Phần thứ nhất

TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ XÃ HỘI HIỆN NAY

Từ sau Đại hội toàn quốc lần thứ V của Đảng, đất nước ta có những chuyển biến tích cực, những tiến bộ mới, theo hướng đi lên ngày càng vững chắc.

Trong hoàn cảnh phải đương đầu với kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt và lâu dài của địch, nền kinh tế có rất nhiều khó khăn, mất cân đối lớn, vật tư nguyên liệu ít hơn trước, thiên tai liên tiếp, sản xuất nông nghiệp và một số ngành công nghiệp vấn phát triển. Thành tích nổi bật nhất là:  lần đầu tiên từ nhiều năm nay, chúng ta đã tự trang trải được nhu cầu tối thiểu về lương thực trong phạm vi cả nước. Nông dân lao động nước ta được sự giúp đỡ  to lớn của Nhà nước, có chính sách khuyến khích sản xuất, cơ chế khoán sản phẩm và sự hợp tác tích cực của giai cấp công nhân và cán bộ khoa học kỹ thuật trên mặt trận nông nghiệp, đã phát huy tinh thần làm chủ tập thể, khai thác tốt tiềm năng lao động, đất đai, đưa năng xuất và sản lượng lúa lên nhanh, thực hiện vượt mức kế hoạch Nhà nước về sản xuất lương thực và hăng hái làm tốt nghĩa vụ lương thực với Nhà nước. Hàng trăm hợp tác xã, hàng chục huyện ở miền Bắc cũng như miền Nam đạt năng xuất lúa 8-10 tấn/ha. Các tỉnh miền Trung vốn gặp rất nhiều khó khăn về sản xuất và đời sống, nay đã tiến bộ nhanh về thâm canh, tăng vụ, tăng năng xuất, tăng nhanh sản lượng lương thực. Các địa phương trong cả nước đã thực hiện khá tốt kế hoạch huy động lương thực. Nhiều kinh nghiệm quý báu đã chỉ rõ khả năng và cách làm cho cả nước tiến lên giải quyết một cách vững chắc vấn đề lương thực và phát triển nông nghiệp toàn diện, làm cơ sở để phát triển công nghiệp.

Sản xuất công nghiệp hàng tiêu dùng, tiểu thủ công nghiệp và công nghiệp địa phương tiếp tục phát triển. Các ngành công nghiệp nặng, như điện, than, cơ khí, hoá chất, vật liệu xây dựng, đều có cố gắng , giao thông vận tải và xây dựng cơ bản có những tiến bộ bước đầu.

Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa trong nông nghiệp giành thắng lợi lớn ở các tỉnh khu 5 cũ. Gần đây, các tỉnh Nam Bộ tích cực đấu tranh khắc phục những khuyết điểm trước đây, đang đẩy mạnh việc điều chỉnh ruộng đất và hợp tác hoá nông nghiệp. Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các thành phố khác, với mức độ khác nhau, đang bước đầu thực hiện các biện pháp tăng cường trận địa kinh tế xã hội chủ nghĩa, đấu tranh chống những hoạt động phi pháp của tư thương và nghiêm trị bọn ăn cắp của công, bọn đầu cơ buôn lậu. Những việc làm đó được nhân dân lao động hoan nghênh và nhiệt liệt tham gia.

 Hoạt động khoa học, kỹ thuật có tiến bộ bước đầu trong việc phục vụ sản xuất và đời sống, đưa lại hiệu quả thiết thực. Sự nghiệp giáo dục, y tế, xã hội, văn hoá, nghệ thuật, thể dục thể thao tiếp tục phát triển.

Đời sống của nông dân lao động, tầng lớp đông đảo nhất trong dân cư, nói chung được ổn định và có mặt được cải thiện. Đời sống của công nhân và lao động trong khu vực sản xuất công nghiệp ở những cơ sở có điều kiện sản xuất tương đối ổn định có giảm bớt một phần khó khăn.

Chúng ta đã bảo vệ vững chắc Tổ quốc, tăng cường quốc phòng và an ninh; tiếp tục giúp đỡ nhân dân hai nước anh em Cam-pu-chia và Lào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc với tinh thần quốc tế vô sản trong sáng. Ngày nay, thế và lực của nước ta và của cả ba nước Đông Dương vững mạnh hơn nhiều.

Bộ máy lãnh đạo của Đảng, bộ máy quản lý  Nhà nước, quản lý kinh tế, qua hoạt động thực tế và qua đại hội đảng bộ các cấp, được tăng cường một bước về năng lực chỉ đạo và quản lý.

Đạt được những tiến bộ và thắng lợi to lớn như trên, trước hết là do đường lối của Đảng ta đề ra trong Đại hội IV, Đại hội V và các nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị là hoàn toàn đúng đắn; do những chính sách mới về quản lý kinh tế của Nhà nước; do công tác tư tưởng và tổ chức của Đảng có tiến bộ; do các cấp, các ngành đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý thức tự lực vương lên, chủ động sáng tạo vượt qua khó khăn để thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; do đông đảo cán bộ, đảng viên ta tận tuỵ, hy sinh phấn đấu cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; do nhân dân lao động và các lực lượng vũ trang của ta rất cách mạng đã phát huy tinh thần tự lực tự cường và quyền làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa, cùng Đảng và Nhà nước phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, đưa cách mạng tiến lên, giành thắng lợi mới; do sự giúp đỡ lớn của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa anh em .

Song hiện nay không ít cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ cao cấp và trung cấp, chưa thấy rõ những thắng lợi trên các mặt kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, không kiên quyết đấu tranh chống lại những luận điệu xuyên tạc của kẻ thù, không tích cực phê phán những nhận thức, quan điểm sai lầm của những người mang nặng tư tưởng bi quan, hoài nghi trước tình hình kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn.

Trong lúc kẻ thù của dân tộc và giai cấp đang dùng trăm phương nghìn kế hòng phá hoại sự nghiệp cách mạng của ta, bôi đen chế độ ta, chia rẽ Đảng với quần chúng, làm hư hỏng cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước, làm mờ nhạt hình ảnh đẹp đẽ của Việt Nam trong lòng nhân dân thế giới, chúng ta càng phải khẳng định mạnh mẽ những thắng lợi to lớn đã giành được, khẳng định đường lối của Đảng ta đề ra trong  Đại hội IV, Đại hội V và Hội nghị trung ương lần thứ ba là hoàn toàn đúng đắn; từ đó mà nhất trí cao và hành động đúng theo đường lối, chủ trương chính sách của Đảng để giành thắng lợi ngày càng to lớn hơn nữa.

Chúng ta khẳng định những thắng lợi quan trọng nói trên, đồng thời cũng thấy rõ và chỉ rõ những mặt khó khăn và yếu kém trong tình hình kinh tế, xã hội, trong tư tưởng và tổ chức hiện nay để ra sức khắc phục.

Trên mặt trận nông nghiệp, chưa làm tốt việc tổ chức lại sản xuất, phân bố lại lao động, kết hợp lao động với đất đai, rừng, biển, ngành nghề và phương tiện vật chất sẵn có để tạo ra nhiều sản phẩm, xây dựng những vùng chuyên canh, thâm canh phù hợp với thế mạnh của từng  vùng và kết hợp ngay từ đầu nông nghiệp với công nghiệp ở từng cơ sở, trên địa bàn từng huyện và trong phạm vi cả nước. Sản xuất lương thực tăng, nhưng chưa vững chắc, trình độ thâm canh cây lúa ở nhiều vùng còn thấp; sản xuất màu giảm sút; cây công nghiệp và chăn nuôi phát triển chậm; nạn đốt phá rừng vẫn còn nghiêm trọng ở một số nơi.

