ý dùng từ Chủ tịch Hồ Chí Minh. (président Hồ Chí Minh) sau đó tôi chú ý thấy bà Bộ trưởng dùng từ bác Hồ". (Uncle Hồ) khiến tôi cảm động và thấy tình cảm càng thân thiết với Công Gô. Tôi giới thiệu câu nói của văn học "Vì lợi ích mười năm trồng cây. Vì lợi ích trăm năm trồng người" tiếng Pháp: "Pour leo inte'zêtrắng de dix ans, on plante larbre, pour ceux de cent ans, on cultive l’homme". Nghe xong câu ấy, từ bà Bộ trưởng Bernadette Bayol, ông Đổng lý Văn phòng D'Nimina - Gilbert đến các vị trợ lý Bộ Giáo dục đều đứng cả dậy vỗ tay reo: - "Thật là lời dạy của một vị đại triết gia". Ông Touloulon ghi vào văn bản. 

Vậy là bà Bộ trưởng chỉ thị cho tôi vẽ 3 bức chân dung. Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tổng thống Marien N'gouabi - Tổng thống Denis Sassou N’guesso với các phương châm như đã nói ở trên. Ông Đổng lý văn phòng điều ngay thợ mộc đen đóng khung panô, căng vải để vẽ bằng sơn dầu và mang đến cơ man nào là bia, rượu vang đường, sữa, bơ, pho mát, xúc xích… để bồi dưỡng cho hoạ sĩ. Các chuyên gia Việt Nam đang làm việc ở Công Gô thời gian ấy cũng được nghỉ 10 ngày để phục vụ cho việc thể hiện 3 tranh chân dung cỡ lớn (3mx2m), đó là kỹ sư Đặng Vũ Tường và 2 bác sĩ khoa Nhi: Trịnh Thị Mai Anh và Nguyễn Văn Lai. Họ đem sữa, pha chè, nấu ăn rửa bát… phục vụ chu đáo cho anh em thể hiện các bức chân dung. 

Và thế là trong Ngày hội Quốc tế Lao động năm ấy, đoàn người diễu hành trùng điệp trong tiếng nhạc Quốc tế ca hùng tráng - Những hàng người đi đầu giương cao các bức chân dung các nhà lãnh đạo cách mạng trong đó có chân dung Bác Hồ với dòng chữ " Vì lợi ích mười năm trồng cây.Vì lợi ích trăm năm trồng người". Ông Matoundp Albert, một trung sĩ trong Quân đội viễn chinh Pháp Cefeo (Corps expédi tionnaire franctas en Extrême-Orint) đã chạy sang hàng ngũ Việt Minh năm 1953 rồi ở lại Việt Nam đến năm 1973 mới hồi hương, nắm lấy tay tôi, vẻ hồ hởi cảm động. Ông nói tiếng Việt rất thạo: 

- Trông thấy chân Bác Hồ trong đoàn diễu hành, tôi nhớ da diết Thủ đô Hà nội.

Báo Văn Nghệ 18/5/2002