Để có được đạo đức cách mạng, người cán bộ, đảng viên phải ra sức tu dưỡng, rèn luyện, không ngừng phấn đấu vươn lên, luôn luôn có chí tiến thủ. Bởi vì, theo Bác: "Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong". Còn tài năng của cán bộ, đảng viên, theo Bác, phải được thể hiện ở chỗ: có trình độ tri thức khoa học được đúc rút, khái quát từ thực tiễn hoạt động cách mạng và kinh nghiệm thực tế của cán bộ, đảng viên, vừa là phương tiện, vừa là phương pháp luận khoa học, giúp người cán bộ, đảng viên vận dụng vào giải quyết thắng lợi các vấn đề được đặt ra trong thực tiễn cuộc sống. 

Trong công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Đảng và Nhà nước ta đã, đang quán triệt sâu sắc và vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác bồi dưỡng, rèn luyện, xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng một cách toàn diện, cả về phẩm chất và năng lực, đức và tài. Hội nghị Trung ướng sáu (lần 2) khoá VIII trong khi đề ra "Một số vấn đề cơ bản và cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay" đã khẳng định một trong những nhiệm vụ cơ bản, quan trọng và chủ yếu nhất hiện nay của công tác xây dựng Đảng là: "Tăng cường giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Các tổ chức đảng phải thường xuyên giáo dục, quản lý, kiểm tra cán bộ, đảng viên về đạo đức, lối sống. Cán bộ, đảng viên phải tự giác rèn luyện đạo đức, lối sống cần kiệm, liêm chính, chí công, vô tư; gương mẫu giữ gìn phẩm chất người chiến sĩ cộng sản, đề cao tinh thần đoàn kết, chống chủ nghĩa cá nhân: chấp hành nghiêm Điều lệ Đảng, pháp luật Nhà nước, đồng thời chú ý giáo dục thuyết phục gia đình cùng thực hiện". 

Nhìn vào thực trạng đội ngũ cán bộ, đảng viên các cấp của Đảng và Nhà nước ta, xét về mặt đức, tài của họ hiện nay cần thấy rằng, bên cạnh những mặt mạnh, tích cực là cơ bản và chủ yếu, đội ngũ cán bộ, đảng viên vẫn còn có những hạn chế, yếu kém nhất định. Điều đó được thể hiện ở một số khía cạnh điển hình chủ yếu như sau: kiến thức, trình độ hiểu biết về lý luận và thực tiễn của nhiều cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ, đảng viên trẻ chưa theo kịp yêu cầu nhiệm vụ tình hình mới, trình độ, năng lực, kinh nghiệm quản lý kinh tế, chuyên môn nghiệp vụ, khoa học kỹ thuật của một số không ít cán bộ, đảng viên chưa theo kịp yêu cầu nhiệm vụ cách mạng hiện nay, chưa ngang tầm với sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Do đó, chất lượng, hiệu quả lao động, học tập, công tác của họ còn thấp, chưa tương xứng với chức trách, nhiệm vụ được giao. Về mặt phẩm chất đạo đức, một số ít cán bộ, đảng viên đã sa sút, suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống. Họ lợi dụng chức quyền để tham nhũng, trục lợi, làm giàu phi pháp. 

Đảng và Nhà nước ta. Mặt khác, hiện nay vẫn còn không ít cán bộ, đảng viên đã có những biểu hiện tiêu cực đáng lưu ý như: lãng phí, quan liêu, cửa quyền, hách dịch, bè phái, mất đoàn kết, cơ hội và thực dụng. Có cán bộ, đảng viên giảm sút niềm tin đối với Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa, công cuộc đổi mới của đất nước… Không ít cán bộ, đảng viên đã xa rời quần chúng, không còn là công bộc của dân; thậm chí còn trù dập, ức hiếp và sách nhiễu nhân dân, đã để tiền tài, vật chất và chủ nghĩa cá nhân cám dỗ, không chịu tu dưỡng, rèn luyện, tự đánh rơi mất phẩm chất đạo đức, lối sống cách mạng trong sáng của người cán bộ, đảng viên. Đó là những con sâu mọt đang đục rỗng và làm tàn hại nền kinh tế - xã hội của đất nước; làm phai mờ vai trò, vị trí tiền phong, gương mẫu của Đảng, gây ra những trở lực không nhỏ làm ảnh hưởng xấu tới quá trình đẩy mạnh công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước của Đảng và nhân dân ta. 