Trong công nghiệp, sản xuất chưa ổn định, vẫn mất cân đối nghiêm trọng về năng lượng, nguyên liệu, phụ tùng, nói chung mới sử dụng 50% công suất thiết bị máy móc; các chỉ tiêu chất lượng ( chất lượng sản phẩm, năng xuất lao động, giá thành, hiệu quả,..) tiếp tục giảm sút; nhiều xí nghiệp chưa chấp hành nghiêm chỉnh chế độ giao nộp sản phẩm. Việc sắp xếp lại công nghiệp và xây dựng cơ bản được đề ra trong nhiều nghị quyết, nhưng sự chỉ đạo tổ chức thực hiện từ trên xuống thiếu khẩn trương và đồng bộ, nên đến nay chưa làm được mấy.

Trên lĩnh vực phân phối lưu thông, có những tiến bộ trong việc thu mua lương thực, nông sản, thu ngân sách, có cố gắng trong việc cung cấp một số mặt hàng theo định lượng cho cán bộ, công nhân, các lực lượng vũ trang. Nhưng trong lĩnh vực này vẫn đang có nhiều sơ hở, và là nơi tập trung nhất những khuyết điểm, lệch lạc về tư tưởng, nhận thức, hành động của các ngành, các cấp, gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sản xuất, đời sống, đối với nền kinh tế quốc dân .

Trong khi sản xuất tiếp tục phát triển thì Nhà nước không nắm được toàn bộ sản phẩm của các cơ sở quốc doanh và của sản xuất tiểu, thủ công nghiệp do Nhà nước gia công, không nắm được tuyệt đại bộ phận lương thực thừa và nông sản hàng hoá, không nắm được hết vật tư, hàng hoá nhập khẩu để đưa việc phân phối, tiêu dùng đưa vào kế hoạch; quản lý vật tư, hàng hoá  không nghiêm để cho hàng của Nhà nước bị tuồn ra “ chợ đen”. Việc quản lý tài chính, quản lý tiền mặt rất lỏng lẻo, không tập trung, thống nhất. Nhà nước không nắm được tiền, không kiểm soát được việc thu, chi ngân sách và tiền mặt, để tình trạng lạm phát, giá cả tăng nhanh và đồng tiền mất giá nghiêm trọng.

Từ trung ương đến địa phương và cơ sở, không ra sức phát triển mạnh mẽ hệ thống thương nghiệp xã hội chủ nghĩa, không mở rộng hệ thống dịch vụ, không làm chủ được thị trường và giá cả, để cho bọn tư sản cũ và mới và tư thương gây rối loạn. Nhà nước không bảo đảm được vững chắc việc cung cấp các hàng tiêu dùng thiết yếu theo định lượng và trả lương đều đặn, đúng thời gian cho người ăn lương, và rất thiếu hàng hoá để trao đổi lấy lương thực và nông sản khác của nông dân. Nhân dân lao động ở thành thị và ở một số vùng nông thôn vẫn bị giai cấp tư sản và bọn gian thương  đầu cơ bóc lột nặng nề. Đời sống của bộ đội, công an, công nhân, viên chức, cán bộ, ngày càng khó khăn, trong lúc bọn tư sản, bọn gian thương, bọn ăn cắp của công, bọn làm ăn phi pháp, trong đó có cả một bộ phận cán bộ, đảng viên, thoái hoá, biến chất, ngang nhiên sống xa hoa, phè phỡn. Đó là một tình hình bất công trái với đạo lý, đi ngược nguyên tắc phân phối xã hội chủ nghĩa, gây bất bình chính đáng trong xã hội, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và công tác quản lý của Nhà nước.

Xuất nhập khẩu, tuy có tăng và đã góp phần khắc phục một số khó khăn trong sản xuất và đời sống, song mức phát triển nguồn xuất khẩu còn chậm, chất lượng hàng xuất khẩu giảm sút, hiệu quả còn thấp, chưa tương xứng với khả năng và điều kiện sẵn có. Mặt khác, do thiếu hướng dẫn và phân công cụ thể cho các địa phương nên lại có nhiều lộn xộn, như tranh mua, tranh bán giữa các cơ quan kinh doanh xuất nhập khẩu  của trung ương với địa phương và giữa các địa phương với nhau, kiếm lợi bằng chênh lệch giá, do đó đẩy giá một số mặt hàng lên cao; lỏng lẻo trong việc quản lý và sử dụng ngoại tệ, sử dụng hàng nhập, sử dụng hoặc cho phép tư nhân kinh doanh xuất nhập khẩu, vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc Nhà nước độc quyền ngoại thương,Trung ương thống nhất quản lý ngoại thương và thống nhất quản lý ngoại tệ. Ở một số địa phương công tác xuất nhập khẩu  không góp phần làm cho thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa lớn mạnh, mà lại làm tăng thế lực kinh tế cho giai cấp tư sản, làm thiệt hại lợi ích của Nhà nước và nhân dân. Những khuyết điểm ấy đã tạo sơ hở  cho kẻ địch lợi dụng phá hoại, làm cho thị trường giá cả thêm hỗn loạn, làm giảm giá trị đồng tiền và làm hư hỏng không ít cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước.

Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nông nghiệp ở Nam Bộ gần đây có tiến bộ, song so với yêu cầu thì còn chậm. Công tác cải tạo công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa và tư nhân, bị buông trôi một thời gian dài, để cho giai cấp tư sản... phục hồi và phát triển, và để cho thế lực tự phát  tư bản chủ nghĩa tự do hoạt động, làm hỗn loạn trật tự kinh tế- xã hội. Việc củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa trong công nghiệp và thương nghiệp về cả ba phương diện quan hệ sở hữu, quan hệ phân phối và quan hệ quản lý bị xem nhẹ, đã ảnh hưởng lớn đến việc Nhà nước và nhân dân làm chủ sản xuất và phân phối.

Trên mặt trận văn hoá, xã hội, nhân dân lao động ta nói chung giữ vững và phát huy bản chất tốt đẹp, dũng cảm lao động và chiến đấu, chịu đựng gian khổ khó khăn. Song một bộ phận trong xã hội, trong đó có cá nhân lao động, công nhân, thanh niên, cán bộ, đảng viên; có những biểu hiện hư hỏng nghiêm trọng về đạo đức và lối sống; lười lao động, làm dối, làm ẩu, ăn cắp, đầu cơ, buôn lậu, làm ăn phi pháp, chạy theo đồng tiền, sống sa hoa, truỵ lạc. Ảnh hưởng văn hoá phản động, đồi truỵ của chủ nghĩa đế quốc, thực dân mới chưa bị quét sạch. Những hủ tục của xã hội cũ sống lại ở nhiều nơi. Nhìn chung, lối sống xã hội chủ nghĩa chưa được xây dựng thành một tập quán phổ biến trong xã hội ta.

Trong hoạt động văn hoá, nghệ thuật, bên cạnh những thành tựu mới, tài năng mới về sáng tác, biểu diễn và những tiến bộ về xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở, một số văn nghệ sĩ đã nảy sinh tâm trạng hoài nghi, bi quan, xa rời đường lối của Đảng, xa rời thực tế và quần chúng lao động, có khuynh hướng “ thương mại” chạy theo thị hiếu thấp kém để thu lợi, kiếm tiền, rơi vào nghệ thuật tư sản. Sự buông lỏng lãnh đạo và quản lý trên mặt trận văn hoá, xã hội đang gây nên những ảnh hưởng xấu trong nếp ngãi, cách sống và tâm lý của xã hội.

