Cộng hòa Y-ê-men (Republic of Yemen)

Mã vùng điện thoại: 967         Tên miền Internet: .yu

Quốc kỳ Cộng hòa Y-ê-men

Vị trí địa lý: Nằm ở Trung Đông, trên bán đảo A-rập, giáp A-rập Xê-út, Ô-man, vịnh A-đen và biển Đỏ. Có vị trí chiến lược ở Bab el Mandeb - eo biển nối biển Đỏ và vịnh A-đen, một trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới. Tọa độ: 15⁰00 vĩ bắc, 48⁰00 kinh đông.

Diện tích: 527.970 km²

Khí hậu: Chủ yếu là sa mạc; nóng và ẩm dọc theo bờ biển phía tây, dịu hơn ở vùng núi phía tây do ảnh hưởng của gió mùa; rất nóng, khô ở vùng sa mạc khắc nghiệt phía đông. Nhiệt độ trung bình tháng 1: 14⁰C, tháng 7: 27⁰C. Lượng mưa trung bình: 500 - 700 mm.

Địa hình: Vùng đồng bằng hẹp ven biển, phía sau là đồi và núi; sa mạc cao ở vùng trung tâm thấp dần vào sâu nội địa.

Tài nguyên thiên nhiên: Dầu mỏ, cá, muối mỏ, cẩm thạch, than đá, vàng, chì, niken, đồng; đất đai màu mỡ ở phía tây.

Dân số: khoảng 24.407.400 người (2013).

Các dân tộc: Người A-rập, người Nam Á, người châu Âu.

Ngôn ngữ chính: Tiếng A-rập; tiếng Anh được sử dụng rộng rãi.

Lịch sử: Y-ê-men có lịch sử lâu đời, được coi là một trong những nơi xuất hiện đầu tiên của nền văn minh cổ đại. Thế kỷ XVI - XVII, Y-ê-men bị Bồ Đào Nha, sau đó là Thổ Nhĩ Kỳ xâm chiếm. Cuối thế kỷ XIX, Anh thiết lập nền thống trị trên toàn bộ Nam Y-ê-men. Sau khi thiết lập được nền thống trị ở Bắc Y-ê-men, năm 1872, Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân xuống Nam Y-ê-men, tranh giành vùng đất này với Anh. Năm 1914, Anh và Thổ Nhĩ Kỳ ký hòa ước quy định đường ranh giới giữa Bắc Y-ê-men do Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng với Nam Y-ê-men là đất bảo hộ của Anh. Chính quyền ở Bắc Y-ê-men phản đối hiệp định này của Anh và Thổ Nhĩ Kỳ; năm 1918, tuyên bố thành lập Vương quốc Y-ê-men. Năm 1934, Vương quốc Y-ê-men ký với Anh hiệp định cam kết giữ nguyên hiện trạng Bắc và Nam Y-ê-men. Ở Nam Y-ê-men, ngày 30/11/1967, nước Cộng hòa nhân dân Y-ê-men được thành lập, ngày 30/11/1970 đổi thành Cộng hòa dân chủ nhân dân Y-ê-men. Ở Bắc Y-ê-men, ngày 26/9/1962, chế độ quân chủ bị lật đổ, nước Cộng hòa Arập Y-ê-men được thành lập. Ngày 22/5/1990, Nam và Bắc Y-ê-men hợp nhất, nước Cộng hòa Y-ê-men ra đời.

Tôn giáo: Đạo Hồi dòng Sunni và Shi'a

Tổ chức nhà nước:

Chính thể: Cộng hòa.

Các khu vực hành chính: 17 vùng: Abyan, 'Adan, Al Bayda', Al Hudaydah, Al Jawf, Al Mahrah, Al Mahwit, 'Ataq, Dhamar, Hadhramawt, Hajjah, Ibb, Lahij, Ma'rib, Sa'dah, San'a', Ta'izz.

Hiến pháp: Thông qua ngày 16/5/1991; sửa đổi ngày 29/9/1994.