Để tiếp tục quán triệt sâu sắc, thực hiện tốt tư tưởng Hồ Chí Minh về rèn đức, luyện tài và đường lối, quan điểm của Đảng ta về công tác rèn luyện, nâng cao đức, tài của cán bộ, đảng viên; góp phần thiết thực vào việc thực hiện có hiệu quả cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trước mắt và chủ yếu nên tập trung thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau đây: 

Một là, cấp ủy các cấp và thủ trưởng các cơ quan, đơn vị phải thường xuyên xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, yêu cầu, nhiệm vụ cụ thể của từng đơn vị mà có kế hoạch, rèn luyện, xây dựng, phát triển và đổi mới công tác giáo dục, rèn luyện đức, tài của cán bộ, đảng viên. Phải thông qua thực tiễn công tác của cơ quan, đơn vị để rèn luyện, tuyển chọn, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ, đảng viên. Thực tiễn cách mạng Việt Nam từ trước tới nay đã chứng minh rằng, phẩm chất đạo đức cách mạng, kiến thức, tài năng của người cán bộ, đảng viên đều phải được kiểm nghiệm thông qua hoạt động, rèn luyện thực tiễn. Chất lượng, hiệu quả hoạt động thực tiễn là thước đo cơ bản và chủ yếu về thực đức, thực tài của người cán bộ, đảng viên. Không trải qua hoạt động, rèn luyện trong thực tiễn thì phẩm chất và năng lực, đức và tài của người cán bộ, đảng viên không thể phát triển được. 

Hai là, cấp ủy các cấp và thủ trưởng các cơ quan, đơn vị thường xuyên chăm lo giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao đạo đức, lối sống cách mạng, kiến thức, năng lực công tác, bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Giúp họ có đủ phẩm chất, năng lực, đức - tài đáp ứng được những đòi hỏi, yêu cầu cơ bản của nhiệm vụ cách mạng trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trong đó, coi trọng bồi dưỡng, rèn luyện, phát triển phẩm chất trí tuệ, bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, không hoang mang dao động, suy giảm niềm tin, vững vàng trong mọi tình huống giáo dục, xây dựng tinh thần đoàn kết nội bộ, nêu cao tự phê bình và phê bình, tập hợp rộng rãi cán bộ, đảng viên nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ và xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện. Chú trọng bồi dưỡng, rèn luyện đức, tài cho cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước ở các địa phương, các ngành, các cấp, các đoàn thể, lực lượng vũ trang, các cơ quan nghiên cứu khoa học và đơn vị sản xuất, kinh doanh, nhất là cán bộ, đảng viên trong các doanh nghiệp trọng yếu của Nhà nước ta; phát huy có hiệu quả nhất tài, đức của họ vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, phát triển văn hoá và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đồng thời Đảng, Nhà nước, quân đội cần có chính sách cán bộ đúng đắn, kịp thời và có hiệu quả thiết thực để thu hút, khuyến khích được nhiều cán bộ, đảng viên có thực đức, thực tài. 

Ba là, thường xuyên nêu cao tính tích cực tự tu dưỡng, tự rèn luyện, phấn đấu về mọi mặt của mỗi cán bộ, đảng viên, khuyến khích họ nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; luôn luôn theo dõi, bám sát thực tiễn cuộc sống, quan hệ mật thiết và gắn bó chặt chẽ với quần chúng lao động; tích cực, năng động, sáng tạo trong mọi hoạt động, công tác nhằm đạt được chất lượng, hiệu quả công việc cao nhất góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đẩy mạnh và thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước của nhân dân ta vì mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. 

Bốn là, cấp ủy và thủ trưởng các cấp thường xuyên làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý quá trình rèn luyện đức, tài của cán bộ, đảng viên, giúp họ thường xuyên thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, chấp hành nghiêm kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, thường xuyên làm tốt công tác thi đua, khen thưởng, kịp thời nêu gương và nhân rộng điển hình gương người tốt, việc tốt, đơn vị tốt, kiên quyết xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật những cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật nghiêm trọng, hoặc có biểu hiện sa đoạ về đạo đức, lối sống, tham nhũng, buôn lậu, làm giàu bất chính. Xây dựng môi trường sống của cơ quan đơn vị trong sạch, lành mạnh và làm cho mọi cán bộ, đảng viên nếp sống lành mạnh; cấp trên làm gương cho cho cấp dưới. cán bộ, đảng viên nêu gương cho quần chúng, nói và làm đi đôi với nhau. Mặt khác, mỗi cán bộ, đảng viên phải thực sự gương mẫu, tích cực tuyên truyền, giáo dục, giúp đỡ quần chúng lao động thực hiện tốt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, xây tạo môi trường xã hội cần thiết, góp phần rèn luyện và nâng cao đức, tài của cán bộ, đảng viên có chất lượng và hiệu quả cao theo sự răn dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

Đại tá, TS Nguyễn Văn Vinh

Tạp chí Giáo dục lý luận chính trị quân sự, số 1-2005