Quốc phòng và an ninh tuy được giữ vững, song một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân vẫn còn mất cảnh giác nghiêm trọng đối với những âm mưu phá hoại nhiều mặt thâm độc của ....đế quốc Mỹ chống đất nước ta, một số người còn ảo tưởng trước những thủ đoạn quỷ quyệt của chúng; những hoạt động phá hoại của địch trên mặt trận  kinh tế ít đựoc phát hiện và ngăn chặn. Công cuộc xây dựng nền quốc phòng toàn dân, cuộc đấu tranh có hiệu quả chống các hoạt động phá hoại của địch, nâng cao chất lượng của các lực lượng vũ trang, quân đội cũng như công an, đòi hỏi phải làm tốt hơn nữa.

Trong Đảng và trong bộ máy Nhà nước, kỷ luật lao động, kỷ luật chấp hành đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước không nghiêm; quyền làm làm chủ tập thể của nhân dân lao động trong quản lý kinh tế, quản lý Nhà nước, chưa được phát huy, thậm chí còn bị vi phạm nghiêm trọng ở nhiều nơi. Cơ chế quản lý bao cấp chậm được sửa đổi. Bộ máy quản lý hành chính ở các cấp quá lớn và kém hiệu lực. Tệ quan liêu, bảo thủ, cửa quyền, vô trách nhiệm đối với sản xuất và đời sống của quần chúng còn rất nặng nề. Mặc dầu đã qua phát thẻ đảng viên, qua đại hội đảng bộ các cấp cấp, đến nay vẫn còn không ít cán bộ, đảng viên hư hỏng. Số này hoặc còn tiếp tục tham gia bóc lột dưới nhiều hình thức, hoặc ăn cắp của công, hối lộ, móc ngoặc với gian thương để làm giàu, ức hiếp quần chúng, hành động vô tổ chức, vô kỷ luật, thậm chí chống lại đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Ở nhiều nơi, tổ chức Đảng chưa làm được chức năng kiểm tra việc chấp hành đường lối, chính sách và pháp luật, giáo dục và quản lý đảng viên. Tình hình mất đoàn kết nội bộ ở một số nơi, một số ngành còn nghiêm trọng.

Nguyên nhân của những yếu kém  nói trên là :

1- Trong Đảng và trong bộ máy Nhà nước, có nhiều cán bộ kể cả  trong một số  cán bộ cao cấp và trung cấp ở  trung ương và các tỉnh, thành, chưa nhận thức sâu sắc  tính chất phức tạp, quyết liệt lâu dài của cuộc đấu tranh ...giữa hai con đường nhằm giải quyết vấn đề “ ai thắng ai” giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản.

- Đối với cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, chưa nhận thức rõ những âm  mưu, thủ đoạn của chúng về chính trị, kinh tế, tư tưởng. Do đó, không chăm lo đầy đủ việc giáo dục, nâng cao ý chí chiến đấu, đạo đức cách mạng và quản lý chặt chẽ về mặt tổ chức để bảo đảm sự trong sạch, vững mạnh của Đảng, của bộ máy Nhà nước, của các lực lượng vũ trang, của các đoàn thể, buông lơi cuộc đấu tranh chống sự phá hoại của kể thù, chưa củng cố và tăng cường đúng mức quốc phòng và an ninh.

- Đối với cuộc đấu tranh giữa hai con đường  trong chặng đường đầu tiên của thời kỳ quá độ, không nắm vững đường lối chung và đường lối phát triển kinh tế của Đảng. Vì vậy đã không kết hợp chặt chẽ cải tạo với xây dựng; không tích cực cải tạo nông nghiệp, cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh và tiểu công nghiệp, thủ công nghiệp, không chăm lo củng cố và phát triển kinh tế quốc doanh, xây dựng và quản lý kinh tế tập thể; buông lỏng việc kiểm kê, kiểm soát, buông lỏng pháp luật Nhà nước, không nghiêm trị bọn bóc lột đầu cơ buôn lậu, ăn cắp làm ăn phi pháp...

2- Nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt của Đảng và trong công tác quản lý của Nhà nước không đựoc chấp hành nghiêm chỉnh. Một mặt chưa phát huy đẩy đủ dân chủ trong Đảng, chưa tích cực xây dựng và phát huy quyền làm chủ  tập thể của nhân dân về kinh tế, văn hoá, xã hội. tình trạng tập trung quan liêu chậm được khắc phục. Mặt khác, không giữ vững nguyên tác tập trung, thống nhất trong lãnh đạo và quản lý.

Trong công tác quản lý kinh tế, chậm cụ thể hoá nguyên tắc tập trung dân chủ bằng những chính sách, chế độ vừa bảo đảm quyền lãnh đạo tập trung, thống nhất của Trung ương , vừa mở rộng tính chủ động và sáng tạo của các ngành, các địa phương và đơn vị cơ sở. Một số chế độ, chính sách đã đề ra có sơ hở, lại thiếu hướng dẫn và kiểm tra cụ thể để ngăn ngừa tình trạng phân tán, tự do chủ nghĩa, vô tổ chức, vô kỷ luật.

3- Một bộ phận không ít cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước sa sút về phẩm chất, đạo đức cách mạng, thậm chí thái hoá, biến chất, vi phạm nghiêm trọng kỷ luật của Đảng và pháp luật của Nhà nước, mà không bị xử phạt công minh và kịp thời, ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng, của Nhà nước.

4- Sự chỉ đạo và tổ chức thực hiện của các cấp, các ngành, trước hết là của Ban Bí thư và Hội đồng Bộ trưởng , thiếu chặt chẽ, chưa tập trung, không đồng bộ, chậm cụ thể hoá đường lối, chính sách của Đảng, không tổng kết và kết luận kịp thời những vấn đề còn chưa nhất trí. Cách làm việc không sâu sát, thiếu kiểm tra, đôn đốc, thiếu thưởng phạt nghiêm minh và kịp thời.

Những khuyết điểm về công tác tư tưởng và tổ chức nói trên đang là một trở ngại lớn cho việc thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là trên các mặt kinh tế, xã hội. Chúng ta cần phân tích sâu sắc, phê phán nghiêm khắc, quyết tâm khắc phục cho được những khuyết điểm ấy, để tăng cường sức chiến đấu của Đảng và hiệu lực của Nhà nước trong thời gian tới.

Phần thứ hai

NHỮNG VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG VÀ TỔ CHỨC CẤP BÁCH HIỆN NAY

Đại hội toàn quốc lần thứ V của Đảng đã đề ra hai nhiệm vụ chiến lược, cụ thể hoá thêm mọt bước đường lối chung của cách mạng xã hội chủ nghĩa và đường lối xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa ở nước ta, xác định những mục tiêu kinh tế, và xã hội tổng quát của những năm 80. Hội nghị lần thứ ba của Ban Chấp hành trung ương Đảng cuối năm 1982 lại cụ thể hoá những mục tiêu ấy trong năm 1983 và các năm 1983- 1985, đồng thời đề ra một loạt chủ trương, biện pháp để thực hiện những mụ tiêu ấy.

Để thực sự tạo ra một bước chuyển biến mới về tình hình kinh tế- xã hội, tăng cường lực lượng quốc phòng, an ninh và nâng cao sức chiến đấu của Đảng, phải xác định rõ những vấn đề tư tưởng, tổ chức cấp bách sau đây:

1/ Trên mặt trận kinh tế, trước hết, phải thấu suốt nội dung công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa trong chặng đường đầu tiên của thời kỳ quá độ là: tập trung sức phát triển mạnh nông nghiệp, coi nông nghiệp là mặt trận hàng đầu, đưa nông nghiệp một bước lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, ra sức đẩy mạnh sản xuất hàng tiêu dùng và tiếp tục xây dựng một số ngành công nghiệp nặng quan trọng; kết hợp nông nghiệp, công nghiệp, hàng tiêu dùng và công nghiệp nặng trong một cơ cấu công- nông nghiệp hợp lý.