Cơ quan hành pháp:

Đứng đầu Nhà nước: Tổng thống.

Đứng đầu Chính phủ: Thủ tướng.

Bầu cử: Tổng thống được bầu trực tiếp theo phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ 5 năm; Phó Tổng thống, Thủ tướng và các Phó Thủ tướng do Tổng thống bổ nhiệm.

Cơ quan lập pháp: Quốc hội (301 ghế, được bầu theo phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ 4 năm).

Cơ quan tư pháp: Tòa án Tối cao.

Chế độ bầu cử: Từ 18 tuổi trở lên, phổ thông đầu phiếu.

Các đảng phái chính: Đại hội chung của nhân dân (GPC), Đảng Xã hội Y-ê-men (YSP), Đảng Thống nhất Nasserite, Đảng Baath xã hội A-rập quốc gia, v.v..

Kinh tế:

Y-ê-men là một trong những nước nghèo tại Trung Đông. Nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thu nhập từ dầu mỏ (chiếm 25% GDP; 70% thu nhập của chính phủ). Nhằm đa dạng hóa nền kinh tế, từ năm 2006, Y-ê-men thực thi chính sách cải cách với mục tiêu nâng cao đóng góp của khu vực phi dầu mỏ và thu hút đầu tư nước ngoài.

Cơ cấu kinh tế: Công nghiệp 39,3 %; Dịch vụ 51,1%; Nông nghiệp 9,7%.

Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Y-ê-men: dầu thô, cà phê, cá khô và cá muối, khí tự nhiên hóa lỏng; nhập khẩu: lương thực, gia súc, máy móc và các thiết bị, hoá chất. Các bạn hàng chính: Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc, A-rập Xê-út, Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất.

Văn hoá, giáo dục, y tế

Tỷ lệ người biết chữ thấp ở châu Á. Mặc dù hiến pháp công nhận quyền được học tập của công dân, song do kinh tế chậm phát triển nên giáo dục cũng nằm ở mức độ cực kỳ lạc hậu. Trẻ em ở đô thị thì đến học ở các trường công, còn ở nông thôn thì vào học ở các trường Hồi giáo.

Có 2 trường đại học Xa-na và A-đen thu hút khá nhiều sinh viên.

Dịch vụ y tế rất kém, cán bộ y tế và thiết bị, thuốc men thiếu thốn, dịch bệnh nhiều, tỷ lệ trẻ sơ sinh chết yểu cao.

Tuổi thọ trung bình đạt 61,64 tuổi, nam: 58,1, nữ: 61,64 tuổi.

Thủ đô: Xa-na (Sanaa)

Các thành phố lớn: Aden, Al Hudaydah, Ja'izz...

Đơn vị tiền tệ: Rial Y-ê-men (YER)

Quốc khánh: 22/5 (1990)

Quan hệ quốc tế: Lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam ngày 16/10/1963. Tham gia các tổ chức quốc tế FAO, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, IFAD, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, ITU, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, v.v..

Danh lam thắng cảnh: Những di tích của nền văn minh Hồi giáo thời Trung cổ; pháo đài, nhà thờ, khu phố cổ A-rập ở Xa-na Ha-đây-đa, Tai-dơ, biển Đỏ; di tích chợ buôn bán nô lệ da đen và các thắng cảnh trên đảo Sô-cô-tra, v.v..

Thông tin về Đại sứ quán phụ trách:

Đại sứ quán Việt Nam tại A-rập Xê-út kiêm nhiệm Y-ê-men:

Địa chỉ: Villa 23, Al Dhiyafah Str., Al Nuzha Area, Riyadh

Số điện thoại: + 966-1-4547887

Số fax: + 966-1-4548844

Đại sứ quán Y-ê-men tại Ma-lai-xi-a kiêm nhiệm Việt Nam:

Địa chỉ: 7 Jalan Kedondong, Off Jalal Ampang Hilir, Kuala Lumpur 55000

Số điện thoại: + 60-3-42511793; 42522461; 42603145

Số fax: + 60-3-42511794