KẾT LUẬN

CỦA BAN BÍ THƯ

Về dự thảo Đề án "công nghiệp hoá nông nghiệp, nông thôn thời kỳ 2001 - 2010"

Trong ngày 03 và sáng ngày 04-01-2002, sau khi nghe Ban cán sự đảng Chính phủ báo cáo dự thảo Đề án "công nghiệp hoá nông nghiệp, nông thôn thời kỳ 2001 - 2010", nghe ý kiến phát biểu của một số cơ quan liên quan, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thảo luận và kết luận : 

1. Về tiêu đề của Đề án : 

- Trong đường lối và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nước ta của Đại hội IX đã xác định "phát triển kinh tế, công nghiệp hoá, hiện đại hoá là nhiệm vụ trung tâm", trong đó phải "Tăng cường sự chỉ đạo và huy động các nguồn lực cần thiết để đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn". 

Thực hiện Nghị quyết Đại hội IX, để đưa nông nghiệp, nông thôn nước ta lên một giai đoạn phát triển mới về chất, việc chuẩn bị Đề án về công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn trình Hội nghị Trung ương 5 sắp tới xem xét, quyết định là cần thiết và có ý nghĩa rất quan trọng. 

Theo đúng như tinh thần Nghị quyết Đại hội IX, tiêu đề của Đề án là "Đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn thời kỳ 2001 - 2010". 

2- Về phạm vi của Đề án : 

- Phạm vi Đề án bao gồm cả phát triển nông nghiệp và phát triển nông thôn, gắn công nghiệp hoá với hiện đại hoá. 

Đại hội IX xác định mọi hoạt động kinh tế được đánh giá bằng hiệu quả tổng hợp về kinh tế, tài chính, xã hội, môi trường và quốc phòng - an ninh. Do đó, việc đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn cũng cần phải được xem xét toàn diện cả về mặt kinh tế và mặt xã hội. 

Tuy nhiên, do đã có Nghị quyết Trung ương về kinh tế nhà nước, có các đề án về kinh tế hợp tác và hợp tác xã, kinh tế tư nhân, đề án về hệ thống chính trị ở cơ sở, nên nội dung công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp cần tập trung chủ yếu vào làm rõ sự phát triển của nông nghiệp về mặt lực lượng sản xuất. 

Song trong những nội dung của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông thôn, Đề án cần làm đậm nét hơn những nội dung về văn hoá, xã hội (trong Đề án những nội dung này còn ít so với những nội dung kinh tế của phần công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp). 

3- Về đánh giá thực trạng nông nghiệp, nông thôn hiện nay

- Bộ Chính trị, Ban Bí thư về cơ bản đồng ý với các đánh giá của Đề án. Song lưu ý thêm về một số vấn đề sau : 

+ Cần khẳng định rõ hơn những thành tựu đạt được trong phát triển nông nghiệp, nông thôn nước ta những năm đổi mới vừa qua là rất to lớn. 

+ Về nền nông nghiệp nước ta hiện nay cần đánh giá về cơ bản (hay nhìn chung) đã là nền nông nghiệp hàng hoá, nhưng ở trình độ thấp, không đồng đều giữa các vùng, các lĩnh vực. 

+ Đề án cần phân tích sâu hơn, đậm nét hơn những hạn chế, yếu kém của nông nghiệp, nông thôn hiện nay, như : trình độ phát triển kinh tế, văn hoá, ở nhiều vùng rất thấp, đời sống của nhân dân rất khó khăn; trình độ khoa học công nghệ của sản xuất lạc hậu, lao động thủ công, theo kinh nghiệm cổ truyền còn rất phổ biến; sản xuất manh mún, phân tán, quy mô nhỏ, tính tự phát cao; lao động dư thừa nhiều, tình trạng thiếu việc làm rất gay gắt, chênh lệch về thu nhập đang tăng lên, đời sống của nhân dân rất khó khăn... Tổng quát lại là năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh thấp; phát triển chưa bền vững, chưa đáp ứng được yêu cầu giải quyết nhiều vấn đề xã hội. 

Đây là những khó khăn lớn phải giải quyết khi đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn trong thời gian tới. 

4- Về nội dung phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 

- Khẳng định giữa công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn có quan hệ gắn bó mật thiết với nhau (có cả những nội dung trùng với nhau), nhưng đó vẫn là 2 vấn đề có nội dung khác nhau. Do đó, cần làm rõ nội dung của từng vấn đề : thế nào là công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp; thế nào là công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông thôn. 

Đề án đã nêu được những nội dung chủ yếu của mỗi quá trình. Nhưng cần bổ sung, hoàn chỉnh thêm các nội dung, như : đổi mới cơ chế kinh tế, đổi mới tổ chức sản xuất, phát triển các hình thức kinh tế hợp tác, quy hoạch phát triển nông thôn, xây dựng đời sống văn hoá tinh thần ở nông thôn, xây dựng nông thôn dân chủ, đoàn kết, lành mạnh, văn minh... 

5- Về quan điểm công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn 

- Bộ Chính trị, Ban Bí thư về cơ bản nhất trí với các quan điểm nêu trong đề án, nhưng lưu ý thêm một số điểm : 

+ Đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn phải chú ý tới chất lượng phát triển, tới hiệu quả kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, phòng chống, hạn chế tới mức thấp nhất thiệt hại do thiên tại gây ra, bảo vệ truyền thống văn hoá... để phát triển bền vững. 

+ Đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn trước hết phải tập trung ưu tiên cho mục tiêu giải quyết việc làm, xoá đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ở nhiều vùng nông thôn, đặc biệt đồng bào các dân tộc ở vùng sâu, vùng xa. 