Phải kết hợp đúng đắn xây dựng kinh tế trung ương với phát triển kinh tế địa phương, thực hiện ba cấp làm chủ, tích cực xây dựng huyện, để sử dụng cho được cái vốn quý nhất của chúng ta là lao động, đất đai ( bao gồm cả rừng, biển) và ngành nghề ứng dụng rộng rãi các tiến bộ khoa học, kỹ thuật, sử dụng tốt hơn cơ sở vật chất- kỹ thuật và đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật hiện có.

Cần làm ngay, làm mạnh việc bố trí lại sản xuất nông nghiệp và phân bổ lại lao động ở từng cơ sở, trên địa bàn từng huyện, từng tỉnh, và trong cả nước, có quy hoạch và kế hoạch hợp lý để đưa hàng triệu lao động đến các tỉnh biên giới phía bác, Tây nguyên, miền đông Nam Bộ, đồng bằng sông cửu Long.

Cần tiến hành khẩn  trương việc phân công, phân cấp quản lý kinh tế, phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành, của Nhà nước, và nhân dân, của trung ương và địa phương, để thực hiện có hiệu quả việc bố trí lại sản xuất nông nghiệp và phân công lại lao động, đưa nông nghiệp từng bước tiến lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa.

Phải ra sức đẩy mạnh sản xuất công nghiệp hàng tiêu dùng và một số ngành công nghiệp nặng quan trọng, nhằm trước hết cung ứng tư liệu sản xuất cho nông nghiệp, và hàng tiêu dùng cho nhân dân, sản phẩm cho xuất khẩu. Không xem nông nghiệp hiện nay là mặt trận hàng đầu là sai lầm; nhưng xem nhẹ nhiệm vụ trung tâm của suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa với nội dung kết hợp nông nghiệp với công nghiệp ngay từ đầu và ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lý cũng là sai lầm. Cho nên, đi đôi với phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ, phải đặc biệt chú trọng đẩy mạnh sản xuất  than, phát triển thêm nguồn điện, sắp xếp lại và phát huy năng lực cơ khí sắn có và phát triển cơ khí mạnh hơn nữa, chuẩn bị và từng bước xây dựng ngành luyện kim, hoá chất, phát triển giao thông vận tải, xây dựng cơ bản và công nghiệp vật liệu xây dựng.

Đi đôi với việc phát huy các thế mạnh và các vốn quý trong nước, phải ra sức mở rộng các quan hệ kinh tế đối ngoại, đẩy mạnh xuất nhập khẩu, xem đó là một chiến lượng kinh tế quan trọng nhằm duy trì, phát triển sản xuất trong nước, phá thế bao vây của địch đối với nền kinh tế nước ta. Cần khắc phục tư tưởng ỷ lại, nêu cao tinh thần tự lực tự cường và tinh thần hợp tác quốc tế với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa anh em khác. Thực hiện nghiêm ngặt nguyên tắc Nhà nước độc quyền ngoại thương, trung ương thống nhất quản lý ngoại thương, thống nhất quản lý ngoại tệ và thống nhất quản lý vận tải xuất nhập khẩu; tập trung những mặt hàng xuất khẩu chủ yếu và đại bộ phận ngoại tệ vào Nhà nước trung ương để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội trước mắt và từng bước tích luỹ cho sự nghiệp công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa. Động viên mọi địa phương, mọi cơ sở, mọi gia đình đều tham gia làm hàng xuất khẩu và triệt để tiết kiệm tiêu dùng trong nước để tăng thêm hàng xuất khẩu.

Chấm dứt tình trạng dùng ngoại tệ để nhập những hàng tiêu dùng không thiết yếu và xa xỉ phẩm để kiếm nhiều lãi; chấm dứt tình trạng tranh mua, tranh bán, đẩy giá lên cao, làm mất ổn định thị trường, giá cả và tiền tệ.

2/ Đảng ta đã chỉ rõ rằng, trong thời kỳ quá độ, cuộc đấu tranh giũa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa diễn ra rất gay go, phức tạp và quyết liệt....  Để bảo đảm thắng lợi cho chủ nghĩa xã hội, Nhà nước chuyên chính vô sản phải phát huy được quyền làm chủ tập thể  của nhân dân lao động, tiến hành đồng thời ba cuộc cách mạng, trong đó cách mạng khoa học- kỹ thuật là then chốt; kết hợp chặt chẽ cải tạo với xây dựng  để xây dựng quan hệ sản xuất mới và lực lượng sản xuất mới, xây dựng chế độ mới, nền kinh tế mới, nền văn hoá mới và con người mới xã hội chủ nghĩa.

Ban Bí thư, Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng và tất cả các cấp, các ngành phải tăng cường chỉ đạo công tác cải tạo xã hội chủ nghĩa, đạt cho được mức phấn đấu cụ thể mà Hội nghị lần thứ ba của Ban Chấp hành trung ương khoá V đã đề ra là:

Kiện toàn và nâng cao chất lượng của kinh tế quốc doanh; củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa trong nông nghiệp và thủ công nghiệp.

Đến năm 1985, hoàn thành về cơ bản việc tổ chức nông dân ở Nam Bộ vào tập đoàn sản xuất và hợp tác xã nông nghiệp, đưa một bộ phận sản xuất thủ công cá thể vào làm ăn tập thể bằng các hình thức thích hợp.

Thực hiện chính sách vừa sử dụng, vừa cải tạo công nghiệp tư bản tư doanh; triệt để xoá bỏ thành phần tư bản trong thương nghiệp.

Mở rộng đi đôi với chấn chỉnh thị trường có tổ chức; kiên quyết cải tạo, sắp xếp lại và quản lý thị trường “tự do”.

Cần phê phán và khắc phục những quan điểm, tư tưởng sai lầm, xem nhẹ công tác cải tạo xã hội chủ nghĩa, xem nhẹ việc củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa; kiên quyết thi hành kỷ luật của Đảng và Nhà nước đối với những cán bộ, đảng viên vấn tham gia bóc lột, không chấp hành chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa, gây khó khăn cho việc thực hiện công tác cải tạo xã hội chủ nghĩa.

3/ Mặt trận phân phối lưu thông hiện nay có nhiều vấn đề cấp bách nhất, nóng bỏng nhất. Đó là nơi có nhiều khó khăn, nhiều hiện tượng tiêu cực, và cũng là nơi diễn ra cuộc đấu tranh quyết liệt nhất giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa, giữa địch và ta.

Đảng ta nhận định rằng: trong điều kiện kinh tế- xã hội của ta trong giai đoạn hiện nay, Nhà nước chuyên chính vô sản hoàn toàn có khả năng thiết lập trật tự mới xã hội chủ nghĩa trên mặt trận phân phối lưu thông. Vấn đề quan trọng trước tiên là Nhà nước làm chủ sản xuất đi đôi với làm chủ phân phối, lưu thông và tiêu dùng; Nhà nước phải nắm được hàng, nắm được tiền. Trên cơ sở lấy sản xuất làm gốc, Nhà nước phải nắm vững các ngành kinh tế then chốt, phát triển mạnh mẽ kinh tế quốc doanh. Các cơ sở kinh tế quốc doanh phải thực hiện tốt chế độ quản lý xã hội chủ nghĩa, làm ăn có hiệu quả kinh tế và chấp hành nghiêm chỉnh kỷ luật giao nộp sản phẩm, kỷ luật tài chính. Các bộ, các ngành phân phối lưu thông phải tích cực tác động vào sản xuất, tạo thuận lợi cho sản xuất  phát triển, phải kiên quyết sửa và sửa ngay những quy định không phù hợp đang kìm hãm sản xuất.

Bằng các biện pháp kinh tế hành chính, giáo dục, Nhà nước phải nắm được tuyệt đại bộ phận sản phẩm công nghiệp do các khu vực sản xuất tập thể và tư nhân làm ra; Nhà nước phải từng bước nắm độc quyền về lương thực và những nông sản hàng hoá có giá  trị cao. Tăng cường quản lý chặt chẽ  vật tư, hàng hoá của Nhà nước, kiên quyết chấm dứt hiện tượng tuồn hàng hoá, vật tư của Nhà nước ra ngoài, nghiêm cấm buôn bán vật tư kỹ thuật và thiết bị sản xuất trên thị trường “tự do” . Nhanh chóng mở rộng và nâng cao chất lượng của thương nghiệp quốc doanh và tập thể xã hội chủ nghĩa , để phục vụ tốt sản xuất và đời sống; chống quan điểm kinh doanh đơn thuần để kiếm lời. Phân phối một cách công bằng theo nguyên tắc phân phối theo lao động; chống tham ô, móc ngoặc, chống đặc quyền, đặc lợi. Phải mở rộng kinh doanh thương nghiệp xã hội chủ nghĩa để làm chủ thị trường, tích cực cải tạo và quản lý thị trường “tự do”, triệt để loại trừ tư sản thương nghiệp ra khỏi thị trường nông thôn và thành thị.

Phải quản lý chặt chẽ giá cả, phấn đấu để từng bước bình ổn giá cả. Kiên quyết chống xu hướng chạy theo cơ chế thị trường từ trong các cơ quan Nhà nước và các tổ chức kinh tế quốc doanh, đấu tranh khắc phục tình trạng để thị trường và giá cả biến động tự phát ngoài sự kiểm soát của Nhà nước.

Đời sống của công nhân, cán bộ, viên chức và các lực lượng vũ trang đang là một vấn đề cấp bách phải giải quyết sớm và tốt. Khâu then chốt là đẩy mạnh sản xuất và Nhà nước nắm được hàng, nắm được tiền để bảo đảm cung cấp đủ và đúng thời gian những mặt hàng thiết yếu theo tiêu chuẩn định lượng, cũng như phân phối theo giá chỉ đạo của Nhà nước những hàng không theo định lượng, thực hiện tốt chế độ lương khoán, lương sản phẩm trong khu vực sản xuất. Đồng thời tăng cường quản lý thị trường, từng bước bình ổn giá cả, kiên quyết không để cho bọn tư sản và tư thương  đầu cơ, nâng giá. Chấm dứt tình trạng giải quyết đời sống bằng cách tuỳ tiện định ra các “chế độ” riêng của cơ sở, của ngành hoặc địa phương ngoài chính sách chung của Nhà nước, hoặc bằng cách mua bán hưởng chênh lệch giá.

Triệt để tiết kiệm trong sản xuất cũng như trong tiêu dùng, giải quyết đúng đắn các mối quan hệ giữa tích luỹ và tiêu dùng để bảo đảm đời sống nhân dân, vừa tích luỹ cho sự nghiệp công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa. Kiên quyết khắc phục tình trạng tham ô, lãng phí, mất mát rất nghiêm trọng hiện nay.

4/Văn hoá xã hội là một lĩnh vực rất quan trọng, hiện nay đang có nhiều vấn đề mà Đảng và Nhà nước ta cần đặc biệt quan tâm.

Yêu cầu hàng đầu của cách mạng tư tưởng văn hoá là xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, không ngừng bồi dưỡng và phát huy lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa và tinh thần quốc tế vô sản, ý thức làm chủ tập thể, tinh thần lao động sáng tạo, nâng cao trình độ văn hoá, khoa học, làm cho hệ tư tưởng Mác- Lê-nin giữ vị trí thống trị trong xã hội. Những yêu cầu ấy chỉ có thể đạt được thông qua công tác tuyên truyền, giáo dục bền bỉ, thường xuyên, nhất là trong lao động sản xuất và trong đấu tranh cách mạng để cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội.

 Cần tiếp tục triển khai mạnh mẽ và vững chắc cuộc cải cách giáo dục, phấn đấu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, nâng cao đạo đức cách mạng và trình độ chính trị của giáo viên và học sinh, chuẩn bị cho thế hệ trẻ ra trường sẵn sàng phục vụ và phục vụ tốt sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Mọi ngành hoạt động trong xã hội đều có trách nhiệm xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa cho nhân dân lao động, trên các mặt lao động, công tác, sinh hoạt tinh thần và quan hệ xã hội. Cần bồi dưỡng, giới thiệu, phát huy những nhân tố mới, những điển hình tiên tiến trên từng mặt và tạo thành phong trào quần chúng xây dựng nếp sống mới trong sạch, lành mạnh, đấu tranh loại trừ lối sống tiêu cực, lạc hậu, những tàn dư văn hoá lạc hậu, phản động, đồi truỵ.

Cuộc đấu tranh giữa những khuynh hướng xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa trên mặt trận văn hoá đòi hỏi phải giành thắng lợi cho đường lối, chính sách của Đảng trên mặt trận này, đồng thời phải có một cơ chế quản lý văn hoá thích hợp, có những chính sách thoả đáng nhằm khuyến khích sự đổi mới, sự sáng tạo cái mới chân chính, từng bước tạo cho nhân dân ta một đời sống văn hoá tốt đẹp, một xã hội có kỷ cương theo phương châm “ mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người”. Kiên quyết chống lại mọi thủ đoạn phá hoại về tư tưởng và văn hoá của kẻ thù, những ảnh hưởng xấu của tư tưởng, văn hoá thực dân, chống tư tưởng tư sản, tư tưởng tiểu tư sản, xoá bỏ những ảnh hưởng của tư tưởng phong kiến và tệ tục của xã hội cũ. Chống khuynh hướng “ thương mại” trong nghệ thuật, đồng thời chống những khuynh hướng bảo thủ, trì trệ trong các hoạt động nghiên cứu, sáng tác, biểu diễn cũng như trong công tác tổ chức và quản lý các hoạt động văn hoá, nghệ thuật.

Cần hướng  hoạt động văn học, nghệ thuật đi sâu vào phục vụ công cuộc bảo vệ Tổ quốc, xây dựng chủ nghĩa xã hội và cải  tạo xã hội chủ nghĩa, xây dựng con người mới, đấu tranh chống những hiện tượng tiêu cực trong đời sống kinh tế và  xã hội hiện nay. Khắc phục tình trạng buông lỏng mặt trận tư tưởng và văn hoá. Tăng cường đấu tranh tư tưởng, nâng cao tính chiến đấu của công tác lý luận và phê bình. Phê phán sâu sắc khuynh hướng xa rời đường lối của Đảng, xa rời thực tế, xa rời quần chúng lao động. Sử dụng đồng bộ các ngành, các đoàn thể và kết hợp chặt chẽ các biện pháp giáo dục, hành chính và kinh tế, nhằm đạt cho đựoc sự chuyển biến rõ rệt trong mọi hoạt động văn hoá, nghệ thuật và tổ chức đời sống văn hoá của nhân dân.

5/ Trên mặt trận quốc phòng và an ninh... Chúng ta phải thường xuyên nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, theo dõi chặt chẽ diễn biến của tình hình chung có liên quan đến âm mưu và khả năng hành động của địch để kịp thời có chủ trương và kế hoạch sẵn sàng đối phó thắng lợi.