+ Về quan điểm thứ 3 trong đề án : phát huy tiềm năng của các thành phần kinh tế... trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Đây là quan điểm chỉ đạo chung với sự phát triển chung của cả nền kinh tế, cần có sự vận dụng thích hợp với lĩnh vực nông nghiệp. Trong nông nghiệp, kinh tế nhà nước làm những việc mà các thành phần kinh tế khác không làm được, hỗ trợ cho các thành phần kinh tế khác phát triển, qua đó hướng dẫn, định hướng cho sự phát triển của các thành phần kinh tế khác. 

6- Về phương hướng phát triển 

- Bộ Chính trị, Ban Bí thư cho rằng việc tổng kết, nêu lên được các mô hình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn chung cho cả nước hay cho từng vùng là quan trọng và cần thiết. Song, nếu là mô hình thì cần phải cụ thể hơn. Những nội dung đã nêu trong Đề án là những phương hướng, phương châm thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn. 

+ Về phương hướng phát triển hài hoà giữa nông nghiệp và công nghiệp, cần nói rõ hơn là công nghiệp phải gắn bó chặt chẽ với nông nghiệp, phục vụ đắc lực cho quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn. 

Phương hướng phát triển hài hoà giữa các vùng cần phải nói rõ hơn là phải phát huy được tiềm năng và lợi thế của mỗi vùng. 

7- Về mục tiêu phát triển 

Cần có thêm các mục tiêu phát triển lâm nghiệp và thuỷ sản, là những ngành có nhiều tiềm năng phát triển nhanh trong những năm tới, có vai trò to lớn trong việc phát triển sản xuất hàng hoá, tạo thêm việc làm, tăng thêm thu nhập và góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 

8- Về các giải pháp 

Bộ Chính trị, Ban Bí thư cơ bản tán thành những giải pháp đã nêu trong Đề án. Đồng thời nhấn mạnh, bổ sung các giải pháp sau : 

+ Trước hết phải nhấn mạnh (hoặc phải có một phần trong đề án với nội dung cụ thể hơn) dành ưu tiên cho chính sách xoá đói, giảm nghèo, phát triển sản xuất, nâng cao đời sống của nhân dân ở nhiều vùng nông thôn, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa. Đây là vấn đề có ý nghĩa kinh tế, chính trị - xã hội lớn. 

+ Cần phải nhấn mạnh hơn vai trò của chính sách khoa học công nghệ đối với việc đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn. Phải hết sức quan tâm tới việc nghiên cứu, chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào nông nghiệp và nông thôn, đặc biệt là công nghệ sinh học, giống mới, quy trình sản xuất mới, công nghệ mới trong bảo quản, chế biến nông sản... Đây là nhân tố tạo ra sự phát triển nhảy vọt, nâng cao chất lượng phát triển của nông nghiệp, nông thôn. 

+ Gắn liền với đẩy mạnh chuyển giao, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào nông nghiệp, nông thôn, cần phải hết sức quan tâm tới giải pháp đào tạo cán bộ quản lý, cán bộ khoa học, đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp, nông thôn; có chính sách đưa cán bộ khoa học, cán bộ quản lý về làm việc ở nông thôn, gắn bó với nông thôn. 

+ Để đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn, các chính sách phải tập trung giải quyết được các vấn đề : 

Tích tụ tập trung ruộng đất để tạo ra sản xuất quy mô lớn bằng các hình thức và bước đi thích hợp. Đề án đã nêu một số cách làm tốt như : khuyến khích dồn thửa, đổi thửa; khuyến khích phát triển kinh tế hợp tác và góp quyền sử dụng đất làm cổ phần của nông dân trong các doanh nghiệp công nghiệp chế biến... Riêng việc thừa nhận thị trường quyền sử dụng đất cần phải cân nhắc kỹ; cần nghiên cứu tổng kết thực tiễn về vấn đề này chuẩn bị cho việc sửa đổi, bổ sung Luật đất đai. Sau khi sửa Luật đất đai sẽ thực hiện theo quy định của Luật. 

Giải quyết được việc làm, thúc đẩy việc phân công lại lao động trong nông nghiệp, nông thôn. Đây là vấn đề lớn, phải được giải quyết bằng nhiều biện pháp : phát triển ngành nghề, dịch vụ ở nông thôn, đưa công nghiệp sử dụng nhiều lao động về nông thôn... 

Tạo được thị trường cho nông sản hàng hoá và các sản phẩm của kinh tế nông thôn bằng nhiều hình thức, từ dự báo tình hình thị trường trong nước và quốc tế để định hướng, quy hoạch sản xuất, phát triển hệ thống thị trường nông sản, tới sử dụng công nghệ hiện đại như Internet vào quảng cáo, tiếp thị, tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm... 

9- Nhìn chung đề án đã được chuẩn bị tốt, trên cơ sở tiếp thu ý kiến phát biểu và kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban cán sự đảng Chính phủ hoàn chỉnh đề án và tờ trình để trình Hội nghị Trung ương 5 sắp tới. 

- Cùng với hoàn chỉnh đề án, Ban cán sự đảng Chính phủ xây dựng dự thảo nghị quyết của Trung ương về nội dung này theo tinh thần đổi mới, nói cụ thể, gọn, rõ, trực tiếp về quan điểm, giải pháp, bước đi, phân công thực hiện và thời gian thực hiện từng nhiệm vụ, để sau khi có nghị quyết sẽ tạo được một sự phát triển nhanh của nông nghiệp, nông thôn thời gian tới. 

- Các dự thảo đề án, tờ trình và dự thảo nghị quyết sau khi hoàn chỉnh gửi xin lại ý kiến Bộ Chính trị, Ban Bí thư trước khi trình Trung ương. 

 T/M BỘ CHÍNH TRỊ

Phan Diễn