 Phải chỉ đạo toàn Đảng, toàn dân, toàn quân kiên quyết đánh thắng kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt của địch, tăng cường công tác bảo vệ an ninh chính trị, giữ vững trật tự an toàn xã hội, đặc biệt trú trọng quét sạch bọn phản động, gián điệp và bọn lưu manh, côn đồ.

Không ngừng tăng cường nền quốc phòng toàn dân và thế trận chiến tranh nhân dân; nâng cao chất lượng và trình độ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu giỏi của các lực lượng vũ trang nhân dân, đặc biệt là tăng cường công tác chính trị; tư tưởng, tăng cường kỷ luật và tăng cường rèn luyện về mặt phẩm chất, đạo đức cách mạng, kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng, xây dựng pháo đài quân sự huyện, tăng cường về mọi mặt các huyện và cơ sở ở vùng biên giới, xây dựng và củng cố lực lượng vũ trang nhân dân và quốc phòng toàn dân trên địa bàn cả nước để sẵn sàng ứng phó với mọi tình thế.

Cần khắc phục có hiệu quả sự mơ hồ về bản chất thù địch của... đế quốc Mỹ và các loại phản động khác, tình trạng mất cảnh giác trước những âm mưu, thủ đoạn thâm độc của chúng, nhận thức không đầy đủ về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa mà Đại hội Đảng lần thứ V đã đề ra.

6- Nâng cao sức chiến đấu, năng lượng lãnh đạo của tổ chức Đảng, hiệu lực quản lý của bộ máy Nhà nước, vai trò vận động, giáo dục của các đoàn thể quần chúng.

Vấn đề tổ chức cấp bách nhất hiện nay là phải thực hiện đúng đắn và nghiêm chỉnh nguyên tắc tập chung dân chủ trong sinh hoạt Đảng và trong công tác quản lý. Phải có những biện pháp thiết thực, cụ thể và kiên quyết để chấm dứt tình trạng lỏng lẻo về kỷ luật Đảng và kỷ luật  và pháp luật Nhà nước; thực sự tạo ra sức mạnh thống nhất ý chí và hành động trong toàn Đảng, sức mạnh thống nhất quản lý của Nhà nước , đồng thời phát huy tính chủ động và năng lực sáng tạo của các cơ sở, các địa phương, các ngành, của mọi người lao động. Chống tập trung quan liêu, hành chính bao cấp, đồng thời chống phân tán, cục bộ, vô kỷ luật, chạy theo lợi ích riêng làm hại đến lợi ích toàn cục, bảo đảm nguyên tác thiểu số phục tùng đa số, cá nhân phục tùng tổ chức, cấp dưới phục tùng cấp trên, bộ phận phục tùng toàn cục, toàn Đảng phục tùng Trung ương.

Để tăng cường sức mạnh của Đảng, phải bảo đảm sự toàn kết, nhất trí trong Đảng trên cơ sở thấu suốt đường lối, chấp hành đúng nguyên tác tập trung dân chủ, thực hiện đầy đủ tự phê bình và phê bình, đề cao kỷ luật, tuyệt đối không dung thứ bất cứ hoạt động chia rẽ, bè phái nào trong Đảng. Cán bộ đảng viên phải liên hệ mật thiết với quần chúng, sửa đổi tác phong công tác, đi sát thực tế, thâm nhập  vào quần chúng, lắng nghe ý kiến quần chúng, chống quan liêu, mệnh lệnh, cửa quyền. Tổ chức tốt việc tiếp dân, tiếp nhận và giải quyết kịp thời thư từ của nhân dân gửi đến các cơ quan của Đảng và Nhà nước.

Một vấn đề cấp bách khác là làm cho cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước, kể cả cán bộ cao cấp, trung cấp ở cấp trung ương và cấp tỉnh, thành, giữ gìn được phẩm chất, đạo đức cách mạng trong sáng, thể hiện được tính tiền phong, gương mẫu, thông qua đó mà củng cố và tăng cường lòng tin của quần chúng nhân dân đối với Đảng, với Nhà nước. Đề cao việc học tập đạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đi đôi với giáo dục, nâng cao ý chí chiến đấu và đạo đức, phẩm chất cách mạng cho cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước trong tất cả mọi cấp, mọi ngành. Phải kiên quyết đuổi ra khỏi Đảng và cơ quan Nhà nước, những phần tử thoái hoá, biến chất đến nay vẫn còn bóc lột, lợi dụng chức quyền để ăn cắp của công, ăn hối lộ, thông đồng với bọn gian thương, tư sản để làm giàu, ức hiếp quần chúng. Thi hành kỷ luật thật nghiêm đối với những cán bộ lãnh đạo và quản lý tỏ ra vô trách nhiệm không chấp hành nghiêm chỉnh nhiệm vụ được giao. Kiên quyết đưa ra truy tố trước pháp luật những phần tử lợi dụng chức quyền để làm những việc sai trái, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng cho Nhà nước, cho nhân dân và ảnh hưởng xấu đến lòng tin của quần chúng đối với Đảng. Phê phán nghiêm khắc và xử lý thích đáng đối với những cán bộ, đảng viên cố ý bao che cho những kẻ phạm pháp.

Cần tập trung giải quyết những biểu hiện tư tưởng nghiêm trọng và phổ biến trong một số không nhỏ cán bộ, đảng viên hiện nay là : hữu khuynh, mất cảnh giác, quan liêu, vô trách nhiệm, hoài nghi bi quan, vô tổ chức, vô kỷ luật.

Phải ra sức kiện toàn các tổ chức cơ sở đảng thật sự là người tiêu biểu cho đường lối của Đảng, đấu tranh bảo vệ đường lối và nghiêm chỉnh thực hiện đường lối, làm tốt chức chức năng kiểm tra thủ trưởng và cơ quan quản lý chấp hành đường lối chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước. nêu cao trách nhiệm của chi bộ đảng trong việc giáo dục và quản lý đảng viên, kể cả đảng viên là cán bộ lãnh đạo, kịp thời giúp đỡ, phê bình, xem xét kỷ luật đối với đảng viên có khuyết điểm, sai lầm.

Một yêu cầu quan trọng để tăng cường lãnh đạo và quản lý kinh tế- xã hội là nâng cao trình độ của cán bộ, đảng viên, nhất là về trình độ và năng lực quản lý kinh tế. Một mặt phải bổ túc cho cán bộ, đảng viên những kiến thức mới về quản lý kinh tế, khoa học kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ; mặt khác chấn chỉnh công tác đào tạo cán bộ về mọi mặt, từ lựa chọn, thi tuyển, giáo dục chính trị, quản lý, chuẩn bị cán bộ kế cận,..... Nhằm xây dựng một đội ngũ cán bộ thực sự có phẩm chất và có năng lực nghiên cứu và thực hành, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế, văn hoá hiện nay và những năm sắp tới.

Phần thứ ba

NHỮNG BIỆN PHÁP CHỦ YẾU

Việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần này phải đạt được yêu cầu tăng cường sự thống nhất ý chí và hành động, tăng cường đoàn kết nhất trí trong Đảng trên cơ sở nâng cao nhận thức, tư tưởng và phẩm chất đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên, nhằm tạo ra sự chuyển biến mới mạnh mẽ hơn ngay từ cuối năm 1983 trong phong trào cách mạng của quần chúng trên mọi mặt hoạt động.

Để đạt được những yêu cầu trên, cần sử dụng tổng hợp và kết hợp chặt chẽ các biện pháp tư tưởng, tổ chức, kinh tế.

1- Tăng cường công tác giáo dục chính trị trong Đảng, trong các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể và trong nhân dân.

a) Kết hợp với việc phổ biến, quán triệt Nghị quyết của Hội nghị Trung ương lần này, thực hiện tự phê bình và phê bình ở tất cả các cấp, các ngành, các cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước về lập trường, quan điểm, tư tưởng và phẩm chất đạo đức cách mạng.

Các đồng chí Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương và cán bộ lãnh đạo các cấp, trước hết là các ngành ở Trung ương và các tỉnh, thành phải làm cho Nghị quyết của Trung ương được thấu suốt, hướng dẫn việc tự phê bình và phê bình ở các ngành, các địa phương đạt kết quả tốt, và bản thân gương mẫu tự phê bình, tiếp thu ý kiến phê bình đúng đắn và sửa chữa khuyết điểm.

Mỗi cấp, mỗi ngành tiến hành tự phê bình và phê bình nhằm vào những công việc chính của cấp, của ngành, những biểu hiện chính của tổ chức và của cán bộ, đảng viên, để kiểm điểm cho sâu và đề ra những biện pháp thiết thực nhằm phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm, tăng cường đoàn kết nội bộ và đưa các mặt công tác tiến lên.

Ban Bí thư có kế hoạch chỉ đạo chặt chẽ việc tự phê bình và phê bình này.

b) Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo giục chính trị, tư tưởng, cải tiến nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục chính trị, tư tưởng trong Đảng, trong nhân dân.

Nâng cao chất lượng sinh hoạt của các cấp uỷ đảng và sinh hoạt của mọi loại chi bộ và đảng bộ cơ sở, làm cho sinh hoạt đảng mang tính giáo dục và tính chiến đấu sâu sắc bằng cách : các đảng bộ, chi bộ cơ sở phải tăng cường để thảo luận để thấu suốt đường lối chính sách của Đảng và pháp luật  của Nhà nước, bàn biện pháp tổ chức thực hiện cụ thể và giao trách nhiệm cho từng cán bộ, đảng viên gương mẫu chấp hành và vận động quần chúng thực hiện. Phải thực sự thông qua hành động cách mạng cụ thể mà rèn luyện, giáo dục đảng viên.

Cải tiến nội dung và phương pháp giảng dạy trong các trường đảng theo hướng gắn việc nghiên cứu lý luận Mắc- Lê nin với việc quán triệt đường lối, chính sách của Đảng và việc nghiên cứu có phê phán những kinh nghiệm của các điển hình tiên tiến ở các ngành và các địa phương; gắn việc học tập lý luận với việc tự phê bình và phê bình và giải quyết những vấn đề thực tế về lập trường, quan điểm, tư tưởng, về tổ chức và về phẩm chất của cán bộ, đảng viên.

Tăng cường hoạt động của các cơ quan nghiên cứu lý luận để làm tốt nhiệm vụ tham gia nghiên , chuẩn bị và giải thích về mặt lý luận đường lối, chính sách của Đảng trên các lĩnh vực, nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm tiên tiến trong các phong trào cách mạng của quần chúng, phê phán những tư tưởng, quan điểm sai trái với chủ nghĩa Mác- Lê nin và đường lối của Đảng. Nghiên cứu và phê phán một cách có hệ thống bản chất và mưu đồ của ... chủ nghĩa đế quốc, nhất là đế quốc Mỹ.

Các đoàn thể nhân dân tăng cường giáo dục về chủ nghĩa Mác- Lê nin, về cuộc đấu tranh giữa hai con đường, về đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, về tinh thần làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa, về truyền thống cách mạng, về đạo đức và nếp sống xã hội chủ nghĩa cho các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là đối với tầng lớp thanh niên, thiếu niên. chú trọng giáo dục tầng lớp chậm tiến, giúp họ trở thành những công dân có ích cho xã hội. Động viên quần chúng phát huy quyền làm chủ tập thể trong sản xuất và trong phân phối, chống mọi hoạt động phá hoại của kẻ thù và những hiện tượng tiêu cực trong xã hội.

Cải tiến nội dung và phương pháp giáo dục chính trị, tư tưởng trong các trường đại học, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề và các trường phổ thông. Ban Bí thư, Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng và các ngành có liên quan cần sớm có quyết định cụ thể về vấn đề này.

Cải tiến công tác thông tin đại quần chúng nhằm trang bị kịp thời cho cán bộ và quần chúng những hiểu biết đúng đắn về đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, về tình hình và nhiệm vụ, về những kiến thức khoa học- kỹ thuật và quản lý kinh tế- xã hội phục vụ trực tiếp cho sản xuất và đời sống, đóng góp tích cực và có hiệu quả vào việc làm cho cán bộ và quần chúng hiểu được cục diện đất nước, quán triệt được những quan điểm cơ bản của Đảng trong các chủ trương, chính sách.

Song song với việc biểu dương " người tốt, việc tốt", phát hiện và giới thiệu những điển hình tiên tiến, cần phê phán nghiêm khắc những khuyết điểm, lệch lạc trong Đảng và trong xã hội, tạo thành dư luận quần chúng rộng rãi ủng hộ những cái đúng, đấu tranh không khoan nhượng chống những cái sai, đấu tranh sắc bén chống những luận điệu phá hoại của kẻ thù, đồng thời phát hiện những mắc mưu ở cơ sở trong quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách, để các cơ quan có trách nhiệm kịp thời nghiêm cứu và giải quyết.

Cần đặc biệt coi trọng  xây dựng và sử dụng đội ngũ báo cáo viên; thực hiện chế độ định kỳ báo cáo cho đảng viên và quần chúng về thời sự chính sách; chế độ các cấp uỷ viên định kỳ xuống gặp quần chúng ở cơ sở xí nghiệp, hợp tác xã,.. để thu thập ý kiến, giải quyết các vấn đề do quần chúng nêu ra.

2- Tăng cường kiểm tra, kiểm soát và kiện toàn tổ chức, đề cao pháp chế và pháp luật của Nhà nước.

Tất cả các cấp, các ngành cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát để phát hiện và sử lý kịp thời đối với tình trạng vô trách nhiệm trong việc chấp hành Nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đối với những hoạt động bóc lột, làm ăn phi pháp,đối với tình hình cán bộ, đảng viên lợi dụng chức quyền để tham ô, ăn hối lộ, thông đồng với gian thương, ức hiếp quần chúng, đối với tình trạng kéo bè kéo cánh gây mất đoàn kết nội bộ....

Gắn với tự phê bình và phê bình, kiểm tra và kiểm soát để phát hiện và biểu dương, khen thưởng xứng đáng những tổ chức và cá nhân có thành tích xuất sắc trong việc thực hiện các nhiệm vụ, kết nạp vào Đảng những người ưu tú, bổ sung vào đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý các cấp những người có lập trường, tư tưởng đúng đắn, có ý thức tổ chức và kỷ luật, có phẩm chất, đạo đức tốt, có năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đồng thời phát hiện những phần tử thoái hoá, biến chất và những người có sai lầm nghiêm trọng để xử phạt công minh và kịp thời, bảo đảm cho tổ chức Đảng và bộ máy Nhà nước thật trong sạch, tăng thêm lòng tin của cán bộ, đảng viên và quần chúng. Thi hành kỷ luật và pháp luật nghiêm minh và bình đẳng với tất cả mọi trường hợp vi phạm. Những người giữ vị trí cao, trách nhiệm lớn, mà sai phạm thì càng phải chịu kỷ luật nghiêm khắc. Chấm dứt tình trạng thi hành kỷ luật "  trên nhẹ, dưới nặng" " xuê xoa", " bao che" cho nhau đã trở thành một cái tệ trong tổ chức Đảng và bộ máy Nhà nước.

Rà soát lại đội ngũ cán bộ chủ chốt phụ trách các ban Đảng, các ngành quan trọng trong bộ máy Nhà nước ở Trung ương, cán bộ chủ chốt của 40 tỉnh, thành, của 400 huyện và của các liên hiệp xí nghiệp, xí nghiệp liên hợp và xí nghiệp lớn.

Kiên quyết đưa những người không đủ tư cách đảng viên ra khỏi Đảng, sa thải những nhân viên Nhà nước thoái hoá, biến chất, không chịu làm việc, không hoàn thành nhiệm vụ.

Chấn chỉnh công tác quản lý cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước. Thực hiện đều đặn chế độ định kỳ động viên và hướng dẫn quần chúng tham gia phê bình cán bộ, đảng viên, kết hợp với chế độ cơ quan nhận xét hàng năm để nắm chắc đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhân viên Nhà nước.

3- Biện pháp quan trọng hàng đầu là phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động, phát động phong trào cách mạng của quần chúng sôi nổi ở khắp mọi nơi, trong từng cơ sở sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, phân phối lưu thông, trong từng đơn vị lực lượng vũ trang, từng cơ quan, trường học, trong các tầng lớp công nhân, nông dân, trí thức xã hội chủ nghĩa, thanh niên, phụ nữ, ở nông thôn cũng như ở thành thị, với các nội dung : lao động có kỷ luật, có kỹ thuật, có hiệu quả và năng xuất cao; thực sự làm chủ trong sản xuất, trong phân phối lưu thông và trong tổ chức đời sống xã hội. Kiên quyết đấu tranh chống địch phá hoại và chống mọi biểu hiện tiêu cực về kinh tế cũng như về xã hội ; tích cực tham gia xây dựng Đảng và xây dựng đội ngũ cán bộc của Đảng và Nhà nước. Các cấp uỷ đảng, các cấp chính quyền, các cơ quan quản lý kinh tế, quản lý xã hội, các đoàn thể nhân dân phải tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng trong các tầng lớp nhân dân, tìm ra những hình thức tổ chức, những cơ chế thích hợp để thật sự phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động về mọi mặt.

4- Tiếp tục cải tiến cơ chế quản lý kinh tế và các chính sách kinh tế cụ thể.

Một mặt, các cấp, các ngành phải nghiên cứu chấp hành các chế độ quản lý và chính sách đã ban hành với một chế độ trách nhiệm đầy đủ và ý thức kỷ luật cao.

Mặt khác Nhà nước phải khẩn trương tiếp tục cải tiến cơ chế quản lý và kế hoạch hoá, cụ thể hoá các quyết định của Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương về các mặt quản lý và chính sách trong công tác kế hoạch hoá, trong vấn đề phân cấp quản lý; các chính sách và biện pháp cụ thể về sản xuất và phân phối lưu thông, đặc biệt là nắm hàng, nắm tiền, ổn định thị trường và giá cả, bảo đảm đời sống của lực lượng vũ trang, công nhân, nhân viên, cán bộ, chấn chỉnh tổ chức bộ máy Nhà nước ở Trung ương, tiến hành có hiệu quả việc giảm nhẹ biên chế,... Phải có kế hoạch và có tổ chức nghiên cứu chu đáo để Bộ Chính trị hoặc Hội đồng Bộ trưởng quyết định các vấn đề ấy càng sớm càng tốt; đồng thời tích cực chuẩn bị đề án cho Ban Chấp hành Trung ương bàn về quản lý kinh tế trong năm 1984 theo chương trình toàn khoá của Ban Chấp hành Trung ương. 

Ban Bí thư và Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng tiếp tục chỉ đạo chặt chẽ việc thực hiện các Nghị quyết 01 và 08 của Bộ Chính trị về công tác của thành phố Hồ Chí Minh và thủ đô Hà Nội.

 5- Tăng cường sự chỉ đạo của các cấp uỷ đảng đối với việc thực hiện Nghị quyết của Trung ương.

Ở Trung ương, Ban Bí thư và Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng có trách nhiệm trực tiếp tổ chức thực hiện Nghị quyết này.

Để làm tốt việc chỉ đạo thực hiện Nghị quyết, cần:

a) Cải tiến sự chỉ đạo của các cấp uỷ đảng và công tác điều hành của cơ quan chính quyền các cấp, trước hết là tăng cường sự chỉ đạo của Ban Bí thư và sự điều hành của Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng. Có kế hoạch cụ thể triển khai công việc phải làm trong từng thời gian, có phân công, phân nhiệm rõ ràng, tăng cường kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện và rút kinh nghiệm để bổ khuyết kịp thời.

Trong công tác chỉ đạo phải sử dụng kết hợp biện pháp giáo dục chính trị với biện pháp tổ chức, biện pháp kinh tế, thực hiện đúng quy chế làm việc của Ban Chấp hành Trung ương, của Hội đồng Bộ trưởng và của các cấp uỷ, các ngành.

Các đồng chí lãnh đạo các cấp, các ngành, các đoàn thể phải dành thời gian thích đáng trực tiếp nghiên cứu những vấn đề quan trọng, đi sát cấp dưới, đi sát cơ sở, tiếp xúc với cán bộ và quần chúng để tự mình kiểm tra và xử lý công việc tại chỗ, khắc phục tệ quan liêu, xa thực tế, xa quần chúng.

Phối hợp chặt chẽ chương trình hoạt động của bộ máy Đảng, các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể quần chúng, từng thời gian tập trung sự chỉ đạo vào những công tác và những địa bàn trọng điểm.

b) Kịp thời chấn chỉnh bộ máy trực tiếp giúp việc Ban Bí thư, Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng, kiện toàn các ban của Đảng, tăng cường cán bộ có năng lực cho những bộ phận quan trọng có nhiệm vụ giúp Ban Bí thư và Thường vụ Hội đồng Bộ trưởng chỉ đạo, điều hành công việc hàng ngày.

c) Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra :

Các cấp uỷ đảng phải trực tiếp chỉ đạo và kiểm tra chặt chẽ việc thi hành Nghị quyết này gắn với kiểm tra việc thực hiện các Nghị quyết, chỉ thị khác của Đảng và Nhà nước ở các cấp, các ngành. Tuỳ tình hình cụ thể của từng ngành, từng địa phương mà từng thời gian cấp uỷ định ra chương trình kiểm tra, chọn lấy một số việc quan trọng, một số địa bàn trọng điểm để tiến hành kiểm tra và có biện pháp giải quyết đến nơi đến chốn.

Phát triển rộng rãi các hình thức tổ chức kiểm tra nhân dân trong tất cả các đơn vị kinh tế, hành chính cơ sở và làm cho các tổ chức này hoạt động tích cực, thường xuyên có hiệu quả thiết thực.

Chấn chỉnh tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra, cơ quan chuyên trách bảo vệ pháp chế của Nhà nước và của từng ngành ở các cấp.

Hội nghị toàn thể lần thứ tư của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ( khoá V) tin chắc rằng toàn thể cán bộ, đảng viên, giai cấp công nhân và nhân dân lao động nước ta có lòng yêu nước nồng nàn, có quyết tâm cao xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, có ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa, có khả năng sáng tạo, nhất định sẽ phát huy mạnh mẽ tinh thần làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa, thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ta, để đạt những thành tựu lớn hơn nữa trên các mặt trận kinh tế,xã hội , quốc phòng, an ninh, văn hoá và tư tưởng.

Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta quyết tâm tiến lên giành thắng lợi mới trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa !

T/M BAN CHẤP HÀNH TRUNG ƯƠNG

Tổng Bí thư

LÊ DUẨN